Rosa Morena

Rosa Morena

Biografía
Nacemento	(es) Manuela Pulgarín González 11 de xullo de 1941 Badaxoz, España
Morte	4 de decembro de 2019 (78 anos) Badaxoz, España
Causa da morte	cancro
Actividade
Ocupación	actriz, cantante
Período de actividade	1953 -
Xénero artístico	Flamenco
Instrumento	Voz
Sinatura

Manuela Pulgarín González, nada en Badaxoz (Estremadura) o 11 de xullo de 1940 e finada na mesma cidade o 4 de decembro de 2019,^[1] foi unha cantante de copla, música popular, e actriz española, máis coñecida polo seu nome artístico Rosa Morena.

Conseguiu a súa popularidade en España na década de 1970, logo de percorrer gran parte de América e os Estados Unidos cando aínda era unha moza con gran virtuosismo vocal pero pouco coñecida no seu propio país.

Traxectoria

Inicios

Rosa Morena naceu na rúa Felipe Checa na cidade de Badaxoz, filla dun mineiro e integrante dunha familia numerosa que se completaba cun nutrido número de irmáns (oito). Comezou a cantar na súa terra ao seis anos, onde obtivo o primeiro premio nun concurso musical "Jueves infantiles", organizado polo locutor de radio Julián Mojedano, no Teatro López de Ayala en 1953. En devandito certame imitaba a Antonio Molina, interpretando os temas "El macetero" e "A la sombra de un bambú". Foi alí onde empezou a facerse coñecida a través de presentacións en "Radio Extremadura", para logo, ao nove anos, presentarse no espectáculo teatral Los nardos extremeños xunto aos fillos de Porrina de Badajoz, realizando xiras por localidades da provincia de Badaxoz. Momentos nos que se estaba xestando o fenómeno do nenos prodixio.

Aos doce anos debutou en Madrid á beira do mestre Millán, na Cabalgata fin de semana de Bobby Deglané e José Luís Pécker en Radio Madrid, interpretando "24 Cascabeles" de Antonio Molina. Onde tivo a oportunidade de coñecer a Lola Flores, Concha Piquer e Antoñita Moreno. Por devandita emisión uns produtores estranxeiros fixáronse nela ao escoitala cantar, polo que se presentaron nos estudos para coñecela persoalmente e ofrecerlle un contrato artístico.

Nesta etapa empezou a actuar en teatros como Circo Price,^[2] Victoria,^[3] Boite Micheleta entre outros.^[4][5][6][7] E empezou a choiva de contactos: Francia, Bélxica, As Américas, Xapón. Ademais, tivo o seu primeiro contacto co cine participando como figurante na película Solomon and Sheba (1959), de King Vidor, antes de embarcarse á conquista do continente americano.

América

América Latina

O primeiro lugar no que chegou unha vez que cruzou o mar foi Buenos Aires, facendo o seu debut americano no programa Circulares con Mancera, presentado por Pipo Mancera para Canal 9 (pasándose máis tarde a Canal 13 e titulándose “Sábados Circulares con Mancera”). Foi tal a expectación que causou na emisión, que Pipo Mancera a bautizou como a “bomba de España”, facéndose eco diso diarios arxentinos como o Clarín. Tempo máis tarde Canal 13 de Buenos Aires fíxoa unha das súas favoritas.

No Perú tivo oportunidade de coñecer a Chubby Checker, fixándose nela o produtor do mesmo, polo que lle propuxo levala aos Estados Unidos.

Asidua a actuar para hoteis de luxo como o Caribe Hilton, El Convento, o Casino de Viña del Mar, entre outros, reclamándoa en numerosas ocasións e compartindo cartel con artistas como Pepito Arvelo. Facendo xiras por Ecuador, Venezuela, Costa Rica, O Salvador, Panamá, República Dominicana etc. Abriu mercado a artistas españois , abrindo as portas dalgunhas salas de festas que permanecían pechadas aos mesmos.^{[8][9][10][11][12]}

Nova York

Chegou aos EEUU, onde debutou no Liborio,^[13] o mellor cabaret latino de Nova York na década de 1960, onde actuaba xunto a artistas como Cándido Camero, Celia Cruz ou Olga Guillot, sendo descuberta pola "Williams Morris". Foi aí onde os xornalistas de diarios como The New York Times, Variety ou The New Yorker a bautizaron como “A cincenta de España”, pois nunha das súas actuacións no Liborio chegóuselle a partir o tacón dun zapato, perdendo o mesmo.

