Արդվի

Չշփոթել Արդվին հոդվածի հետ։
Գյուղ
Արդվի
Արդվի վանք, հեռվում՝ գյուղի տեսարան
ԵրկիրՀայաստան Հայաստան
ՄարզԼոռու
ՀամայնքԱլավերդի համայնք
Այլ անվանումներԱրդու, Արտվի, Մելիքգյուղ, Մելիքքյանդ
Մակերես8.2 կմ²
ԲԾՄ1450 մ
Պաշտոնական լեզուհայերեն
Բնակչություն▲177 մարդ (2011)[1]
Ազգային կազմՀայեր
Տեղաբնականունարդվեցի
Ժամային գոտիUTC+4
Արդվի (Հայաստան)##
Արդվի (Հայաստան)
Արդվի (Լոռու մարզ)##
Արդվի (Լոռու մարզ)

Արդվի, գյուղ Հայաստանի Լոռու մարզի Ալավերդի համայնքում[2]։

Անուն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղը նախկինում կոչվել է Արդու, Արտվի, Մելիքգյուղ և Մելիքքյանդ[3]։

Աշխարհագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աշխարհագրորեն գյուղը տեղակայված է Դեբեդ գետի ձախափնյա բարձրադիր սարավանդում՝ անտառապատ լեռան ստորոտում, ծովի մակարդակից 1450 մ բարձրության վրա[4]։

Համայնքի վարչական կենտրոն Ալավերդի քաղաքից հեռու է 19 կմ դեպի հարավ-արևմուտք, իսկ մարզկենտրոն Վանաձոր քաղաքից՝ 53 կմ դեպի հյուսիս[4][5]։

Կլիմա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլիման բարեխառն լեռնային է, տևական, ցուրտ ձմեռներով։ Ամեն տարի հաստատվում է կայուն ձնածածկույթ։ Ամառները տաք են, համեմատաբար խոնավ։ Տարեկան թափվում են 600-700 մմ մթնոլորտային տեղումներ։ Ագրոկլիմայական տեսակետից ընկած է մասնակի ոռոգման գոտում։ Ունի սառնորակ աղբյուրներ, որոնք ապահովում են խմելլու ջուրը։ Ունի բազմամետաղների հանքերի առանձին ելքեր, որոնք չունեն արդյունաբերական նշանակություն[6]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախկինում ընդգրված է եղել Գուգարք աշխարհի Տաշիրք գավառի մեջ։ Ըստ տեղացիների՝ գյուղը հնում կոչվել է Մելիքգյուղ։ Նոր ժամանակներում կարելի է տեսնել նաև Արդու գրությամբ։ Հովհան Օձնեցին իր ծննդավայրից եկել է այստեղ, կառուցել ճգնարան և եկեղեցի։ Ըստ ավանդության՝ Օձունից հեռանալով և Մելիքգյուղ գալով՝ այն անվանել է Առտվի, այսինքն մելիքն առա և Օձունը տվեցի։ Վերջին դարերում Արդվին համարվում է Լոռու մելիքների կարվածքը։ Գյուղի մոտ գտնվող ձորը կոչվում է Վիշապաձոր[6]։

Պատմամշակութային հուշարձաններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Արդվիի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Լոռու մարզ)

Արդվին հարուստ է պատմամշակութային հուշարձաններով։ Գյուղում են գտնվում հայ առաքելական մի շարք կրոնական կառույցներ ինչպիսիք են՝ VII դարերում հիմնադրված Սուրբ Հովհաննես վանքը, X-XI դարերում կառուցված Կարմիր վանքը, 10-րդ դարում կառուցված Սուրբ Հարություն և X-XIV դարերով թվագրվող Կիրակի մատուռները[4]։ Գյուղի տարբեր հատվածներում պահպանվել են վաղքրիստոնեական, միջնադարյան և ժամանակակից գերեզմանոցներ, այդ թվում՝ տոհմական։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայտնի է, որ Արդվի գյուղի ներկա բնակչության մի մասի նախնիները անցյալ բնակավայր են տեղափոխվել Կարսից և Արևմտյան Հայաստանի տարբեր շրջաններից։

Արդվիի բնակչության փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում՝ ստորև[4].

