Ժակ-Մարտին Հոտետեր

Ժակ-Մարտին Հոտետեր
Բնօրինակ անունֆր.՝ Jacques-Martin Hotteterre
Ծնվել էսեպտեմբերի 29, 1673(1673-09-29)[1][2]
Փարիզ
Երկիր Ֆրանսիա
Մահացել էհուլիսի 16, 1763(1763-07-16)[2] (89 տարեկան)
Փարիզ
Մասնագիտությունկոմպոզիտոր, ֆլեյտահար, նվագարանների վարպետ և հոբոյահար
ԳործիքներՖլեյտա, բլոկֆլեյտա, հոբոյ, Համերգային ֆլեյտա, Ֆագոտ և մյուզետ
 Jacques Hotteterre Վիքիպահեստում

Ժակ-Մարտին Հոտետեր (անգլ.՝ Jacques-Martin Hotteterre, սեպտեմբերի 29, 1673(1673-09-29)[1][2], Փարիզ - հուլիսի 16, 1763(1763-07-16)[2], Փարիզ, հայտնի է նաև որպես Ժակ-Մարտին, Ժակ Հոտետեր), ֆրանսիացի կոմպոզիտոր և ֆլեյտահար, որը փողային գործիքներ պատրաստողի և փողային գործիքներ նվագողի ընտանիքում ամենահայտնի ներկայացուցիչն է[3]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոտետերը ծնվել է Փարիզում, Ֆրանսիայում։ Հայրը՝ Մարտին Հոտետերն (մահացած՝ 1712 թվական) է, մայրը՝ Մարի Քրեսփին[4]։ Մոտավորապես 1704 թվականին թագավորական արքունիքում Ժակ Մարտին Հոտտետերը փոխարինել է իր զարմիկ Ժակին՝ բաս հոբոյի և ջութակի չափերի տիրապետման պաշտոնում[5]։

Հոտետերն իր գործունեության վաղ ժամանակահատվածում ապրել և սովորել է Հռոմում, և իր՝ Ռոման (le Romain) կեղծանունը ստացել է հենց այդ ժամանակ[6]։ Նախքան այդ կեղծանունը ստանալը (1705-1707 թվականներն ընկած ժամանակահատվածում), երկու տարի (1698-1700) անցկացրել է Հռոմում՝ ծառայության անցնելով արքայազն Ֆրանչեսկո Ռուսպոլիի մոտ[7]։ 1708 թվականին դարձել է Ֆրանսիայի թագավորի երաժիշտը՝ թագավորական մեծ արքունիքում, իսկ 1717-ին որպես կամերային երաժշտության կատարող՝ ժառանգել է Ռենե Պինյոն Դեսկոտոյի պաշտոնը։

Մեծ համբավի համար Հոտետերը պարտական է իր՝ ֆլեյտա նվագելու տաղանդին. գործիք, որի համար նա գրել է մի շարք պիեսներ՝ զգալիորեն ընդլայնելով դրա հեղինակությունը։ Բացի այդ, նա նվագել է ֆագոտ, հոբոյ և մյուզետ։ Հոտետերը եղել է նաև ազնվական խավի աշխարհահռչակ ուսուցիչ։ Նա գրել է մի մեթոդ լայնակի ֆլեյտայի, ժապավենի ձայնագրիչի և հոբոյի համար, որը լույս է տեսել 1707 թվականին, ինչպես նաև մյուզետի մեթոդը, որը լույս է տեսել 1737 թվականին։ Նրա՝ «ֆլեյտայի լայնակի նախերգանքի արվեստը» (ֆր.՝ L'Art de préluder sur la flûte traversière) հրատարակվել է 1719 թվականին։ Դա Եվրոպայում ֆլեյտայի առաջին ձեռնարկն է, որը լայն կիրառում է ստացել աշխարհում[8]։

Վերջին հարյուր, կամ ավելի տարվա ընթացքում հայտնաբերված մի քանի լայնական ֆլեյտաներ, որոնք կնքվել են Հոտետեր անվամբ, օգտագործելով խարիսխի տեսք ունեցող սարք, Հոտետերի ջանքերի ենթադրյալ արդյունքի իրական օրինակներն են։ Փայտե փողային գործիքների պատմության մասնագետները, որպես կանոն, փաստում են երեք Հոտետեր ֆլեյտաների մասին՝ Բեռլինում, Սանկտ Պետերբուրգում և Գրացում, որոնցից յուրաքանչյուրը շատ նման է Պիկարտի փորագրության վրա պատկերվածին։ Այնուամենայնիվ, վերջերս ապացուցվել է, որ դրանցից երկուսը տասնիններորդ դարի նմուշի (այժմ կորած) պատճեններ են, և միայն դրացից մնացած նմուշն է իրականում Ժակ Հոտետերի կամ նրա հոր՝ Մարտինի աշխատանքը[9]։

Կատարողական գործունեության և դասավանդման հետ մեկտեղ Հոտետերը շարունակում էր փողային գործիքների պատրաստման ավանդույթը։ Հնարավոր է, որ հենց Հոտետերն է մի շարք փոփոխություններ մտցրել լայնակի ֆլեյտայի (անգլ.՝ flute) նախագծման մեջ, թեև դրա վերաբերյալ կոնկրետ ապացույցներ գործնականում չկան։ Ամենաուշագրավն այն է, որ ֆլեյտան, որը նախկինում պատրաստված էր մեկ գլանաձև կտորից, բաժանված էր երեք մասի՝ գլուխ (բերանի մուշտուկով), մարմին (անցքերի մեծ մասով) և ոտիկ (մեկ անցքով և ցածր հնչյունների համար բանալիով)։

