Plataformismo

Platformismoa

Plataformismoa mugimendu anarkistaren barruan dagoen joera bat da. Mugimendu anarkistaren barruan antolaketa sendo baten beharra azpimarratzen du, langile klaseetan benetan eragiteko gai izan nahi badute. Talde "plataformistek" abangoardismoaren eredu leninista baztertzen dute. Erakunde anarkista batek, plataformisten arabera, oinarrizko lau printzipio hauek bete behar ditu: batasun ideologikoa, batasun taktikoa, erantzukizun kolektiboa eta federalismoa.[1][2][3]

Oro har, talde plataformistek ideia eta metodo anarkistek langile-klasean eta nekazarien artean duten eragina zabaldu nahi dute, ezker muturreko militanteak sortu beharrean, jende "arrunta" gidatzen duten plataforma-talde espezifikoen bidez. Horrek berekin ekartzen du kanpaina zehatzetan lan egiteko borondatea, sindikatu eta talde komunitarioekin batera, eta berehalako erreformen alde borrokatzekoa, herri-kontzientzia eta -antolaketa eraikitzeko proiektu batekin lotuz. Beraz, plataformistek baztertu egiten dituzte helburu hori ahuldu dezaketen ikuspegiak, hala nola anarkismo insurrekzionala, posizio antisindikalak edo mugimendu antiinperialisten jarduera arbuiatzen dutenak.[4]

"Plataformista" izena Anarkisten Batasun Orokor baterako Antolaketa Plataforma (Proposamena) gisa ezagutzen den manifestutik dator, Komunista Libertarioen Antolaketa Plataforma[5] izenez ere ezaguna, 1926an Dielo Truda aldizkarian argitaratu zena, Atzerriko Errusiako Anarkisten Taldearena. 1917ko Urriko Iraultzatik erbesteratutako anarkista beteranoek (batez ere Nestor Makhno, 1918-1921eko Iraultza Ukraniarrean paper garrantzitsua bete zuena) osatutako taldea, Plataformaren ideiak formulatzean, Errusiako Iraultzan izandako esperientzietan eta boltxebikeek anarkisten eta ezkerreko beste talde batzuen aurka lortutako garaipenean oinarritu zen. Plataformak mugimendu anarkistak Errusiako Iraultzako gertaeretan izandako akatsak aztertu eta azaldu nahi zituen. Dokumentuak goraipamenak eta kritikak jaso zituen nazioarteko mugimendu anarkistaren barruan, eta bere garaian eztabaida handia eragin zuen anarkisten artean[6].

Gaur egun, plataformismoa korronte garrantzitsua da nazioarteko mugimendu anarkistaren barruan. Hogeita hamar bat erakunde plataformista eta espezista lotuta daude Anarkismo.net proiektuan, Afrika, Latinoamerika, Ipar Amerika eta Europako taldeak barne[4]. Erakunde afiliatuen kopuruari dagokionez, behintzat,[7] Anarkismo sarea nazioarteko beste erakunde anarkista batzuk baino handiagoa da, hala nola Nazioarteko Anarkisten Federazioa[7] eta Langileen Nazioarteko Elkartea. Hala ere, Anarkismo sarea ez da "nazioarteko" anarkista formala, eta ez du beste erakunde anarkista batzuekin lehiatzeko asmorik.

Plataforma

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anarkisten Batasun Orokor baterako Plataforma Antolatzailea (Proposamena) edo Komunista Libertarioen Plataforma Antolatzailea 1926an idatzi zuen Atzerriko Anarkista Errusiarren Taldeak, Frantzian erbesteratutako anarkista errusiar eta ukrainar talde batek, Dielo Truda aldizkarian, bertan Plataforma argitaratuz. Anarkisten oinarrizko sinesmenen azterketa, gizarte anarkistaren ikuspegia eta erakunde anarkista bat egituratzeko moduari buruzko gomendioak jasotzen zituen plataformak.

Plataformaren autoreek adierazi zuten beren oinarrizko ideiak ez zirela berriak eta tradizio anarkistan beti egon zirela presente. Plataformismoa, beraz, ez da anarkismo klasikoaren forma errebisionista bat, ezta ikuspegi berri bat ere, ideologia anarkistaren barruan dagoeneko finkatuta dauden posizioen "eguneratzea" baizik[6].