Տարի 1831 1897 1926 1959 1970 1979 1989 2001 2011
Բնակիչ 37[7] 115[7] 232[7] 279 236 188 255[8] 213 177[9]

Արդվիում են ծնվել նշանավոր հնագետ, Երևանի պետական համալսարանի հիմնադիրներից մեկը՝ Աշխարհբեկ Քալանթարը, ագրոքիմիկոս Պ. Քալանթարյանը։

Տնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղի տնտեսության հիմնական ճյուղը գյուղատնտեսությունն է։ Բնակչությունը զբաղվում է հողագործությամբ, անասնապահությամբ և պտղաբուծությամբ[4]։ Առկա են զբոսաշրջային որոշակի հեռանկարներ կապված գյուղում առկա պատմամշակութային հուշարձանների և գեղեցիկ բնության հետ։

Գյուղատնտեսություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղատնտեսական հողահանդակներում մեծ բաժին ունեն վարելահողերը (153 հա), իսկ 437 հա մակերեսով պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես արոտավայրեր՝ կազմելով։ Գյուղը մասնագիտացված է անասնապահության մեջ։ Զբաղվում են խոշոր եղջերավոր անասնաբուծությամբ, մեղվաբուծությամբ, թռչնաբուծությամբ։ Բացի այդ բնակիչները զբաղվում են դաշտավարությամբ, պտղաբուծությամբ (տանձ, խնձոր, կեռաս), մշակում են բանջարաբոստանային, կերային, հացահատիկային կուլտուրաներ։

Զբոսաշրջություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գյուղի տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները Արդվի են բերում հայաստանցի և արտասահմանյան զբոսաշրջիկների, որոնց այցից գյուղի բյուջե գրեթե մուտքեր չեն կատարվում։

Հայտնի արդվեցիներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Օձի պորտ բնության հուշարձանը
    Օձի պորտ բնության հուշարձանը
  • Սուրբ Հովհաննես-Արդվի
    Սուրբ Հովհաննես-Արդվի
  • Սուրբ Հովհաննեսի ընդհանուր տեսքը
    Սուրբ Հովհաննեսի ընդհանուր տեսքը
  • Խաչքարեր Արդվիում
    Խաչքարեր Արդվիում
  • Արդվիի միջնադարյան գերեզմանոց
    Արդվիի միջնադարյան գերեզմանոց
  • Արդվի գյուղում
    Արդվի գյուղում
  • Արդվիի միջնադարյան գերեզմանոցը
    Արդվիի միջնադարյան գերեզմանոցը
  • Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին վերանորոգումից հետո
    Սուրբ Հովհաննես եկեղեցին վերանորոգումից հետո

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (հայ.)
  2. ↑ Տեղեկություններ Ալավերդի համայնքի մասին Լոռու մարզի մարզպետարանի կայքում, (արխիվացված 26․06․2023 թվական)։
  3. ↑ Հակոբյան, Թաթուլ. «Արդվի գյուղի բնակչությունը 1831-1931 թվականներին | Aniarc» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 30-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի բառարան (PDF). Երևան: ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտե “Գեոդեզիայի և Քարտեզագրության կենտրոն” ՊՈԱԿ. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 8-ին.
  5. ↑ Արդվի գյուղի մասին տեղեկատվություն Լոռու մարզպետարանի պաշտոնական կայքում:
  6. ↑ 6,0 6,1 Հակոբյան, Սամվել; Հակոբյան, Արտեմ (2015). Հայաստանի Հանրապետության պատմական հանրագիտարան. Երևան: Հեղինակային հրատարակություն. էջեր 457–458.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Զավեն Կորկոտյան, «Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)»
  8. ↑ Հակոբյան Թ. Խ., Մելիք-Բախշյան Ստ. Տ., Բարսեղյան Հ. Խ., Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան, հ. 5 [-] (խմբ. Մանուկյան Լ. Գ.), Երևան, «Երևանի Համալսարանի Հրատարակչություն», 2001, էջ 569 — 916 էջ։
  9. ↑ 2011 թ Հայաստանի մարդահամարի արդյունքները
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արդվի» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 17)։