La Argentinita

Modelo:BiografíaLa Argentinita

Editar o valor en Wikidata
Biografía
Nacemento3 de marzo de 1898 Editar o valor en Wikidata
Buenos Aires, Arxentina Editar o valor en Wikidata
Morte24 de setembro de 1945 Editar o valor en Wikidata (47 anos)
Nova York, Estados Unidos de América Editar o valor en Wikidata
Lugar de sepulturacamposanto de San Isidro Editar o valor en Wikidata
Actividade
Ocupaciónbailarina de ballet, coreógrafa, cupletista Editar o valor en Wikidata
Período de actividade1969 Editar o valor en Wikidata -
BNE: XX955167 Musicbrainz: 8c127cb2-e7de-4c45-b40f-ce7e468fa66b Discogs: 2918652 Find a Grave: 16549417 Editar o valor en Wikidata

Encarnación López Júlvez, nada en Buenos Aires o 3 de marzo de 1898 e finada en Nova York o 24 de setembro de 1945, coñecida artisticamente como La Argentinita, foi unha bailarina, coreógrafa, compositora e bailaora de flamenco hispanoarxentina, irmá da tamén bailarina e coreógrafa Pilar López Júlvez. Foi recoñecida en vida como a máis alta expresión do flamenco do seu tempo.[1]

Traxectoria

[editar | editar a fonte]
La Argentinita en 1924 (á dereita, vestida de branco) junto á raíña Vitoria Uxía e as súas fillas Beatriz e Cristina, despois do festival realizado no hospital de feridos da guerra do Rif

López Júlvez era filla de inmigrantes españois na Arxentina, onde o seu pai tiña un negocio de tecidos. Mentres vivía alí, dous dos seus irmáns morreron nunha epidemia de escarlatina. En consecuencia, levárona á costa norte de España en 1901, onde comezou a aprender danzas rexionais españolas.[2] Con só catro anos comezou a aprender flamenco con Julia Castelao. A súa primeira actuación pública foi aos oito anos no Teatro-Circo de Donostia. Escolleu o nome de La Argentinita como homenaxe á famosa bailarina de flamenco Antonia Mercé (La Argentina).[3] Despois de viaxar por toda España como nena prodixio, estableceuse en Madrid para actuar no Teatro La Latina, no Teatro de la Comedia, no Teatro de La Princesa, no Teatro Apolo e no Teatro Príncipe Alfonso.

O seu éxito levouna a facer xiras por Barcelona, ​​Portugal e París e despois por Latinoamérica. A principios dos anos 20 regresou a España, onde traballou en Madrid. Entre as súas primeiras actuacións atopouse a estrea en 1920 da obra musical de Federico García Lorca El maleficio de la mariposa como "bolboreta". Anunciou a súa retirada en 1926, mais regresou rapidamente ao negocio do espectáculo como parte da renovación artística que a uniu á Xeración do 27, en que combinou flamenco, tango, bulerías e boleros. Bailou composicións de Manuel de Falla, Joaquín Turina, Isaac Albéniz, Enrique Granados e Maurice Ravel.[4] Axudou no desenvolvemento do Ballet Español.[5] Adaptando pezas á tradición popular, fixo unha xira por Europa, triunfando en París e Berlín e participando nos movementos artísticos daquela época xunto a poetas españois como Rafael Alberti, Federico García Lorca, Edgar Neville e Ignacio Sánchez Mejías. Sánchez Mejías, intelectual e toureiro, era home casado e o seu amante. La Argentinita retirouse por segunda vez para manter a súa relación con el clandestina. Non obstante, regresou aos escenarios coa axuda de Sánchez Mejías, que participou na busca e no emprego de intérpretes para as súas actuacións posteriores.

En 1931, López Júlvez e Lorca gravaron cinco discos de lousa de gramófono, que ían acompañados do piano de García Lorca. A selección de cancións foi preparada, adaptada e titulada Colección de Canciones Populares Españolas por Lorca. Entre as dez cancións estaban "Los cuatro muleros", "Zorongo gitano", "Anda Jaleo" e "En el Café de Chinitas".[6]

Co comezo da Segunda República Española, López Júlvez formou a súa propia compañía de ballet chamada Bailes Españoles de La Argentinita xunto coa súa irmá, Pilar López Júlvez, e Lorca. López Júlvez puxo en escena varios espectáculos flamencos, incluíndo unha adaptación de El amor brujo de Falla en 1933 e Las Calles de Cádiz en 1933 e 1940.[7] Viaxou por España e París, onde foi recoñecida como unha das artistas flamencas máis importantes do seu tempo. A súa compañía incluía as figuras flamencas Juana la Macarrona, La Malena, Fernanda Antúnez, Rafael Ortega e Antonio de Triana, que foi a súa parella de baile ata a década de 1940, cando foi substituído primeiro por Federico Rey e despois por José Greco.

Ao final da súa xira por España, o seu amante Sánchez Mejías morreu por unha cornada en 1934 na praza de touros de Manzanares. Buscou refuxio no seu traballo e mudouse a Buenos Aires para bailar no Teatro Colón; a partir de aí emprendeu unha longa xira americana. En 1936 acadou o éxito en Nova York. Despois, regresou a España mais viuse obrigada a fuxir do país pouco antes do estalido da guerra civil española. Viaxou por Marrocos, Francia, Reino Unido, Holanda, Bélxica e os Estados Unidos, onde permaneceu exiliada en Nova York. Desde entón ata a súa morte en 1945, desenvolveu a súa carreira e converteuse nunha das maiores estrelas da danza internacional e participou en filmes. En 1943 presentou a compañía de flamenco El Café de Chinitas no Metropolitan Opera House de Nova York coa súa propia coreografía, textos de Lorca, escenarios de Salvador Dalí e a orquestra dirixida por José Iturbi. Ademais, actuou no complexo Watergate de Washington, D.C. coa súa irmá.

