Lifuka
| ||||
| Tipo | illa  | |||
|---|---|---|---|---|
| Parte de | Ha'apai | |||
| Localización | ||||
| División administrativa | Haʻapai (distrito), Tonga (pt)  | |||
| ||||
| Bañado por | Océano Pacífico | |||
| Características | ||||
| Superficie | 11,42 km² | |||
Lifuka é a illa principal do Grupo Gálvez ou grupo Ha'apai, no reino de Tonga, onde está a vila principal do grupo, Pangai. En ocasións chámaselle tamén illa Ha´apai ou illa Pangai. As súas coordenadas son: 19°50′S 174°22′O / -19.833, -174.367.
Xeografía
[editar | editar a fonte]Lifuka é unha illa baixa cunha superficie total de 11,42 km². Non ten bosques naturais xa que a terra está cultivada con plantacións de taro, árbores froiteiros e cocos. A costa occidental está infestada de praias.
A poboación total da illa, no censo de 1996, era de 2.966 habitantes. A vila principal é Pangai, situada no medio da costa occidental, onde reside o gobernador do grupo Ha´apai (ou Gálvez). Ten diversos edificios de servizos públicos, igrexas e misións.
Illas do grupo Gálvez
[editar | editar a fonte]As illas de ao redor de Lifuka forman un subgrupo de illas dentro do grupo Gálvez. Esténdense de norte a sur nunha área de 65 km de longo e 35 km de ancho. Cinco das illas están unidas polos mesmos arrecifes de coral. Desde Lifuka pódese acceder camiñando a Foa, ao norte, por un paso elevado e a Uoleva, ao sur, coa marea baixa.
- ´Uiha (19°54′S 174°24′O / -19.900, -174.400) é a máis meridional do grupo. Ten 4 km de longo en sentido norte-sur. Ten 757 habitantes. Atópanse antigas tumbas reais e o monumento megalítico Makahokovalu.
- Tatafa, de 27 metros de altitude, atópase no extremo noroeste de ´Uiha. Está deshabitada.
- Uoleva (19°51′S 174°24′O / -19.850, -174.400) é a illa máis meridional dunha cadea de illas conectadas por arrecifes. Está deshabitada.
- Lifuka, está a 1,1 km ao nordeste de Uoleva.
- Foa (19°45′S 174°18′O / -19.750, -174.300) está 640 metros ao nordés de Lifuka. É unha illa baixa e boscosa, de 6 km de longo. Ten 1.434 habitantes.
- Nukunamu é unha illa baixa e boscosa de 15,2 m de altitude situada cerca do extremo setentrional de Foa. Está deshabitada e é propiedade privada do rei.
- Ha´ano (19°40′S 174°17′O / -19.667, -174.283), é a máis setentrional do grupo de arrecifes, situada a 1,3 km ao norte de Nukunamu. Ten 588 habitantes repartidos en catro vilas.
- Fotuha´a (19°48′S 174°44′O / -19.800, -174.733) está a 14,5 km ao norte de Kotu, na parte occidental do grupo. A costa ten unha altitude de 24 a 27 metros. Ten 138 habitantes.
- Lofanga (19°50′S 174°33′O / -19.833, -174.550) é unha illa baixa e boscosa. Ten 186 habitantes.
- Ofolanga (19°36′S 174°27′O / -19.600, -174.450) é a illa máis setentrional do grupo Ha'apai, a 14,5 km ao noroeste de Ha´ano. Está deshabitada.
- Mo´unga´one está a 3,7 km ao suroeste de Ofolanga, separada por unha profunda canle. Ten 185 habitantes.
Historia
[editar | editar a fonte]En Lifuka atópase o sitio arqueolóxico lapita de Tongoleleka, na vila Hihifo, onde se atoparon cerámicas de hai 3.000 anos.
O primeiro europeo que chegou a Lifuka foi o inglés James Cook en 1777. Transcribía o nome como Lefooga, e así se escribiu durante anos en inglés. Foi recibido polo xefe Finau que lle ofreceu banquetes e festas durante once semanas. O capitán Cook foise nomeando ao grupo como illas dos Amigos (Friendly Islands), pero anos despois sóubose que os xefes de Lifuka estábanlle preparando unha trampa para facerse co barco. As diverxencias de última hora sobre a táctica a seguir frustrou o intento.
En 1806, o sucesor de Finau, Finau ´Ulukalala II, capturou e saqueou a nave inglesa Port au Prince. Entre os sobreviventes atopábase o mozo de quince anos William Mariner que estivo catro anos en Lifuka como conselleiro de Finau II. Os seus escritos son un clásico polo coñecemento da antiga sociedade polinesia. Entre outras cousas explica como malgastaron 12.000 moedas de prata como fichas para xogar a pa´anga. Trátase do xogo de tiralas sobre a superficie da auga para ver como rebotan. Hoxe en día a moeda oficial de Tonga chámase pa'anga.
En 1831 a poboación converteuse ao cristianismo coa chegada do misioneiro metodista John Thomas e co apoio do xefe Taufa´ahau. Converteuse nun líder da causa cristiá, unificando as illas Tonga, e acabou adquirindo o título do teu´i fundando a dinastía real actual de Tonga.
