Ալեքսանդր Վեկման

Ալեքսանդր Վեկման
հուլիսի 31 (օգոստոսի 12), 1884 - ապրիլի 10, 1955(1955-04-10)[1] (70 տարեկան)
ԾննդավայրԿրոնշտադտ, Պետերգոֆյան գավառ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1]
Մահվան վայրԼենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
ԶորատեսակԽորհրդային նավատորմ
Կոչումփոխծովակալ
Մարտեր/
պատերազմներ		Հայրենական մեծ պատերազմ
ԿրթությունԾովային կադետական դպրոց
Պարգևներ

Ալեքսանդր Կառլովիչ Վեկման (ռուսերեն՝ Александр Карлович Векман. հուլիսի 31 (օգոստոսի 12), 1884, Կրոնշտադտ, Պետերգոֆյան գավառ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] - ապրիլի 10, 1955(1955-04-10)[1], Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]), խորհրդային ռազմածովային գործիչ, ռազմածովային ակադեմիայի պրոֆեսոր[2], փոխծովակալ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1884 թվականի օգոստոսի 12-ին (այլ տվյալներով՝ հուլիսի 31-ին[3]), Կրոնշտադում: Հայրը ազնվական էր, նավատորմի սպա՝ 1-ին դասի կապիտան: Ալեքսանդրը 1909 թվականին ավարտել է ծովային կադետական կորպուսը, ստացել միչմանի կոչում։

Որպես մարտանավի հրամանատար՝ մասնակցել է Առաջին համաշխարհային պատերազմին, դրսևորած անձնազոհ խիզախության, հրամանատարական հնարամիտ, հմուտ գործողությունների համար պարգևատրվել Սուրբ Աննայի 3-րդ աստիճանի, Սուրբ Ստանիսլավի 2-րդ աստիճանի շքանշաններով, արժանացել կայսերական նավատորմի 2-րդ դասի կապիտանի կոչման[4]։

1918 թվականին գերի է ընկել «սպիտակ ֆիններին»։

Գերությունից ազատվելով՝ 1919 թվականի մարտից ծառայել է նավաշինության գլխավոր վարչության հրետանային բաժնում։ Ապրիլից նա Միննայի, իսկ հուլիսից՝ Աստրախան-Կասպյան ռազմական նավատորմի Վերխնո-Աստրախանյան ջոկատի պետն էր։ 1919 թվականի սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին եղել է Պովոլժիեում Չյոռնի Յառի /«Սև Յառի» պաշտպանության ղեկավարներից, ինչի համար արժանացել է Կարմիր դրոշի շքանշանի (1920 թ.)։ Հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին եղել է Վոլգա-Կասպյան ռազմական նավատորմի հյուսիսային ջոկատի շտաբի պետը, 1919 թվականի դեկտեմբերից՝ այդ ջոկատի հրամանատարը։ 1920-ի հուլիս-սեպտեմբերին ծառայել է որպես Կասպից ծովի ռազմածովային ուժերի պետ.

1920-1922 թվականներին ղեկավարել է ջոկատներ Բալթյան ծովում։ 1922 թվականին արժանացել է Բալթյան կարմիր նավատորմի «Աշխատանքի հերոս» կոչման: 1923 թվականի նոյեմբերից մինչև 1924 թվականի մայիս ամիսը եղել է Սևաստոպոլի բանվորագյուղացիական և կարմիրբանակային պատգամավորների քաղաքային խորհրդի անդամ[5]:

Հետագայում՝ մինչև 1927 թվականը հաջորդաբար պաշտոնավարել է որպես Սև, Բալթիկ և Կասպից ծովերի ռազմածովային ուժերի պետ[6]։ 1927 թվականի օգոստոսից մինչև 1937 թվականը ղեկավարել է նորակառույց, ինչպես նաև կապիտալ նորոգված նավերի փորձարկման ու ընդունման հանձնաժողովը[7]:

Կարմիր բանակի հրամանատարների հանդիպումը.
Կանգնած են՝ Օ. Պավլովը, Մ. Վիկտորովը, Բ. Շապոշնիկովը, Օ. Վեկմանը, Ի. Ուբորևիչը, Կ. Ավքսենտևսկին .
Նստած են՝ Գ. Բազիլևիչը, Մ. Լևանդովսկին, Մ. Տուխաչևսկին, Կ. Վորոշիլովը, Մ. Պետինը, Ա. Կորկը, Վ. Օռլովը . 1927 թ. 

