Դերասանուհի Անտոնիա Սարատեի դիմանկարը (Գոյա, Էրմիտաժ)

Դերասանուհի Անտոնիա Սարատեի դիմանկարը
տեսակգեղանկար
նկարիչՖրանցիսկո Գոյա
տարի1810
բարձրություն71 սանտիմետր[1]
լայնություն58 սանտիմետր[1]
ստեղծման վայրԻսպանիա[1]
ժանրդիմապատկեր
նյություղաներկ[1] և կտավ[1]
գտնվում էՊետական Էրմիտաժ[1]
հավաքածուՊետական Էրմիտաժ[1]
հիմնական թեմաԱնտոնիա Զարատե
Ծանոթագրություններ
 Portait of the actress Antonia Zarate (Goya) Վիքիպահեստում

«Դերասանուհի Անտոնիա Սարատեի դիմանկարը» (իսպ.՝ Retrato de la actriz Antonia Zárate), իսպանացի նկարիչ Ֆրանցիսկո Գոյայի նկարը Պետական Էրմիտաժի հավաքածուից, Գոյայի միակ նկարը թանգարանային հավաքածուում։

Կտավը իսպանացի սիրված դերասանուհի Անտոնիա Սարատեի դիմանկարն է։ Անտոնիա Սարատեն հանդես է եկել Մադրիդի մի քանի թատրոններում։ Նա պատկերված է սև ֆոնի վրա՝ բեմական հագուստով։ Թե ինչ դերի համար է նախատեսված այս հագուստը է հաստատված չէ։

Հայտնի է, որ Գոյան նկարել է Սարատեի երկու դիմանկար։ Նրա աշխատանքների հետմահու գույքագրման մեջ նշված է. «Գոյան երկու անգամ գրել է դոնա Անտոնիա Սարատեին (կոմիքս դերասան Գիլի կինը)՝ մեկ անգամ 1810 թվականին, երկրորդ անգամ 1811 թվականին։ Երկու նկարներն էլ պատկանում են նրա որդուն՝ մեր դարաշրջանի ականավոր գրող դոն Անտոնիո Գիլ-ի-Սարատեին։ Հիասքանչ դիմանկար է»[2]։ Ցավոք, չի հստակեցված, թե որ դիմանկարը երբ է ստեղծվել։ Երկրորդ դիմանկարում դերասանուհին պատկերված է սև զգեստով, թիկնոցով, դեղին պաստառապատմամբ բազմոցի վրա նստած։ Այս դիմանկարը Դուբլինում գտնվող Իռլանդիայի ազգային պատկերասրահում է[3]։ Լ.Լ.Կագանեն ենթադրել է, որ քանի որ Դուբլինի դիմանկարը ավելի պաշտոնական է, այն ստեղծվել է ավելի վաղ, այսինքն՝ 1810 թվականին, համապատասխանաբար՝ Էրմիտաժի դիմանկարը ստեղծվել է 1811-ի սկզբին (Սարատեն կյանքից հեռացավ նույն տարվա մարտի 4-ին)[4]։

Անտոնիո Գիլ-ի-Սարատեի մահից հետո նկարը Իսպանիայում փոխել է մի քանի տերերի։ 1907 թվականից ի վեր, ըստ Կագանեի և Կոստենևիչի, ամերիկացի արդյունաբերող Հենրի Օսբորն Հեվեմեյերի հավաքածուի մեջ էր (Հեվեմեյերի կինը՝ Լուիզինան նշում է, որ 1901 թվականին Սարատեի երկու դիմանկարները նրա ժառանգորդուհի Ադելաիդա Գիլ-ի-Սարատեից ձեռք բերելու փորձը անհաջող էր[5]): Կտավը մնաց նրա հավաքածուի այդ հատվածում, որը, ըստ կտակի, Մետրոպոլիտեն-թանգարան չի տեղափոխվել, այլ հայտնվել է հանրային աճուրդում։ Մի քանի տերերին կրկին փոխելուց հետո նկարը հայտնվեց Արմանդ Համմերի հավաքածույում (ըստ New York Times- ի հոդվածի, Համմերին պատկանող պատկերասրահը ձեռք է բերել նկարը Չիկագոյի Մարշալ Ֆիլդի հանրախանութների ցանցի ժառանգից[6]), ով 1972 թվականին այն նվիրեց Էրմիտաժին[7]։ Ցուցադրված է Նոր Էրմիտաժի շենքի 239 սենյակում (իսպանական լուսամուտ)[8]։ Խորհրդային ժողովրդի անունից ԽՍՀՄ մշակույթի նախարար Եկատերինա Ֆուրցևայի տրված փոխադարձ նվերը Համմերին` Կազիմիր Մալևիչի «Դինամիկ գերակշռություն թիվ 38» նկարն էր, որը վերցված էր Տրետյակովյան պատկերասրահի պահեստներից։

Պետական Էրմիտաժում իսպանական նկարչության պահապան L. L. Կագանեն, վերլուծելով նկարը, նշել է.