Participou durante unha gala benéfica no Radio City Music Hall (Madison Square Garden), retransmitíndose en formato de teletón en WOR-TV (Channel 9). Actuou co bongosero cubano Cándido Camero e o guitarrista español Sabicas. Tivo a oportunidade de coñecer alí a Frank Sinatra, Dean Martin, Judy Garland e Sammy Davis, Jr., ademais de compartir cartel tamén con outras celebridades. Este acontecemento foi organizado pola fundación UCP (United Cerebral Palsy) de Nova York, presidida por Leo Hausman. A artista obtivo o recoñecemento “Citation for Humanitarian Service and Outstanding Cooperation from United Cerebral Palsy of New York”. Posteriormente a esa gala, durante unha festa privada, chegou a actuar xunto a Ella Fitzgerald, coa que fusionou jazz e flamenco.^[14]

Foi nomeada “A mellor artista da Cidade dos Rañaceos”, sendo a primeira cantante de fala hispana en adquirir devandito galardón, o cal, só ostentaba a bailaora Carmen Amaya.

Chegou a actuar en The Ed Sullivan Show, programa estrela da televisión norteamericana, volvendo compartir cartel con Frank Sinatra, Dean Martin e Judy Garland. Traballou nalgúns dos clubs máis sofisticados de Manhattan, como The Blue Angel^[15] ou The Viennese Lantern,^[16] onde se conservaban testemuños do paso de Rosa Morena, o bulebule da España moderna. Ademais, participou como figurante no filme Robin and the 7 Hoods, protagonizado por Frank Sinatra, Dean Martin e Sammy Davis Jr., entre outros.

Regreso a España

Posteriormente e ao seu regreso a España foi levada a Madrid onde comezou unha carreira sumamente popular. A compañía discográfica Discos Belter enseguida contratouna para gravar no seu selo, con algúns dos mellores compositores do momento: O Mestre Quiroga, o Mestre Jaén, Francisco Naranjo etc.

Foi descuberta para o cine a través do programa de televisión "Gran Parada". Vírona uns produtores cinematográficos, gustoulles e contratárona para dez películas. Das cales, só chegou a rodar Flor salvaje (1965), de Javier Setó e El secreto de las esmeraldas (1966), de Sebastián Almeida, por decisión da artista. Traballando xunto a grandes actores da época como Luís Dávila, Antonio Prieto Puerto, Mónica Randall, Julio Pérez-Tabernero, entre outros. Actuou nas salas de festa máis importante de España, destacando Pasapoga Music Hall, onde chegou a ser primeira figura, destacando a súa imaxe na Gran Vía de Madrid, durante unha longa tempada e logrando conquistar definitivamente ao pobo español.

Época de esplendor: Anos setenta

A súa consagración chegou da man do tema “Échale guindas al pavo” en 1970, o cal, era unha versión pop da que interpretaron no seu momento Imperio Argentina e Lola Flores, pero con pouco éxito ambas. Con todo, a versión de Rosa Morena foi a que se popularizou, momentos nos que se empezaba a fusionar o flamenco e o pop, sendo ela unha das precursoras do xénero, xunto a Dolores Vargas e Encarnita Polo. A canción coroouna como a raíña do flamenco pop.

Esta canción chegou a ser nº 1 en España e gran parte de América latina, ademais, de ser coñecida en gran parte de Europa, Norteamérica e Xapón.

Participou en numerosos programas de televisión especiais, destacando o programa A la española, dirixido por Valerio Lazarov, para TVE en 1971. Sendo un programa musical que tivo como convidados tamén a Lola Flores, Dolores Vargas, o Príncipe Gitano, Maruja Garrido, Salvador Dalí, entre outros. Todos cantaban a ritmo de rumba cancións coñecidas españolas ou estranxeiras. Este programa foi premiado en Nova York pola "Asociación de Cronistas de Espectáculos", tras ver todo un ano de programación nas canles de fala hispana desta cidade, destacando as interpretacións de Rosa Morena.

O momento cume da súa carreira chegou da man do programa de televisión A su aire, de Chicho Ibáñez Serrador para TVE, en 1974, onde a artista realizaba un concerto cos seus grandes éxitos na base militar de Alcalá de Henares (Madrid), cantando para paracaidistas a ritmo de flamenco pop. Esta emisión tivo polémica polo malgaste de sensualidade que desprendía a cantante naqueles anos.^[17] Toda unha sex symbol na década dos setenta,^[18] deixando constancia diso o escritor Camilo José Cela, e considerándoa o público como a Marilyn Monroe española.

