Shelagh Delaney

Shelagh Delaney
Bizitza
Jaiotza	Salford Royal Hospital ^(en) , Broughton ^(en) eta Salford, 1938ko azaroaren 25a
Herrialdea	Erresuma Batua
Heriotza	Suffolk, 2011ko azaroaren 20a (72 urte)
Heriotza modua	berezko heriotza: bularreko minbizia
Hezkuntza
Heziketa	Broughton High School, Salford, Greater Manchester ^(en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	gidoilaria eta antzerkigilea
Lan nabarmenak	ikusi A Taste of Honey ^(en)
Jasotako sariak	ikusi Fellow of the Royal Society of Literature  (1985)
Kidetza	Errege Literatura Elkartea

Shelagh Delaney (Broughton, Salford, Lancashire, Erresuma Batua, 1938ko azaroaren 25a – Suffolk, Erresuma Batua, 2011ko azaroaren 20a) ingeles antzerkigile eta gidoigilea izan zen. Bere lehen lana, A Taste of Honey (1958), Michael Pattersonek honelaxe deskribatu zuen, "seguruenik, gerraosteko antzerkigile britainiar batek gehien antzeztutako obra".

Bizitza

Broughtonen (Salford) jaio zen Delaney Joseph izeneko irlandar jatorriko autobus ikuskatzaile baten eta Elsie Tremlowjaiotako baten alaba zen.^[1] Izena aldatu zuen, Sheila Mary Delaney, bere lehen antzezlana estreinatu aurretik, irlandar itxurako doinua izan zezan.^[2] Eleven plus exam proba bertan behera utzi zuen, eta Broughton Secondary Modern eskolara joan zen, 15 urterekin Pendleton High eskolara joan aurretik. Han bost O maila lortu zituen.^[3]

Ibilbidea

Delaneyk hamar egunetan idatzi zuen bere lehen lana, Terence Rattiganen Variation on a Theme ikusi ostean (iturri batzuen arabera, Waiting for Godot ikusi ostean izan zen), Manchesterreko Opera Housen, West End-en aurretik egindako bira batean.^[4][5] Delaneyk pentsatu zuen Rattiganek baino hobeto egin zezakeela, neurri batean, bere ustez, "Bariazioak (...) Rattiganek homosexualak erretratatzeko zuen moduarekiko sentsibilitaterik eza erakusten zuelako". Haren A Taste of Honey lana ontzat eman zuen Joan Littlewooden antzerki tailerrak. "Eduki mamitsuaz gain, benetako antzerkigile bat aurkitu dugula uste dugu", esan zuen orduan Theatre Workshop-eko Gerry Rafflesek. Produkzioaren programan, Delaney "Londresko gazte haserretuen antitesia bezala deskribatzen zen. Berak badaki zergatik dagoen haserre".^[6]

A Taste of Honey 1958ko maiatzaren 27an aurkeztu zuten lehen aldiz, eta bere jaioterriko Salforden dago girotuta.^[7] "Argi neukan zer ikusi nahi nuen antzerkian. Fabrikako beharginak txanoa eskuan zutela joan eta nagusiari «jauna» deitzen zioteneko lanen aurka geunden. Normalean, herrialdearen iparraldeko pertsonak leloak balira bezala erakusten dira, berez oso biziak eta zinikoak direnean".^[8] 1959ko urtarriletik aurrera, eta jatorrizko zerrendarekin berarekin, antzezlanak 368 emanaldi izan zituen West End-en. Broadwayn ere izan zen, Joan Plowright Jo pertsonaia egiten eta Angela Lansbury aktoreak bere amaren rola egiten.^[1] Michael Pattersonek The Oxford Dictionary of Plays-en honelaxe deskribatu zuen: "Ziurrenik, gerraosteko antzerkigile britainiar batek gehien interpretatutako obra".

Delaneyren bigarren lana, The Lion in Love, 1960an argitaratu zen, eta Idazle Britainiarren Entziklopedian jasota dago: XIX. eta XX. mendeak. "Familia pobretu baten erretratua da, diru-sarrerak baratijen salmentatik datozenak", baina "lehen lanaren ezaugarririk onenak falta dira". Jeanette Winterson eleberrigileak, ordea, lehen bi lan horien lehen antzezpenen aipamen garaikideak "sexismo saiakera deprimente gisa irakurtzen direla esan zuen.^[9]

Sweetly Sings the Donkey ipuin bilduma 1963an agertu zen.