Մթությունից դուրս եկող, ուժեղ լուսավորված դեմքը ձգում է դեպի իրեն։ Գլուխը գրված է պայծառ սառը լույսի ներքո, կարծես լուսնի լույսով լուսավորված լինի։ Ձևերը ձուլվում են փափուկ, շոշափելի, մոդելավորվում են լույս-ստվերով։ Գունային կոլորիտում միավորում են մոխրագույն, կապույտ, սպիտակ, հանգիստ, խլացված կարմիր երանգները

[9]:

Իտալացի հայտնի արվեստաբան Լիոնելլո Վենտուրին գրել է.

Սարատեն գեղեցիկ կին է, որը հուզում է նկարչի երևակայությունը, մարմնի և ոգու լիարժեք կյանքով լի։ Բայց այստեղ գիծը հազիվ է ուրվագծվում, և գիծը պատող լույսի և ստվերի փոխհարաբերությունը հմայք է ստեղծում։ Այս դիմանկարը ... խորը ներքին կյանքի, սրտի կյանքի արտացոլումն է։ Դա ավելի շատ հոգու դիմանկար է, քան դեմքի

[10]:

1985 թվականին ԽՍՀՄ կապի նախարարությունը թողարկեց փոստային նամականիշի բլոկ` երկու նամականիշով, այս պատկերի վերարտադրմամբ և կտրոնով, բլոկի անվանական արժեքը 50 + 50 կոպեկ (թիվ 5602 ըստ CFA կատալոգի)։

Պատկերասրահ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մամուլը տեսություններ է առաջ քաշում որոշ «ԿԳԲ-ի փորձագետների» մասին, որոնք իբր գտել են, որ նկարը կեղծ է[11], բայց գիտական արվեստի հասարակությունում այդպիսի «լրագրողական հետաքննությունները» անտեսվում են։ Գեղարվեստական գրականության մեջ տարածվում է նույն տեսությունը,

Նույն տեսությունը տարածվում է գեղարվեստական գրականության մեջ, օրինակ՝ «Ճանապարհորդության անհնարինությունը» պատմվածքում Դմիտրի Բավիլսկին գրում է, որ «պարզվել է, որ Գոյայի վրձնի կանացի դիմանկարը կեղծ է»[12]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 https://www.hermitagemuseum.org/wps/portal/hermitage/digital-collection/01.+Paintings/32811/
  2. ↑ Salas X. de. Lista de cuadros de Goya hechta por Carderera // Archivo Español de Arte y Arqueología. — Num. 20. — 1931. — P. 176.
  3. ↑ «National Gallery of Ireland. — Doña Antonia Zárate le Francisco José de Goya y Lucientes». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  4. ↑ Каганэ Л. Л., Костеневич А. Г. Государственный Эрмитаж. Испанская живопись XV — начала XX века. Каталог коллекции. — СПб..: Изд-во Государственного Эрмитажа, 2008. — С. 79.
  5. ↑ «Goya, Francisco, 1746-1828. Doña Antonia Zárate. 1811». FRESCO. The Frick Art Reference Library (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  6. ↑ Ralph Blumenthal. (1996 թ․ հոկտեմբերի 14). «Armand Hammer's Maze of Skulduggery». The New York Times. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  7. ↑ Каганэ Л. Л., Костеневич А. Г. Государственный Эрмитаж. Испанская живопись XV — начала XX века. Каталог коллекции. — СПб..: Изд-во Государственного Эрмитажа, 2008. — С. 79—80.
  8. ↑ Государственный Эрмитаж. — Гойя-и-Лусиентес, Франсиско Хосе де. «Портрет актрисы Антонии Сарате».
  9. ↑ Каганэ Л. Испанская живопись XVI—XVIII веков в Эрмитаже. Очерк-путеводитель. — Л.: Аврора, 1977. — С. 108, 110.
  10. ↑ Вентури Л. Художники нового времени / Пер. с итал. Л. М. Бродской, под ред. и с предисл. А. Владимирского. — М.: Издательство иностранной литературы, 1956. — С. 17.
  11. ↑ На кого работал «товарищ Арманд» // Коммерсант. — 30 мая 2000 года.
  12. ↑ Бавильский Д. Невозможность путешествий. — М.: Новое литературное обозрение, 2014.