O 28 de maio de 1945 deu a súa última actuación no Metropolitan da obra orquestral Capricho español, composta en 1887 por Nikolai Rimskii-Korsakov e baseada en melodías españolas. Ao finalizar tivo que ser ingresada nun hospital, onde morreu o 24 de setembro por un tumor no abdome. Non quixo que a operasen porque non desexaba abandonar a danza. O seu corpo foi repatriado a España en decembro e enterrado en Madrid. Ese mesmo ano disolveuse a súa compañía.

Discografía

[editar | editar a fonte]

Encarnación López Júlvez compuxo dúas obras e participou noutras vinte e sete gravacións.

Obras propias

[editar | editar a fonte]
  • Duende y figura, remasterizada e publicada en Madrid en 1994 por Sonifolk.
  • La Argentinita estreouse en Barcelona en 1958 pola Compañía del Gramófono Odeón.

Participación noutras obras

[editar | editar a fonte]
La Argentinita por Julio Romero de Torres
  • Consuelo la Alegría, tango composto por Manuel Font de Anta publicado en Barcelona en 1929 pola Compañía del Gramófono. La Argentinita interpreta as castañolas con acompañamento orquestral.
  • El gaucho, obra de teatro baseada na canción dramática "Cancionera" composta por Osmán Pérez Freire publicada en Barcelona en 1929 pola Compañía del Gramófono. La Argentinita fai parte do acompañamento orquestral.
  • Colección de Canciones Populares Españolas, conxunto de canción populares transcritas e harmonizadas por Federico García Lorca en cooperación con La Argentinita. Publicouse en Barcelona en 1932 pola Compañía Compañía del Gramófono. Está composta por doce pistas, incluídas "Sevillanas del Siglo XVIII" e "En el Café de Chinitas".
  • Goyescas, obra de teatro cun número de baile composto por Enrique Granados publicado en Barcelona en 1941 pola Compañía del Gramófono Odeón. La Argentinita interpreta un solo de castañola con acompañamento orquestral.
  • El amor brujo, obra de Manuel de Falla de 1944 que pertence á Colección de Danzas Clásicas y Españolas. Publicouse en Madrid en 1996 por Sonifolk. La Argentinita toca as castañolas e taconea con acompañamento orquestral.[8]

Homenaxes

[editar | editar a fonte]

Entre as honras que recibiu tras a súa morte atopábase unha placa consagrada no Metropolitan Opera House, ademais das medallas de Afonso X o Sabio e a Orde de Isabel a Católica para honrar os seus méritos no campo da cultura.[9][10][11]

O museo Julio Romero de Torres de Córdoba ten un retrato de López Júlvez, pintado en 1915 por Julio Romero de Torres, nun período en que as súas pinceladas e as súas cores estaban influenciadas polo impresionismo francés.[12][8]

A exposición Compañía de Bailes Españoles. Argentinita y Pilar López tivo lugar en Segovia en homenaxe de Encarnación e Pilar López Júlvez por iniciativa da súa familia, que mostrou por primeira vez ao público os vestidos das artistas. A mostra consistiu en dezasete traxes orixinais que as bailarinas levaron nalgunhas das súas interpretacións máis destacadas, incluídas La cosecha de Enrique Granados e El Café de Chinitas de Federico García Lorca. Tamén incluíu documentación xornalística e artística, pinturas, debuxos e carteis de promoción dos seus espectáculos e retratos contemporáneos.[13][14]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "La Argentinita. Danza,Flamenco. Biografía y obras en España es cultura". www.xn--espaaescultura-tnb.es (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 11 de maio de 2018. Consultado o 11 de maio de 2018. 
  2. ↑ D. E. Pohren, Lives and Legends of Flamenco (Madrid 1964, 1988), pp. 225–227.
  3. ↑ Fernandez, Corpus Ruiz. "Encarnación López Júlvez: 'La Argentinita'". www.segundarepublica.com. Consultado o 29 de maio de 2018. 
  4. ↑ Manuel Ríos Vargas, Antilogía de Baile Flamenco (Sevilla c.2001), p. 115 (composers).
  5. ↑ Paco Sevilla, Queen of the Gypsies. The life and legend of Carmen Amaya (San Diego 1999), p. 169 (citando a Antonio Triana).
  6. ↑ "Los cuatro muleros". federicogarcialorca.net. Arquivado dende o orixinal o 21 de outubro de 2017. Consultado o 17 de outubro de 2017. 
  7. ↑ Ríos Vargas, Antilogía de Baile Flamenco (c.2001), pp. 115–116 (shows); 115 (Gitano ancestry).
  8. ↑ 8,0 8,1 "Federico García Lorca – La Argentinita – Colección De Canciones Populares Españolas". Discogs. Consultado o 29 de maio de 2018. 
  9. ↑ "La Argentinita (Encarnación López Júlvez) — Danza.es". www.danza.es (en castelán). Consultado o 11 de maio de 2018. 
  10. ↑ Fernandez, Corpus Ruiz. "ENCARNACION LOPEZ JULVEZ: «La Argentinita»". www.segundarepublica.com (en castelán). Consultado o 11 de maio de 2018. 
  11. ↑ "La Argentinita" (en castelán). Consultado o 11 de maio de 2018. [Ligazón morta]
  12. ↑ "La Argentinita – Museo de Julio Romero de Torres". museojulioromero.cordoba.es. Consultado o 29 de maio de 2018. 
  13. ↑ "Del baúl de La Argentinita". 21 de xuño de 2014. Consultado o 29 May 2018. 
  14. ↑ "La Argentinita (1895–1945)". datos.bne.es. Consultado o 29 de maio de 2018. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]