A Taste of Honey zinemara egokitu zuten 1961ean estreinatu zen izenburu bereko pelikula batean, Delaney estra gisa zuela netballaren hasierako eszenan. Tony Richardson zuzendariarekin batera idatzi zuen gidoia Delaneyk. Screenonline webgunerako idazten duen Phil Wickhamen arabera, filmaren gidoia "Delaneyren elkarrizketa onenen artean mantentzen da, eta, bitartean, esperientzia zinematografikoa sortzen du, antzerkikoa baino gehiago".^[10] 1962an Britainiar Gidoi Onenaren BAFTA saria eta Britainia Handiko Idazleen Gremioaren Saria irabazi zituen. Delaneyren gidoien artean daude The White Bus, Charlie Bubbles (1967koak biak) eta Dance with a Stranger (1985). BBCko Jackek eraiki zuen etxea (1977) telesaila ere idatzi zuen, gero Off-Off- Broadway gisa egokitu zuena, 1979an estreinatutako antzezlana.^[11][12]

1985ean Delaney Royal Society of Literature-ko kide izendatu zuten.

Irratirako hainbat lan idatzi zituen Delaneyk, tartean Tell Me a Film (2003), Country Life (2004) eta horren segida Whoopi Goldbergen Country Life izenburukoa—BBC Radio 4ko The Afternoon Play espazioan eman zuten, 2010eko ekainean—.^[1][13]

Heriotza

73 urte bete baino bost egun lehenago hil zen Delaney, bularreko minbiziak eta bihotz-gutxiegitasunak eraginda, Charlotte alabaren etxean, Suffolken. Alaba eta hiru biloba zituen.^[1]

Legatua

1986an, Morrissey The Smitheko abeslari nagusi eta letristak zera adierazi zuen:

"Inoiz ez dut ezkutatu idazteko ditudan arrazoien ehuneko berrogeita hamar, gutxienez, Shelagh Delaneyri zor dizkiodala".

This Night Has Open My Eyes abestiaren letra A Taste of Honeyren tramaren kontaketa bat da, lanaren aipu zuzen askorekin. Morrisseyk Delaneyren argazki bat aukeratu zuen Louder Than Bombs Smithsen 1987ko albumeko azalaren ilustrazio gisa, baita Girlfriend in a Coma xumean ere.

2019an argitaratu zen Tastes of Honey, Selina Todddek idatzitako Delaneyren biografia.^[2]

Erreferentziak

1. ↑ Barker, Dennis. (2011-11-21). Obituary: Shelagh Delaney. .
2. ↑ Kellaway, Kate. (2019-08-25). Tastes of Honey by Selina Todd review – illuminating life of Shelagh Delaney. .
3. «Shelagh Delaney biography» Queen's Theatre (London).
4. Billington, Michael. (2011-11-21). Shelagh Delaney gave working class women a taste of what was possible. .
5. Shelagh Delaney. 2011-11-21.
6. Cooke, Rachel. (2014-01-25). Shelagh Delaney: the return of Britain's angry young woman. .
7. «Shelagh Delaney's Salford» BFI Screenonline 2003–2014.
8. Shelagh Delaney interview, 2 February 1959, Mid Century Drama, London, Faber, 1960, p. 169 as quoted in Pia Conti's "Shelagh Delaney", in Claude Lichtenstein & Thomas Schregenberger As found: the discovery of the ordinary, Springer, 2001, p. 266
9. Winterson, Jeanette. (2010-09-18). My hero: Shelagh Delaney by Jeanette Winterson. .
10. Wickham, Phil. (2003–2014). «Taste of Honey, A (1961)» BFI Screenonline.
11. «The House that Jack Built: 1: Ten Years Ago - Winter - BBC One London - 15 June 1977» BBC Genome.
12. «Shelagh Delaney Biography - eNotes.com» eNotes.
13. «The Afternoon Play: Whoopi Goldberg's Country Life, BBC Radio 4» BBC Genome 2010-06-18.

Kanpo estekak

• Shelagh Delaney Internet Movie Databaseren webgunean (Ingelesez)
• Orlando Proiektua artxibatu zen ., cambridge.org; 2014ko ekainaren 10ean kontsultatua.
• John Harding Sweetly Sings Delaney: A Study of Shelagh Delaney's Work 1958-68 Greenwich Exchange. ISBN 978-1-906075-83-5 espan1-906075-83-5
• ARTESERO-BERNAL, Nerea: Shelagh Delaney eta gerraosteko drama: ezarritako kanonak hautsiz. Sevillako Unibertsitatea. Erreprodukzioa, PDF formatuan.