Outro acontecemento destacado na súa carreira, foi un festival musical que tivo lugar no Aaiún, capital do Sáhara Occidental, en honra das tropas españolas, durante a Marcha Verde. Celebrouse durante dous días no "Terceiro Terzo Sahariano da Lexión Don Juan de Austria", onde actuou ante máis de 12 000 persoas, entre xefes, oficiais e soldados. Tamén participaron Karina, Lolita Sevilla, Peret, Arena Caliente e o humorista Chicho Gordillo.^[19]

Era a imaxe sexy do flamenco pop de España que representaba todos os anos nos grandes programas de televisión que animaba Myrta Silva, a grande estrela de Porto Rico,^[20] nas principais estacións do Caribe, Nova York, Os Ánxeles, Chicago, Texas etc.

No ano 1975 foi a moza máis fotografada e entrevistada de España, sendo a artista que máis portadas protagonizou. Obtivo tal popularidade, que empresas de prestixio como a franquía americana Burger King, demandaron a súa imaxe para a inauguración do primeiro establecemento de toda Europa, localizado en Madrid. A vivaracha estremeña, que se impuxo cantando andaluz, anunciou recitais, película en Hollywood, viaxes, e a súa fe en que as súas cancións foron tremendamente populares en todas as partes. Foi considerada como a artista estremeña que máis lonxe chegou.

Aclamada polo colectivo gai nos 70, chegándoa a coroar como raíña dos gais en 1977, en Madrid. Momentos nos que se estaban xestando movementos LGTB a favor da liberdade sexual en España.^[21]

Festivais internacionais da canción

Festival español da canción de Benidorm

O “Festival Español da Canción de Benidorm” foi un certame musical anualmente organizado na cidade de Benidorm que tivo lugar cada verán entre 1959 e 2006. Era moi popular naqueles anos, polo que quixo presentarse no certame de 1967. O xénero musical de devandito festival era basicamente a canción pop, polo que a artista tivo os seus primeiros contactos con devandito estilo. Interpretou “Mañana será otro día” e “Con dos barajas”. A gala foi presentada por Joaquín Soler Serrano, proclamándose gañadora do certame a canción “Entre os dous”, interpretada, en senllas versións, por Tony Dallara e Betina. Rosa Morena, aínda sendo unha das personalidades que máis expectación causou, non obtivo ningún dos primeiros postos nas votacións.

Festival de Split

O “Festival de Split” (Festival zabavne glazbe Split) é un certame musical que se celebra cada ano na cidade de Split (Croacia) desde 1960, sendo o primeiro festival musical croata. Devandito certame celébrase na Praza da República (“Prokurative”).

Rosa Morena representou a España en 1970 co tema “Tú no me la das”, composta por Aniano Alcalde e Joaquín Alfonso, polo que lle outorgaron o “Premio da crítica de Split”.^[22][23]

Ese ano alzouse coa vitoria do certame a cantante croata Radojka Šverko co tema “Kud plovi ovaj brod”.

Festival Internacional da Canção

O "Festival Internacional da Canção", coloquialmente coñecido como «FIC», foi un certame musical anualmente organizado no "Ximnasio de Maracanãzinho" (Río de Xaneiro, Brasil) durante o período 1966-1972.

A artista estremeña formou parte dese festival en 1970, como representante de Andorra, interpretando o tema "Como un pájaro", composto por Joaquín Alfonso e Juan Barçons.

Conseguiu clasificarse, pero non obtivo un dos primeiros postos. Por outra banda, si que obtivo o “Premio da crítica de Río de Xaneiro”,^[24] sendo a artista máis fotografada do certame. O galardón era un broche que consistía nun galo de ouro con pedras preciosas, deseñado por Ziraldo e confeccionado pola xoiaría H. Stern.^[25]

Tamén participaron no festival Carmen Sevilla e Augusto Algueró, pero en condición de xurado en representación de España e o cantante español Nino Bravo representando España co tema "Elizabeth", composto por Duo Dinámico. Ademais, doutras personalidades como a cantante croata Radojka Šverko, o director de orquestra Ray Conniff, entre outros.

O primeiro premio, o "Galo de ouro", foi outorgado ao cantautor latinoamericano Piero, interpretando a canción "Pedro nadie", en representación da Arxentina.