Հոտետերների ընտանիքի շատ այլ անդամներ հայտնի էին որպես փայտե փողային գործիքների հիանալի երաժիշտներ. նրանցից ոմանք նույնպես որոշիչ դեր ունեն փայտե փողային գործիքների ստեղծման գործում։ Ժակի պապը՝ Ժանը (մոտ 1605 - 1690-1692), հայտնի էր իր նվագելու կարողությամբ և նորարարական շինարարությամբ։ Հնարավոր է, որ նա ազդեցություն է ունեցել փայտե փողային գործիքների զարգացման վրա և նրան է վերագրվում հոբոյի ստեղծումը[10]։ Ժանը և նրա որդին՝ Մարտինը (մոտ 1640-1712), Ժակ-Մարտինի հայրը, մեծ դեր ունեն մյուզետների ստեղծման գործում կարևոր նվաճումների մեջ[8]։ Պահպանվել են նաև Հոտետերների ընտանիքի մի քանի ձայնագրիչներ, որոնցից ոչ մեկը, ինչպես ենթադրվում է, չի պատկանում Ժակ-Մարտինին[11][12]։

Ժակ-Մարտին Հոտետերը մահացել է Փարիզում 1763 թվականին։

Ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Op. 1 Principes de la flûte traversière, ou flûte d'Allemangne, de la flûte à bec ou flûte douce et du hautbois, divisez par traictez (1707)
  • Op. 2 Premier livre de pièces pour la flûte traversière et autres instruments avec la basse (1708)
  • Op. 3 Sonates en trio pour les flûtes traversières et a bec, violon, hautbois (1712)
  • Op. 4 Première suitte de pièces suite de pièces à deux dessus, sans basse continue. Pour les flûtes-traversières, flûtes à bec, violes, " (1712)
  • ()Op. 5 Deuxième livre de pièces pour la flûte traversière et autres instruments avec la basse (1715)
  • Op. 6 Deuxième suite de pièces à deux dessus pour les flûtes-traversières, flûtes à bec, violes, etc... avec une basse adjoutée et sans altération des dessus, laquelle on y pourra joindre pour le concert" (1717)
  • Op. 7 L'art de Préluder (1719)
  • Op. 8 Troisième suite de pièces à deux dessus (1722)
  • Op. 9 Concert de Rossignol (կորած)
  • Op. 10 Méthode pour la Musette contenant des principes, par un recueil d'airs et quelques préludes (1738)
  • Airs et brunettes à deux et trois dessus avec la basse – Tirez des meilleurs autheurs (1721)
  • Վալենտինի և Տորելիի ստեղծագործությունների դասավորությունը երկու ֆլեյտայի համար (անգլ.՝ Arrangements of pieces by Valentine and Torelli for two flutes)
  • Տրիոյի դասավորությունը Ալբինիոնիի կողմից (կորած) (անգլ.՝ Arrangement of trios by Albinoni)

Գրականության ցանկ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Giannini, Tula. 1993a. "Jacques Hotteterre le Romain and his Father Martin: A Re-examination Based on Recently Found Documents". Early Music XXI, no. 3 (August): 377–395. doi:10.1093/em/XXI.3.377 [Includes genealogical chart, illustrations, transcriptions and translations of documents.]
  • Giannini, Tula. 1993b. Great Flute Makers of France, the Lot and Godfroy Families (1650–1900). London: Tony Bingham. 0-946113-05-X
  • Sardelli, Federico Maria. 2007. Vivaldi's Music for Flute and Recorder, translated by Michael Talbot. Aldershot, England; Burlington, VT: Ashgate, in association with the Istituto Italiano Antonio Vivaldi/Fondazione "Giorgio Cini". 0-7546-3714-X

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Early Music — OUP, 1973. — ISSN 0306-1078; 1741-7260
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ Giannini, Tula (2001). «Hotteterre family [Haulteterre, Hauterre, Hauteterre, Hoteterre, Hoterre, Obterre, etc.]». Grove Music Online. Oxford University Press. doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.13401.
  4. ↑ Giannini 1993a, 377–378.
  5. ↑ Giannini 1993a, 379
  6. ↑ Sardelli 2007, 3
  7. ↑ Sardelli 2007, 4.
  8. ↑ 8,0 8,1 Randel, Don Michael, ed. (1996). The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press. էջ 395. ISBN 0674372999.
  9. ↑ Ardal Powell, "The Hotteterre Flute: Six Replicas in Search of a Myth", Journal of the American Musicological Society 49, no. 2 (1996): 225–263. 21 September 2012. JSTOR 831990
  10. ↑ Dupin, R. «Oboe Story». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-10-25-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  11. ↑ Griscom, Richard; Lasocki, David (2012). The Recorder: A Research and Information Guide (3rd ed.). New York: Routledge. էջեր 136–137, 152, 160.
  12. ↑ Fischer, Charles. «Unicorn Music: Hotteterre Family». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժակ-Մարտին Հոտետեր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Ֆոտո, վիդեո և աուդիո
Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