Lingua yavitero

Yavitero
Outros nomes:Paraene
Falado en: Venezuela
Rexións: río Orinoco
Extinción: 1984
Familia: Americana
 Arauaco
  Setentrional
   Arauaco do alto Amazonas
    Orinoco
     Yavitero
      Yavitero
Escrita: Alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: yvt
Mapa
Status

O yavitero está clasificado como extinto polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

A lingua yavitero ou paraene é unha lingua morta que pertence á familia das linguas arauacas que foi falada outrora en Venezuela, na rexión do río Orinoco.[2][3] O derradeiro falante coñecido morreu en 1984.[4][5]

Clasificación

[editar | editar a fonte]

O parentesco co resto de linguas arauacas coñécese dende que Alexander von Humboldt reuniu unha lista de palabras e as comparou coa lingua maipure.

Yavitero/Paraene Maipure Galego
camosi kié (kiepurig) 'sol'
keri kejapi (cagijapi) 'lúa'
ouipo urrupu 'estrela'
oueni (ut) oueni 'auga'
casi catti 'lume'
nosivi nokirri 'nariz'

Humboldt escribiu que o misioneiro e lingüista Gilii consideraba o yavitero un dialecto das linguas maipure. O científico alemán pregúntase se non foi máis ben unha mestura de dúas linguas.[6]

Humboldt sinala que unha das rochas de Maipures é coñecida como Keri e os nativos da zona cren ver nela a imaxe dunha lúa chea. Os indíxenas sinalan no medio das fervenzas de Maipures outra rocha que chaman Casomi, ou sol.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  2. ↑ Ramirez, Henri (2020). Enciclopédia das línguas Arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados 3 (1 ed.). Curitiba: Editora CRV. p. 290. ISBN 978-65-251-0234-4. doi:10.24824/978652510234.4. 
  3. ↑ Ramirez, Henri, & França, Maria Cristina Victorino de. (2019). Línguas Arawak da Bolívia. LIAMES: Línguas Indígenas Americanas, 19, e019012. https://doi.org/10.20396/liames.v19i0.8655045
  4. ↑ Yavitero a proel.org
  5. ↑ Boletín Americanista, p. 155 Universidade de Barcelona. Cátedra de Historia de América
  6. ↑ von Humboldt, Alexander (1999): Reise in die Äquinoktial-Gegenden des Neuen Kontinents Insel Verlag. Bd2. páxs. 968-969

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Aikhenvald, Alexandra Y. (1999). "The Arawak language family". En Aikhenvald, Alexandra Y.; Dixon, R.M.W. The Amazonian languages. Cambridge: Cambridge University Press. 
  • Mary Ritchie Key. 2015. Yavitero dictionary. In: Key, Mary Ritchie & Comrie, Bernard (eds.) The Intercontinental Dictionary Series. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. http://ids.clld.org/contributions/268