Enfermidade e retirada da vida pública

A súa traxectoria foi dilatada e importante, realizando varios discos e tamén películas; pero lamentablemente viuse interrompida por unha grave enfermidade que lle provocou a perda dun pulmón, razón pola que tivo que efectuarse dilatados tratamentos de radioterapia, e obrigarse a prolongados períodos de descanso para a súa recuperación, razóns polas cales se viu afastada longo tempo dos escenarios. Ademais, deixando tras de si, un contrato millonario para traballar en Hollywood para a produtora cinematográfica Paramount.

Últimos anos

Despois de recuperarse da enfermidade continuou a vivir na súa terra natal e reiniciou clases de canto co propósito de poder volver retomar a súa carreira. En 2012 anunciou durante unha entrevista para o programa Nuestra tarde de Canal Extremadura Televisión, a posta en marcha dun novo proxecto titulado “Volviendo con mi gente”. En setembro do mesmo ano publicou o seu álbum titulado Soy fuego.

Faleceu o 4 de decembro de 2019 a causa dun cancro no Hospital Universitario de Badaxoz.^[26]

Discografía

A súa discografía tivo a importancia necesaria como para levala ao triunfo e a popularidade, non só no seu país senón tamén no estranxeiro. Un dos seus temas máis coñecidos, polo cal se fixo famosa en todo o mundo, foi "Échale guindas al pavo". Obtivo recoñecementos como varios Discos de ouro, "Olé 70'", "Super canción nacional do verán 72'", entre outros.

• Belter 51.161 (1965): Malena / La adelfa / Tela del telón / Badajoz la tierra mía
• Belter 51.166 (1965): De Cuba a Puerto Rico / La bamba gitana / Tientos del silencio / Hava Nagila
• Belter 51.172 (1965): Por mi calle / Na más que un hombre / Que se detengan / Mi plegaria
• Belter 51.277 (1967): Naturaleza / Una farruca / Échale picante / Ni tú, ni tú
• Belter 51.279 (1967): Con el bongó / Por pura casualidad / Bolero por colombiana / Cumbia morena
• Belter 07.388 (1967): Mañana será otro día / Con dos barajas
• Belter 07.750 (1970): Échale guindas al pavo / Más vale tarde que nunca
• Belter 07.752 (1970): Me desperté llorando / Somos
• Belter 07.754 (1970): El Perepepepe / Quiero café
• Belter 07.807 (1970): Tú no me la das / Madre mía
• Belter 07.901 (1971): La hija de Don Juan Alba / Hay en el aire
• Belter 07.945 (1971): El gitano señorito / Llevo
• Belter 22.547 (1971): Ojos de color incierto
• Belter 08.100 (1972): El berebito / Tu estrella y la mía
• Belter 08.137 (1972): ¡Sereno...va! / Cucha niño
• Belter 08.161 (1972): Perdido amor / La gitana
• Belter 22.664 (1972): Sabor a menta / Shaon Pop / La Zarzamora
• Belter 08.252 (1973): Horas de amor / Extremadura
• Belter 08.299 (1973): Serva La Bari / La Lirio
• Belter 08.355 (1974): La rosa y el viento / Alí
• Hispavox 45-1218 (1975): Me quema la distancia / Uva madura
• Hispavox 45-1293 (1975): Que mírame / Perdida estoy
• Hispavox 45-1346 (1976): Qué más me da / Vete ya
• Hispavox 21-001 S (1976): Que mírame / No te quiero / Drácula / La fuerza de la costumbre / Uva madura / Me quema la distancia / Qué más me da / Perdida estoy / Que me dé / Vete ya
• Olympo L-407 La hija de don Juan Alba (1976): Que toma, toma, toma
• Euro-Music EM-1.006 (1977): Me siento feliz / Creo en el amor
• Euro-Music EM-1.027 (1977): Merecumbé / De tus labios yo quiero beber
• Corvox CV-10.009 (1977): Me siento feliz / Tiene poemas de amor / Ya verás / Sentir / Vete y hazlo / Merecumbé / Libre, libre, libre / De tus labios yo quiero beber / La Mami / Qué voy a hacer / Creo en el amor
• Corvox CV 10.080 (1979): Nada de ná / Para qué quieres volver
• Apolo Records, Tauro: T-3074 Lo mejor de Rosa Morena (1981): Como siempre / Penas de la Flamencona (C. Amaya - J. Galvao) [1] Arquivado 15 de setembro de 2019 en Wayback Machine.
• Columbia MO 2150 (1982): Ese señor / Anda y ven
• Columbia CPS 9702 Ese señor (1982): Ese señor / Anda y ven / Donde me dejastes / Hueles a fresco / Con la leña de los dos / No me excita / Entre el amor y el silencio / He vuelto a nacer / Tu loco desatino / Como te he amado yo
• SM Servimusic CD-1000 Tela de Araña (1998): Tela de araña / Curro mi Curro / ¿A dónde vas? / Ámame / Cambio de amor/ Ganas de querer / Jaula de cristal / Pañolitos de seda / Sin él / Copla al viento
• Divucsa 37647 Échale guindas al pavo y otros éxitos (2006): Échale guindas al pavo / El gitano señorito / La hija de don Juan de Alba / La zarzamora / Quiero café / La rosa y el viento / Perdido amor / La Lirio / Serva la Bari / Tu estrella y la mía / La gitana / Somos / Hay en el aire / Que toma toma toma / Me desperté llorando
• KMC Soy fuego (2012): Sigue así / Dame el fuego De tus labios / El ritmo de la vida / Soy fuego / Voy / Tan de repente / Báilame moreno / Ya lo sé / Quién crees que eres tú / Y te dirán