Plataformaren autoreek Piotr Kropotkin aipatu zuten, argudiatuz "Errusian erakunde anarkista bat eratzea, iraultzarako kaltegarria izan beharrean, desiragarria eta maila gorenean erabilgarria dela", Bakuninek "erakunde anarkista orokor baten ideiaren aurka inoiz ez zela agertu" argudiatu zutenez. Aitzitik, antolaketaren arloan dituen asmoek eta Lehen Internazionalean egiten duen jarduerak "eskubide osoa ematen digute antolakunde horren aldeko aktibotzat hartzek". Gainera, "oro har, militante anarkista aktibo gehienak ekintza sakabanatu ororen aurka agertu dira, eta helburuen eta bitartekoen batasunak irmoki lotutako mugimendu anarkista batekin amets egin dute".[8]

Antolakuntzaren oinarriak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Plataformaren arabera, hauek dira plataformismoaren funtsezko lau printzipioak:

  • Batasun taktikoa: "Mugimenduan ohikoa den ildo taktikoak garrantzi erabakigarria du erakundearen eta mugimendu osoaren existentziarako. Elkarren artean neutralizatzen diren hainbat taktikaren ondorio kaltegarriak eragozten baitizkio, eta bere indar guztiak kontzentratuz, helburu jakin batera daraman norabide komun batean bideratzen du"[5].
  • Batasun teorikoa: "Teoria pertsonen eta erakundeen jarduera bide zehatz batetik eta helburu jakin baterantz zuzentzen duen indarra da. Jakina, teoriak komuna izan behar du Batasun Orokorrari atxikitzen zaizkion pertsona eta erakunde guztientzat. Batasun Anarkista Orokorraren jarduera guztiak, orokorrean zein partikularrean, bat etorri behar du Batasunaren printzipio teorikoekin"[5].
  • Erantzukizun kolektiboa: "Erantzukizun pertsonalaren izenean jardutean datzan praktika kondenatu eta baztertu egin behar da mugimendu anarkistan. Bizitza iraultzaile, sozial eta politikoaren esparruak, batez ere, kolektiboak dira beren izaeragatik. Gizarte-jarduera iraultzailea ezin da militante isolatuen erantzukizun pertsonalean oinarritu"[5].
  • Federalismoa: "Zentralismoaren aurka, anarkismoak beti izan eta defendatu izan du federalismoaren printzipioa, gizabanakoen edo erakundearen independentzia eta ekimena kausa komunaren interesarekin bateratzen dituena"[5].

Plataformismoa gaur egun

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaur egun, oinarri plataformistetan oinarritutako erakunde anarkistak daude hainbat herrialdetan, hala nola Embat[9] Katalunian, Workers Solidarity Movement[10] Irlandan, Common Struggle[11] Estatu Batuetan, Union Communiste Libertaire[12] Frantzian eta Ipar Euskal Herrian, Common Cause eta Prairie Struggle Organization (2015 arte)[13] Kanadan, Melbourne Anarchist Communist Group[14] , beste batzuen artean. Anarkismo.net[15] sarean, mundu osoko 30 bat erakunde plataformista eta espezifikoek elkarlanean lan egiten dute.

Beste izendapen batzuk

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gaur egun, talde plataformista batzuek nahiago dute izen hori ez erabili, askotan "anarkista komunista", "anarkista sozial", "komunista/sozialista libertario" edo "espezifista"[16] gisa definituta. Talde askok diote 1926ko Plataforma zenbait gairi buruz zuen ikuspegia mugatua zela, proposamen bat zela adieraziz; beraz, ez zela inoiz bere jatorrizko forman onartu nahi izan. Federazione dei Comunisti Anarchici[17] italiarrak, adibidez, ez du "batasun taktikoaren" printzipioa defendatzen, haien arabera ezinezkoa baita eremu zabal batean hau lortzea, eta, horren ordez, "homogeneotasun taktikoa" erabiltzen dute[18].

Kritikak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Plataformak kritika gogorrak jaso zituen garai hartako mugimendu anarkistaren sektore batzuetatik, besteak beste, Voline, Errico Malatesta, Luigi Fabbri, Camillo Berneri, Max Nettlau, Alexander Berkman, Emma Goldman eta Gregori Maximoff anarkista nabarmenen aldetik.[19]

Plataformari egindako kritika asko bere proposamenak zuzenean errefusatu izanaren ondorio izan ziren arren, badirudi batzuk gaizki ulertuetatik sortu zirela. Malatestak, adibidez, hasiera batean uste izan zuen Plataforma "autoritarioa" zela, eta "komunismo anarkistaren garaipena ez errazteaz gain, anarkisten izpiritua faltsutuko zuela eta antolatzaileek espero zutenaren kontrakoa ekarriko zuela"[20]. Hala ere, Makhnorekin gutunak elkar bidali eta talde plataformista baten sorrera ikusi ondoren, Malatestak ondorioztatu zuen Plataformaren posizioekin bat zetorrela, baina nahastu egin zela egileek erabilitako hizkerarekin:

Baina agian hori guztia hitz-kontua besterik ez da. Makhno-ri eman nion erantzunean nioen: "Gerta liteke, erantzukizun kolektiboaz ari garela, elkarte bateko kideen artean egon behar den adostasuna eta elkartasuna ulertzea. Eta hala bada, haren adierazpena, nire ustez, hizkuntzaren erabilera desegokia izango litzateke, baina, funtsean, hitzen kontua baino ez litzateke izango, eta adimenetik hurbil egongo ginateke. " Eta orain, XVIII. mendeko lankideek diotena irakurrita, funtsean ados nago antolaketa anarkikoa ulertzeko duten moduarekin ("Plataformak" erakusten bide zuen espiritu autoritariotik oso urrun), eta nire itxaropena berresten ari naiz, hizkuntza-desberdintasunen azpian benetako asmo-identitatea dagoela.[21]

Dokumentuaren itzulpenei buruz ere eztabaida izan da. Alexandre Skirdak, Facing the Enemy: a history of Anarchist Organization from Proudhon to May 1968[22] liburuan, Plataformari buruzko eztabaida eta kritiken zati handi bat Volineren frantsesezko itzulpenari egozten dio, proiektuaren aurkari izan baitzen.

Sintesi alternatiba

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Plataformismoaren alternatiba gisa, Volinek eta Sébastien Faurek sintesi anarkismoa edo sintetismoa proposatu zuten, joera desberdinetako anarkistak adjektiborik gabeko anarkismoaren printzipioen pean biltzea helburu zuena.[23]

Unitate taktikoan, teorikoan eta antolaketan plataformismoaren enfasiaren ordez, sintetismoak korronte desberdinetako anarkistak bil zitzakeen antolaketa malguago baten alde egiten zuen. Plataformisten ustez, sintesi erakundeak ahulak dira, nahiz eta atxikimendu handia izan; izan ere, zenbait gaitan adostasunik ez izateak ekintza jakin batzuk egitea zaildu dezake.[6]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) «Platformism - an introduction» libcom.org (Noiz kontsultatua: 2018-08-31).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) Heath, Nick. «La Plataforma Anarco-Comunista - Portal Libertario OACA» www.portaloaca.com (Noiz kontsultatua: 2018-08-31).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «Plataforma: Sección General» www.nestormakhno.info (Noiz kontsultatua: 2018-08-31).
  4. ↑ a b (Ingelesez) «About Us - Anarkismo» www.anarkismo.net (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  5. ↑ a b c d e «Plataforma Organizacional de los Comunistas Libertarios» www.nestormakhno.info (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  6. ↑ a b c (Ingelesez) VAN DER WALT, Michael. (2009). Black Flame: The Revolutionary Class Politics of Anarchism and Syndicalism (Counter-Power vol. 1). AK Press, 252-255 or..
  7. ↑ a b "In reply to the Platform, supporters of the "synthesis" counter by pointing to the fact that "Platformist" groups are usually very small, far smaller than "synthesis" federations (for example, compare the size of the French Anarchist Federation with, say, the Irish Workers Solidarity Movement or the French-language Alternative Libertaire)"Arquivado em 7 de outubro de 2010, no Wayback Machine. "J.3.2 What are "synthesis" federations?" in An Anarchist FAQ
  8. ↑ «Platforma organisativa para una unión general de Anarquistas: Introducción» www.nestormakhno.info (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  9. ↑ «Embat – Organització Llibertària de Catalunya – Organització política socialista llibertària» embat.info (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  10. ↑ «Workers Solidarity Movement | Anarchist organisation in Ireland» www.wsm.ie (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  11. ↑ «Common Struggle / Lucha Común» www.facebook.com (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  12. ↑ (Frantsesez) «UCL - Union communiste libertaire -» UCL - Union communiste libertaire (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  13. ↑ (Ingelesez) «Prairie Struggle is dead and the struggle continues» libcom.org (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  14. ↑ (Ingelesez) «Melbourne Anarchist Communist Group» Melbourne Anarchist Communist Group (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  15. ↑ «Features - Anarkismo» www.anarkismo.net (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  16. ↑ (Ingelesez) «Especifismo: la praxis anarquista de construir movimientos populares y organización revolucionaria» Black Rose/Rosa Negra Anarchist Federation 2020-09-02 (Noiz kontsultatua: 2022-07-13).
  17. ↑ «Federazione dei Comunisti Anarchici - FdCA» www.fdca.it (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  18. ↑ «FdCA positions and theoretical documents» www.fdca.it (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  19. ↑ «An Anarchist FAQ - J.3 What kinds of organisation do anarchists build? | Infoshop.org» web.archive.org 2013-10-04 (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  20. ↑ «Polêmica entre Makhno e Malatesta em torno da "Plataforma"» www.nestormakhno.info (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  21. ↑ «Polêmica entre Makhno e Malatesta em torno da "Plataforma"» www.nestormakhno.info (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  22. ↑ Skirda, Alexandre. (2002). Facing the enemy : a history of anarchist organization from Proudhon to May 1968. AK Press in conjunction with Kate Sharpley Library ISBN 1-902593-19-7. PMC 50014468. (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).
  23. ↑ «Infoshop.org» www.infoshop.org (Noiz kontsultatua: 2021-11-15).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]