Aculíferos

Aculíferos Aculifera Rango fósil: cámbrico - actualidade
Chiton olivaceus, un quitón (poliplacóforos)
Clasificación científica
Superreino: Eukarya Reino: Animalia Subreino: Eumetazoa (sen clasif.) Bilateria Filo: Mollusca Subfilo: Aculifera Hatschek, 1891
Clases
Aplacophora Poliplacophora
Sinonimia
Amphineura Ihering, 1876 [1]

O dos aculíferos (Aculifera), tamén chamados anfineuros^[2] (Amphineura), é un dos dous subfilos en que tradicionalmente se divide o filo dos moluscos.^[3] O outro é o dos conchíferos.^[4]

Inclúe os aplacóforos (caudofoveados e solenogastros) e os poliplacóforos (quitóns). A validez deste grupo vén avalada por estudos xenéticos.^[5]

Porén, algúns autores inclúen tamén outros moluscos do subfilo dos conchíferos (Hatscheck in Blumrich, 1891; Scheltema, 1993) ou, alternativamente, inclúen só os aplacóforos, ao lado do subfilos placóforos e conchíferos (Stasek, 1972).^[3] (Véxase "Clasificación" máis abaixo).

Os representantes máis antigos dos aculíferos (moluscos con espículas ou placas) e dos conchíferos (moluscos con cuncha) datan do cámbrico temperán. Porén, o rexistro fósil non achega información de organismos que puideran seren antepasados de ambos os grupos, polo que o modelo de molusco ancestral permanece incerto.^[6]

Características

A diferenza dos conchíferos teñen o manto recuberto, total ou parcialmente, por unha cutícula con espiñas, e carecen de estatocisto, Todas as especies son mariñas.^[7]

Taxonomía

Descrición

O subfilo foi descrito en 1891 polo zoólogo austríaco Berthold Hatschek, no prólogo ao traballo de: Blumrich J. (1891): "Das Integument der Chitonen". Zeitschrift für Wissenschaftliche Zoologie 52, 404– 476.^[3]

Etimoloxía

O termo do latín científico Aculifera está formado sobre a raíz aculi- do adxectivo latino aculeātus, -a, -um, 'provisto de espiñas', de aculeus, -i, 'aguión', 'punta', 'puga', e o elemento -fera, plural de -ferus, derivado do verbo fero, 'levar', aludindo ás espiñas que levan na cutícula do manto estes animais.

Clasificación

Os úlimos datos dispoñíbeis^[8][9] apoiarían unha relación filoxenética entre os solenogastros, os caudofoveados e os poliplacódoros (conchíferos) polo que os aplacóforos (e, polo tanto, os aculíferos) sería parafilético. Porque as agrupaciónes das clases dos moluscos en clados é moi controvertida.^[3] (Ver clasificación dos moluscos, en Moluscos).

Propuxéronse diferentes clasificacións para os moluscos, algunha das cales non consideran os aculíferos.^[10]

A clasificación clásica é a seguinte:

• Subfilo Conchifera
  • Orde Bivalvia
  • Orde Cephalopoda
  • Orde Gastropoda
  • Orde Monoplacophora
  • Orde Scaphopoda

Filoxenia

Diversas Árbores filoxenéticas propostas para os moluscos.

Mollusca     Aculifera     Polyplacophora    Aplacophora     Chaetodermomorpha      Neomeniomorpha        Conchifera       Cephalopoda      Monoplacophora          Scaphopoda        Bivalvia      Gastropoda

Mollusca  Aculifera    Polyplacophora    Aplacophora     Caudofoveata      Solenogastres        Conchifera   Cyrtosoma     Helcionellida †      Cephalopoda        Monoplacophora      Gastropoda        Diasoma    Rostroconchia †      Bivalvia

Outra hipótese considera que os Aculifera son un grupo non natural (parafilético). Segundo esta teoría, por un lado Caudofoveata sería o grupo irmán de Solenogastres e o resto dos moluscos e, por outro lado, Solenogastres formaría o grupo irmán de Polyplacophora e os moluscos restantes:

Mollusca	Solenogastres        Polyplacophora      Conchifera          Caudofoveata

Segundo a hipótese de que os aplacóforos son un grupo irmáno do resto dos moluscos:

Mollusca	Aplacophora     Caudofoveata      Solenogastres     Eumollusca ou Testaria     Polyplacophora      Conchifera

Notas

1. Amphineura no WoRMS.
2. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para anfineuros.
3. Aculifera Hatschek, 1891 no WoRMS.
4. Conchifera Gegenbaur, 1878 no WoRMS.
5. Smith, S. A.; Wilson, N. G.; Goetz, F. E.; Feehery, C.; Andrade, S. C. S.; Rouse, G. W.; Giribet, G. & Dunn, C. W. (2011). "Resolving the evolutionary relationships of molluscs with phylogenomic tools". Nature 480: 364–367. .
6. Vinther, J.; Sperling, E. A.; Briggs, D. E. G. & Peterson, K. J. (2011). "A molecular palaeobiological hypothesis for the origin of aplacophoran molluscs and their derivation from chiton-like ancestors" (PDF). Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences: 1–10. 
7. Remane, Adolf, Volker Storch & Ulrich Welsch (1980): Zoología sistemática. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0608-2.
8. Haszprunar, G. (2000): "Is the Aplacophora Monophyletic? a Cladistic Point of View" American Malacological Bulletin 15: 115-130.
9. Glaubrecht, G., Maitas, L. & Salvini-Plawen L.v. (2005): "Aplacophoran Mollusca in the Natural History Museum Berlin. An annotated catalogue of Thiele's type specimens, with a brief review of "Aplacophora". Mitteilungen aus der Museum für Naturkunde in Berlin – Zoologische Reihe 81: 145-166.
10. Götting, Klaus-Jürgen (1997): "Aculifera, Stachelweichtiere". In: Westheide, Rieger, ed.: Spezielle Zoologie Teil 1: Einzeller und Wirbellose Tiere. Stuttgart / Jena: Gustav Fischer Verlag.

Véxase tamén

Bibliografía

• Adolph Remane, Volker Storch & Ulrich Welsch (1980): Zoología sistemática. Clasificación del reino animal. Barcelona: Ediciones Omega, S. A. ISBN 84-282-0608-2. Páxinas 131-135.
• Bernd Humberg & Matthias Bergbauer (2012): Flora y fauna submarina del mar Mediterráneo. Barcelona: Editorial Omega. ISBN 978-84-2821-220-5.
• Klaus-Jürgen Götting (1997): "Conchifera, Schalenweichtiere". En: Westheide, Rieger (ed.): Spezielle Zoologie Teil 1: Einzeller und Wirbellose Tiere. Stuttgart / Jena: Gustav Fischer Verlag. ISBN 3-437-20515-3.

Ligazóns externas

• Evolution ist keine Einbahn vom Einfachen zum Komplexen 18. Oktober 2013. En: Universität Wien. Medienportal (en alemán)