Filmografía

• Flor salvaje (Drama - 1965), xunto a Luís Dávila, Antonio Prieto Porto e Mónica Randall, dirixida por Javier Setó.
• El secreto de las esmeraldas (1966) , xunto a Julio Pérez Tabernero, Arturo Correa e Enrique Pontón, dirixida por Sebastián Almeida.
• Entre ríos e encinares (1971), documental para NODO dirixido por Julio Pérez Tabernero.

Premios e honores

• Primeiro premio Artistas 'Jueves infantiles' de Radio Extremadura en el Teatro López de Ayala (1953).
• Premio Educación y descanso (1953).
• Mención por Humanitarian Service and Outstanding Cooperation de United Cerebral Palsy de Nova York (1962)
• Premio da Crítica de Nova York (1962).
• Raíña dos "VIII Seis Días Ciclistas de Madrid" (1967).
• Disco de ouro Colombiano (1968).
• Premio Ciudad de San Juan de Dios (1969).
• Premio da Prensa do “V Festival Internacional de la Canción Popular de Río de Xaneiro” (1970).
• Premio da Crítica de Split (Iugoslavia); (1970).
• Premio Los populares de Pueblo: Canción española (1971).
• Premio Olé 70 á popularidade (1971).
• Primeira "F" de famosa, formidable e fabulosa (1971).
• Primeiro premio Canción Flamenco POP: Trofeo Rizuca (1971).
• Premio Westinghouse (1971).
• Raíña de La super canción nacional del verano 72' (1972).
• Premio Ondas (1972).
• "I" de Importante de España, da Asociación da Prensa (1975).
• Premio Dimas's (1976)
• Raíña dos gays, polo club Durlach, Madrid (16 de febreiro de 1977).
• Premio Populares Babieca 77 (1977)
• Premio Reina Castilla (1977).
• Premio Clash: Traxectoria artística (1982).
• Premio Teatro Avenida (1982).
• Premio ovación por Radio Popular - Radio España (1983).
• Premio cinematográfico Luis Buñel (1983).
• Premio Primera figura y creadora del flamenco pop (1998).
• Premio Artemi: Traxectoria artística (2000).
• Rúa Rosa Morena, de Badaxoz (2007).
• Premio CAB de Cine e televisión (2010).
• Premio Grada: Trayectoria a toda una vida (2013).

