Ամելի Սքրամ

Ամելի Սքրամ
նորվ.՝ Amalie Skram
Ծննդյան անունբուկմոլ՝ Berthe Amalie Alver
Ծնվել էօգոստոսի 22, 1846(1846-08-22)[1][2]
ԾննդավայրԲերգեն, Նորվեգիա[3]
Վախճանվել էմարտի 15, 1905(1905-03-15)[1][2] (58 տարեկան)
Վախճանի վայրԿոպենհագեն[3]
ԳերեզմանԲիսպերբերգ գերեզմանատուն[4]
Գրական անունAmalie Mueller
Մասնագիտությունկանանց իրավունքների պաշտպան և գրող
Քաղաքացիություն Նորվեգիա
Գրական ուղղություններնատուրալիզմ
Ուշագրավ աշխատանքներThe People of Hellemyr?
ԱմուսինBernt Ulrik August Müller?[5] և Erik Skram?[5]
ԶավակներLudvig Müller?, Johanne Skram Knudsen? և Jacob Worm-Müller?
 Amalie Skram Վիքիպահեստում

Ամելի Սքրամ (նորվ.՝ Amalie Skram, ծննդյան անունը՝ Բերտա Ամելի Ալվեր ֆր.՝ Berthe Amalie Alver, 22 օգոստոսի, 1847, Բերգեն, Նորվեգիա – 15 մարտի, 1905, Կոպենհագեն, Դանիա), դանիա-նորվեգացի գրող։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ամելի Ալվերը ծնվել է 1847 թվականի օգոստոսի 22-ին Նորվեգիայի Բերգեն քաղաքում։ Նրա ընտանիքում եղել է ևս վեց երեխա։ Երբ Ամելի Ալվերը եղել է 17 տարեկան, նրա հայրը մեկնել է ԱՄՆ, որպեսզի խուսափի ձերբակալությունից։ Ամելի Ալվերին բռնի ամուսնացրել են նորվեգացի պահեստի կապիտան ու գործարանատեր Ավգուստ Մյուլլերի հետ, որ տարիքով բավականին մեծ էր նրանից։ Նրանք միասին ապրել են 13 տարի և ունեցել են երկու որդի։ Ամուսնու դավաճանությունների ու ծաղրանքների պատճառով Ամելի Ալվերն ստացել է հոգեկան խանգարում և մի քանի տարի անցկացրել հոգեբուժարանում։ 1877 թվականին նա ամուսնալուծվել է և որդիների հետ տեղափոխվել Քրիստիանիա։ 1884 թվականին ամուսնացել է դանիացի լրագրող Էրիկ Սքրամի (1847-1923, «Gertrude Coldbjörnsen» (1879) նովելի հեղինակը) հետ[6] և նրա հետ տեղափոխվել Կոպենհագեն։ Նրանք ունեցել են մեկ դուստր։ 1894 թվականին Ամելի Սքրամի հոգեկան հիվանդութունը կրկին սրվել է, ինչի պատճառով նա հայտնվել է Ռոսկիլդեի հիվանդանոցում։ 1900 թվականին Ամելի Սքրամը բաժանվել է Էրիկ Սքրամից։

Ամելի Սքրամը մահացել է 1905 թվականի մարտի 15-ին Կոպենհագենում։

1996 թվականին Նորվեգիայում թողարկվել է Ամելի Սքրամին նվիրված նամականիշ[7][8][9]։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1882 թվականին Ամելի Սքրամը (Ամելի Մյուլլեր անունով) տպագրել է իր առաջին պատմվածքը՝ «Madam Høiers leiefolk», որ հրատարակվել է Nyt Tidsskrift ամսագրում[10][11]։

Ամելի Սքրամը հեղինակել է մի շարք վեպեր, որոնք առանձնանում են իր ժամանակի համար համարձակ բովանդակությամբ։ Դրանցում պատկերված գործողությունները ծավալվում են հիմնականում Նորվեգիայում։ Առավել հայտնի են «Կոնստանցիա Ռինգ» (1884), «Ֆրու Ինեե» (1891), «Դավաճանվածը» (1892) ստեղծագործությունները, որոնք նվիրված են ընտանեկան կյանքի խնդիրներին, ինչպես նաև «Մարդիկ Հելեմյուրից» վեպերի շարքը (հատոր I-IV, 1885-1898), որոնցում նատուրալիստական ոճով պատկերված է ընտանիքի վերելքի ու անկման պատմությունը, և քննադատության է ենթարկվում բուրժուական հասարակության բարոյականությունը։ «Պրոֆեսոր Իիերոնիմուս» (1895) և «Սուրբ Յորգենի հիվանդանոցը» (1896) վեպերում Ամելի Սքրամը սկանդինավյան գրականության մեջ առաջին անգամ բարձրացրել է հասարակության ու հոգեկան հիվանդություն ունեցող անձանց փոխհարաբերությունների հարցը, ինչը հասարակական քննարկումների ու վեճերի տեղիք է տվել։ Իր երկրորդ ամուսնու՝ Էրիկ Սքրամի հետ համահեղինակությամբ Ամելի Սքրամը գրել է «Fjäldmennesker» (1889) պիեսը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Houe P. Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  3. ↑ 3,0 3,1 Скрам Амалия // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ Find A Grave — 1996.
  5. ↑ 5,0 5,1 Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502
  6. ↑ Engelstad, Irene. «Amalie Skram». In Helle, Knut (ed.). Norsk biografisk leksikon (Norwegian). Oslo: Kunnskapsforlaget. Վերցված է 2010 թ․ հունիսի 26-ին.{{cite encyclopedia}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  7. ↑ Maja Refsum (Store norske leksikon)
  8. ↑ Ambrosia Tønnesen (Store norske leksikon)
  9. ↑ «Famous Norwegian Women on Stamps». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
  10. ↑ Müller, Amalie (1882). Sars, J. E.; Skavlan, Olaf (eds.). «Madam Høiers leiefolk». Nyt Tidsskrift (Norwegian). Kristiania. 1: 557–570.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  11. ↑ Beyer, Edvard (1975). «Amalie Skram». Norges Litteraturhistorie (Norwegian). Vol. 3. Oslo: Cappelen. էջ 488. ISBN 82-02-02996-1.{{cite book}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Krane В., Arnalie Skram og kvinneiis problem, Oslo, 1951.
  • Krane В., Amalie Skrams diktning, Oslo, 1961.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամելի Սքրամ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