1930-ականների վերջին բռնադատվել է, մեղադրվել վնասարարության մեջ, զրկվել պաշտոնից ու աքսորվել[8], սակայն 1940-ին ազատ է արձակվել, արդարացվել ու վերականգնվել աշխատանքում[9]։

1940—1947 թվականներին պատասխանատու պաշտոններ է վարել ԽՍՀՄ ռազմածովային նավատորմի ջրագրական վարչությունում. եղել է հատուկ ձեռնարկների, ուղեցույցների խմբագիր, ուսումնական ձեռնարկների ավագ խմբագիր, այդ ջրագրական վարչության մշտական հանձնաժողովի նախագահ[10]: 1947 թվականի հոկտեմբերին ուղարկվել է պահեստազոր: Ապրել է Լենինգրադում, դասավանդել Նիկոլայ Կուզնեցովի անվան ռազմածովային ակադեմիայում:

Վաճանվել է1955 թվականի ապրիլի 10-ին Լենինգրադում: Թաղվել է Շուվալովյան գերեզմանատանը[11]:

Պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ռուսական կայսրություն

  • Սուրբ Աննայի III աստիճանի շքանշան՝ թրերով ու ժապավենով (25.05.1915)
  • Սուրբ Ստանիսլավի II աստիճանի շքանշան (26.07.1916)
  • Սուրբ Ստանիսլավի III աստիճանի շքանշան (6.12.1908)
  • Մեդալ՝ Ռոմանովների արքայական տան թագավորելու 300-ամյակի կապակցությամբ (21.02.1913)
  • Կրծքանշան՝ ծովային կորպուսի 200-ամյա հոբելյանի կապակցությամբ (1901)
  • Ոսկե կրծքանշան՝ ծովային կադետական կորպուս գիտական լրիվ դասընթացն ավարտելու կապակցությամբ (11.05.1910)

ԽՍՀՄ

  • Լենինի շքանշան (21.02.1945)
  • Կարմիր դրոշի 2 շքանշան (10.07.1920, 3.11.1944)
  • Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան (22.07.1944)
  • Կարմիր աստղի շքանշան
  • մեդալներ[12]
  • Անվանական ոսկե ժամացույց ՝ Չյոռնի Յառի պաշտպանության ժամանակ դրսևորած խիզախության համար (10.07.1920)

Արտասահմանյան պարգևներ

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Векман Александр Карлович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ Доценко В. Д., Щербаков В. Н. Профессора Военно-морской академии. — СПб., 2004. — 328 с.
  3. ↑ Близниченко С. С. «Не моя вина, что корабли будут приняты в недостаточно готовом виде…». Флотоводец и организатор флота РККА вице-адмирал А. К. Векман // Военно-исторический журнал. — 2018. — № 2.
  4. ↑ Лурье В. М. Адмиралы и генералы Военно-Морского флота СССР в период Великой Отечественной и Советско-японской войн (1941—1945). — СПб.: Русско-Балтийский информационный центр БЛИЦ, 2001. — С.42.
  5. ↑ «Флот России — история, традиции, слава». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-12-15-ին. Վերցված է 2012-07-19-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 12 (օգնություն)
  6. ↑ Макареев М. В., Рыжонок Г. Н. Черноморский флот в биографиях командующих. 1783—2004. Т. 2. — Севастополь: Мир, 2004.
  7. ↑ «Корабли проходят испытания». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-03-28-ին. Վերցված է 2012-07-19-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  8. ↑ Близниченко С. С. «Военный заговор» в наркомате ВМФ СССР в 1938—1939 годах. // Военно-исторический архив. — 2013. — № 2. — С.62.
  9. ↑ Близниченко С. С. «Немирович-Данченко … вёл активную разрушительную работу в Балтфлоте». Потери Балтийского флота в результате репрессий 1930-х годов. // Военно-исторический журнал. — 2010. — № 3. — С.49-53.
  10. ↑ Послужной список А. К. Векмана на сентябрь 1944 г. // ОБД «Память народа» Արխիվացված 2021-11-21 Wayback Machine.
  11. ↑ «ВЕКМАН Александр Карлович (1884-1955)». Արխիվացված է օրիգինալից 2021-11-21-ին. Վերցված է 2021-11-21-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  12. ↑ «Наградной лист». Подвиг народа. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-03-12-ին. Վերցված է 2014-03-12-ին. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameters: |subtitle= and |coauthors= (օգնություն); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Векман Александр Карлович // Военная энциклопедия (1994—2004) в 8 томах. Т. 2: Вавилония — Гюйс / Гл. ред. комиссии П. С. Грачёв. — М.: Воениздат, 1994. — 544 с. — ISBN 5-203-00299-1. — С.30—31.
  • Близниченко С. С., Лазарев С. Е. Векман Александр Карлович // Россия в Гражданской войне. 1918—1922: Энциклопедия: в 3 т. / отв. ред. А. К. Сорокин. Т. 1: А—З. М.: Политическая энциклопедия, 2020. — С. 322—323.
  • Гражданская война и военная интервенция в СССР: Энциклопедия /Гл. ред. С.С.Хромов; Ред. кол.: Н.Н.Азовцев, Е.Г. Гимпельсон, П.А. Голуб и др. — М.: Совецкая Энциклопедия, 1987. — 720 стр., ил. / Քաղաքացիական պատերազմը և ռազմական ինտերվենցիան ԽՍՀՄ-ում. Հանրագիտարան / Գլխ. խմբագիր՝ Ս.Ս. Խրոմով: Խմբագրական կոլեգիա. Ն.Ն. Ազովցև, Է. Գ. Հիմփելսոն, Պ. Ա. Գոլուբ և ուրիշներ: - Մ. Խորհրդային հանրագիտարան, 1987 թ. — 720 էջ, նկարազարդումներով.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսանդր Վեկման» հոդվածին։