Notas

1. Muere en Badajoz la cantante Rosa Morena (en castelán)
2. "Rosa Morena en Circo Price" (PDF). La Vanguardia. 3 de maio de 1959. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
3. "Rosa Morena en Victoria" (PDF). La Vanguardia. 17 de febreiro de 1960. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
4. "Rosa Morena en Boite Micheleta". ABC. 6 de maio de 1960. Consultado o 23 de abril de 2014. 
5. "Rosa Morena en Boite Micheleta". ABC. 11 de maio de 1960. Consultado o 23 de abril de 2014. 
6. "Rosa Morena en Boite Micheleta". ABC. 14 de maio de 1960. Consultado o 23 de abril de 2014. 
7. "Rosa Morena en Boite Micheleta". ABC. 15 de maio de 1960. Consultado o 23 de abril de 2014. 
8. "Rosa Morena en El Convento". Variety. 11 de setembro de 1963. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
9. "Rosa Morena en El Convento". Variety. 18 de setembro de 1963. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
10. "Rosa Morena en El Convento". Variety. 25 de setembro de 1963. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
11. "Rosa Morena en El Convento". Variety. 23 de outubro de 1963. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
12. "Rosa Morena en El Convento". Variety. 30 de outubro de 1963. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
13. "Rosa Morena en el Liborio". Variety. 7 de novembro de 1963. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
14. "Rosa Morena, por Manuel Román". Libertad Digital. 15 de xuño de 2014. Consultado o 15 de xuño de 2014. 
15. "Rosa Morena en The Blue Angel". Variety. 1 de xaneiro de 1964. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
16. "Rosa Morena en The Viennese Lantern". Variety. 12 de febreiro de 1964. Arquivado dende o orixinal o 05 de decembro de 2019. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
17. "Fernando Segundo Moya: Rosa Morena". Diario de Sevilla. 19 de decembro de 2009. Consultado o 29 de marzo de 2014. 
18. "Rosa Morena y la teoría de la cebolleta" (PDF). Hermano Lobo. 22 de novembro de 1975. Consultado o 14 de xullo de 2014. 
19. "Próximo homenaje a los soldados del Sahara". La Vanguardia. 18 de xullo de 1975. Consultado o 27 de agosto de 2014. 
20. "Rosa Morena en mi memoria". El Periódico Extremadura. 25 de maio de 2013. Consultado o 9 de febreiro de 2014. 
21. "Una diva gay de la copla inauguró en 1975 el Burger King del vigilante homófobo". Ragap España. 10 de decembro de 2014. Consultado o 11 de decembro de 2014. 
22. "Rosa Morena representará a España en el próximo Festival de Split" (PDF). La Vanguardia. 14 de xullo de 1970. Consultado o 9 de abril de 2015. 
23. "Rosa Morena, premio de interpretación en el X Festival de Split". Diario de avisos (Santa Cruz de La Palma). 21 de agosto de 1970. Consultado o 7 de xuño de 2015. 
24. "Premio de la Crítica en el Festival de Río de Janeiro". Diario Madrid. 30 de novembro de 1970. Consultado o 19 de maio de 2015. 
25. "Rosa Morena, premio de la prensa en el Festival de Río" (PDF). Mundo Deportivo. 5 de novembro de 1970. Consultado o 9 de abril de 2015. 
26. "Muere en Badajoz la cantante Rosa Morena". Diario HOY. 4 de decembro de 2019. Consultado o 5 de decembro de 2019. 

Véxase tamén

Bibliografía

• Rosa Morena: Cancionero flamenco. Barcelona: Alas, D.L. 1959 [2]
• El día que perdí… aquello, Jesús María Amilibia e Yale, 1975.[3]
• Enciclopedia del erotismo, 4: (Pabst-Zurruscarse), Camilo José Cela, 1976.
• Las españolas sin sostén, Yale, 1977.
• Memoria de la copla: La canción española, de Conchita Piquer a Isabel Pantoja, Madrid, Alianza Editorial, 1993.
• Historias con música: 43 autores de aquí, Juan Antonio Méndez del Soto.
• Badajoz, ciudad flamenca, Manuel Iglesias Segura, 2012.
• La televisión durante la Transición española, Manuel Palacio, 2012.

