Fernando Lasama de Araújo

Fernando Lasama de Araújo

Biografía
Nacemento	26 de febreiro de 1963 Manutaci, Timor Leste ^(en)
Morte	2 de xuño de 2015 (52 anos) Dili, Timor Leste
Membro do Parlamento Nacional de Timor-Leste ^(pt)
Datos persoais
Relixión	Catolicismo
Actividade
Ocupación	político
Partido político	Partido Democrático (Timor-Leste) ^(pt)
Premios
(1992)  Premio Reebok de Dereitos Humanos

Fernando de Araújo, tamén coñecido como Lasama, nado o 26 de febreiro de 1963 e finado o 2 de xuño de 2015, foi un activista e político de Timor Leste. Pulou na clandestinidade pola independencia timorense antes de fundar o Partido Demócrata no Timor independente. Foi presidente do Parlamento Nacional de 2007 a 2012. Tamén exerceu como presidente en funcións durante dous meses a principios de 2008.

Traxectoria

Antecedentes e inicios de carreira

Naceu en Manutaci, distrito de Ainaro, no que daquela era o Timor portugués. Era de etnia Mambai.

Á idade de 12 anos, presenciou o masacre de 18 membros da súa familia polo exército indonesio. Estudou literatura na Universidade Udayana de Balí, Indonesia. Alí fundou a Resistência Nacional dos Estudantes do Timor-Leste (RENETIL).

No cárcere indonesio

Tras o masacre de Santa Cruz en 1991, Araújo foi detido por "subversión contra o Estado" tras completar o seu primeiro ano de estudos. En xaneiro de 1992, un tribunal indonesio condenouno a nove anos de prisión e o xuíz dixo que era culpable de "deshonrar á nación [Indonesia] aos ollos da comunidade internacional". Foi nomeado por Amnistía Internacional como preso de conciencia.^[1] En 1992 gañou o Reebok Human Rights Award.^[2]

Foi liberado da Institución Penitenciaria de Cipinang cedo tras a presión dos activistas dos dereitos humanos indonesios.^[2] Despois da súa liberación, Araújo permaneceu en Iacarta e continuou traballando pola autodeterminación e a democracia en Timor Leste, traballando en estreita colaboración cos defensores dos dereitos humanos indonesios e os defensores da democracia.

Política timorense

Araújo volveu a Timor Leste para traballar co Consello Nacional da Resistencia de Timor no referendo de independencia de Timor Oriental de 1999, que votou a favor da independencia do país. Ocupou como viceministro de Asuntos Exteriores no gabinete de transición durante a Administración de Transición das Nacións Unidas en Timor Oriental que gobernou o país de 1999 a 2001.

Araújo fundou a organización ecoloxista Fundaçao Haburas, o semanario Talitakum e o semanario do Partido Demócrata (PD) Vox Populi.

En 2001, fundou o PD como alternativa ao partido dominante Fretilin. O PD estaba dirixido por antigos estudantes activistas clandestinos, incluídos membros de Renetil. O partido quedou segundo nas eleccións de 2002 cun 8,72% dos votos. Participou en todas as eleccións parlamentarias desde a independencia e gañou escanos cada vez.

Eleccións de 2007 e 2012

Lasama de Araújo foi o candidato do Partido Demócrata nas eleccións presidenciais de abril de 2007. Ocupou o terceiro lugar cun 19,18% dos votos,^[3][4] e o 26 de abril anunciou o apoio do seu partido ao segundo candidato, o primeiro ministro José Ramos-Horta, na segunda volta.^[5]

Nas eleccións parlamentarias de xuño de 2007, Araújo gañou un escano como primeiro nome na lista de candidatos do PD.^[6] Na primeira sesión do novo parlamento o 30 de xullo, Araújo foi elixido presidente do Parlamento Nacional, derrotando a Aniceto Guterres de Fretilin.

Presentouse de novo nas eleccións presidenciais de 2012, ocupando o terceiro lugar cun 17,3% dos votos. Despois foi reelixido como deputado nas eleccións parlamentarias de Timor Oriental de 2012. En 2015, foi nomeado Ministro de Estado, Coordinador de Asuntos Sociais e Ministro de Educación.

Araújo non se presentou á presidencia do Parlamento Nacional en 2012. Vicente Guterres foi elixido para sucedelo a finais de xullo.^[7]

Presidente de Timor-Leste (en funcións)

Tras un atentado que feriu gravemente ao presidente José Ramos-Horta o 11 de febreiro de 2008, Araújo pasou a ser presidente en funcións o 13 de febreiro.^[8]

Ramos-Horta asumiu de novo o relevo o 17 de abril de 2008, cando regresou a Timor-Leste.^[9]

Vida persoal

Mentres estaba en prisión coñeceu á súa muller, Jacqueline "Joy" Aquino Siapno, unha académica filipina que traballaba para Amnistía Internacional. Teñen un fillo, Hadomi. Siapno e o seu fillo deixaron Timor en 2014, pero o seu divorcio nunca se finalizou antes da súa morte.^[10] De Araújo morreu en 2015 dun ictus, aos 52 anos.^[11]

O seu nome de loita Lasama significa "alguén que non podes tripar".

Recoñecementos

En 2012, recibiu a Orde de Timor-Leste.^[12]

Notas

1. "Araujo, prisioner of conscience" (PDF). Amnistía Internacional. 1992. Consultado o 2 de xuño de 2019. 
2. From the pain comes the dream. 2003. ISBN 9781884167355. 
3. "Two set to square off for presidency" Arquivado 15 de febreiro de 2008 en Wayback Machine., AAP, 18 de abril de 2007.
4. 2007 presidential election results Arquivado 08 de marzo de 2008 en Wayback Machine., East Timor Election Commission website.
5. "Ramos Horta wins key support", AFP, 27 de abril de 2007.
6. "National Provisional Results from the 30 June 2007 Parliamentary Elections" Arquivado 31 de outubro de 2007 en Wayback Machine., Comisión Nacional de Eleccións de Timor-Leste, 9 de xullo de 2007.
7. "vicente-guterres-ketua-pn-baru" (en Indonesian). The Timor News. 31 de xullo de 2012. Arquivado dende o orixinal o 23 de xaneiro de 2016. Consultado o 6-2-2022. 
8. "New poll if Ramos Horta recovery slow", The Australian Financial Review, 14 de febreiro de 2008.
9. Ramos Horta still haunted by questions | The Australian^{[Ligazón morta]}
10. "Lasama de Araújo in-memoriam". 
11. "Fernando de Araújo (1962-2015)". www.cmjornal.pt (en portugués). Consultado o 2022-02-07. 
12. Jornal da República: DECRETO PRESIDENTE 46/2012, 19 de maio de 2012, consultado o 29 de abril de 2020.

Véxase tamén

Outros artigos

• Política de Timor Oriental

Ligazóns externas

• Entrevista de setembro de 2008 (Transcrición)
• Entrevista Colección Liberdade a Fernando de Araújo Arquivado 10 de agosto de 2022 en Wayback Machine.