Ligazóns externas

Rosa Morena (Manuela de Badajoz) (01/10/1957) Rosa Morena en el teatro “Circo Prince” (03/05/1959) Rosa Morena en el teatro “Victoria” (17/02/1960) Rosa Morena en "Villa Romana" (20/07/1961) Arquivado 03/01/2014, en Wayback Machine. Billboard: Rosa Morena (24/07/1961) La primera película de Rosa Morena (28/11/1964) Rosa Morena en Pasapoga Music Hall (27/05/1965) Arquivado 21/09/2013, en Wayback Machine. Rosa Morena en Pasapoga Music Hall (29/05/1965) Arquivado 21/09/2013, en Wayback Machine. Rosa Morena en Pasapoga Music Hall (04/06/1965) Arquivado 21/09/2013, en Wayback Machine. Rosa Morena en Pasapoga Music Hall (10/06/1965) Arquivado 21/09/2013, en Wayback Machine. La primera película de Rosa Morena (20/07/1965) «Flor salvaje» primeiro film de Rosa Morena (21/07/1965) El jueves inician la filmación de “Alborada en Cartagena” / El Secreto de las Esmeraldas (29/10/1965) Llegaron a Bogotá los artistas Rosa Morena y Julio Tabernero (04/11/1965) Rosa Morena a Colombia (09/01/1966) Estreno de la película "Flor Salvaje" (31/03/1966) Rosa Morena: Boda en cierre (06/04/1967) El Festival de Benidorm (08/07/1967) Rosa Morena – Reina de los “VIII Seis Días de los ciclistas de Madrid” (07/11/1967) Rosa Morena en el "Festival de Cine Mediterráneo", en Rabat (25/09/1969) Rosa Morena representará a España en el próximo Festival de Split (14/07/1970) Rosa Morena en el Festival de Split (18/07/1070) Arquivado 03/12/2013, en Wayback Machine. Rosa Morena representará a España en un festival (24/07/1970) Fase internacional del “V Festival Internacional de la Canción Popular de Río de Janeiro” (1970). (20/10/1970) El “V FIC” comienza la segunda fase sin el jurado estar definido (21/10/1970) Rosa Morena, premio de la prensa en le festival de Río (05/11/1970) Rosa Morena y Carmen Sevilla en el Festival de Río de Janeiro (07/11/1970) Fútbol y ¡Olé! (05/01/1971) Flamenco Pop: Rosa Morena (28/11/1970) Embajada artística española al extranjero (01/12/1970) Rosa Morena en el "Festival de Reyes" (08/01/1971) «A la española» un programa «folk» con Rosa Morena (10/06/1971)

Rosa Morena entrega el Premio de la "F" de famosa, formidable y fabulosa (27/11/1971) La canción del verano: "El berebito" (30/05/1972) Rosa Morena: ¿En ruta hacia Hollywood? (23/06/1972) Rosa Morena en la presentación del libro “Maremagnum” de Juan Plá (13/12/1972) Rosa Morena: una extremeña en los cantes (24/12/1972) [4] Arquivado 03 de decembro de 2013 en Wayback Machine.[5] Arquivado 03 de decembro de 2013 en Wayback Machine.[6] Arquivado 03 de decembro de 2013 en Wayback Machine.[7] [8] [9] Rosa Morena solidaria con Nicaragua (31/12/1972) Rosa Morena: Fotografía (19/06/1973) Rosa Morena regresa de Boston y Hollywood (26/05/1974) Rosa Morena: Despiste y ambiciosas preferencias (09/06/1974) Rosa Morena inaugura “Burger King” en Madrid (05/07/1975) Rosa Morena rechaza actuar en el programa “Directísimo” de José María Íñigo (09/08/1975) Rosa Morena y la teoría de la cebolleta (22/11/1975) Rosa Morena en el Hotel Tamanaco de Caracas, Venezuela (11/11/1976) La cantante Rosa Morena gana un pleito a su casa de discos (09/02/1079) Rosa Morena (09/02/1079) El regreso de Rosa Morena (03/05/1979) ROSA MORENA «Corvox» (01/07/1979) Perico Fernández con Rosa Morena (13/09/1979) Rosa Morena tiene tres hombres en tres países distintos (25/01/1983) La memoria audiovisual de España: Rosa Morena (09/11/1986) Karaoke de Rosa Morena (27/11/1993) Rosa Morena, la canción con desparpajo (18/02/2006) La minería en el cine: El secreto de las esmeraldas (2007) Arquivado 03 de decembro de 2013 en Wayback Machine. Rosa Morena en reportaje para el periódico HOY.es (21/03/2009) 60 imágenes, de Rosa Morena a Chucho Valdés (24/10/2009) Rosa Morena en mi memoria, por José Manuel Villafaina Premio 'A toda una vida' a la artista Rosa Morena Flamenco solidario en Arroyo de San Serván (05/07/2013) Rosa Morena. Una vida de arte. Revista Grada. 72 (15/10/2013) Canle de Rosa Morena no YouTube Rosa Morena en flickr Discografía de Rosa Morena

Predecesor: Betina con"La lancha" 1967

España no Festival Internacional de Split 1970

Sucesor: Sen sucesor

Predecesor: Romuald con"Tous les printemps du monde" 1969

Andorra no Festival Internacional da Canção 1970

Sucesor: Sen sucesor