Կովկասյան զերինտիա

Արու և էգ

Թագավորություն	կենդանիներ
Տիպ	հատվածոտանիներ
Դաս	միջատներ
Ենթադաս	թևավորներ
Վերնակարգ	Neoptera
Կարգ	թեփուկաթևավորներ
Ենթակարգ	Glossata
Ընտանիք	Papilionidae
Ենթաընտանիք	Parnassiinae
Ցեղ	Zerynthia
Տեսակ	Կովկասյան զերինտիա

Լատիներեն անվանում

Zerynthia caucasica Lederer, 1864

Կովկասյան զերինտիա^[1] (լատին․՝ Zerynthia caucasica), ցերեկային թիթեռ առագաստայինների ընտանիքից (Papilionidae)։

Նկարագրություն

Առջևի թևի երկարությունը 23-32մմ է, թևերի թափը՝ 44-52մմ։ Թևերի վերին հատվածի գունավորումը բաց դեղին է բարդ զարդանկարով, ձևավորված կարմիր, սև և կապույտ նախշերից։ Հարսնյակից նոր դուրս եկած թիթեռների թևերի գունավորումը տատանվում է համարյա սպիտակից մինչև բաց դեղին։ Թևերի ծոպերը բազմագույն են։ Թևերի ներքևի հատվածի զարդանկարը կրկնում էվերին հատվածի գունավորումը։ Սեռական դիմորֆիզմը էգերի մոտ արտահայտվում է զարդանկարի մեծ զարգացմամբ և թևերի ինտենսիվ գունավորմամբ։ Որովայնը պատված է բաց գույնի մազերով։

Տարածվածություն

Արեալը ընդգրկում է Մեծ Կովկասի հարավային թեքությունը Կախից մինչև Ջուբգա, Մեսխեթի լեռնաշղթա, Կոլխիդայի դաշտավայր և Պոնտոյան լեռների հյուսիսային թեքությունը։ Նաև արեալը զբաղեցնում է սևծովյան ծովափի գծով Պսոու գետից մինչև Ջուգբա և Վուլան գետերի ջրաբաժան։

Եվրոպայում հանդիպում է միայն արևմտյան նախակովկասում։ Սարերում բարձրանում է մինչև 1700մ ծովի մակարդակից բարձր։

Ենթատեսակներ

abanti (Koçak, 1975)
cachetica (Sheljuzhko, 1927)
caucasica (Lederer, 1864)
tkatshukovi (Sheljuzhko, 1927)

Վարքագծի առանձնահատկություններ

Իմագոի թռիչքի ժամանակը տևում է ապրիլի առաջին տասնօրյակից մինչև մայիսի առաջին տասնօրյակ։ Ընդհանրապես թռիչքի ժամանակը կախված արեալի տարածքից և եղանակի պայմաններից կարող է ձգվել մարտից մինչև հունիս։ Թռիչքը հարմարեցված է արևային եղանակին։ Ամպամած և քամոտ եղանակին տվյալ տեսակի ակտիվությունը միանգամից նվազում է, + 12 ջերմաստիճանից ցածր` իսկույն դադարում է։ Թիթեռները առավելապես ակտիվ են առավոտվա ժամը 10-ից 16.00-ը։ Թռիչքի սեզոնի սկզբում հայտնվում են արուները, իսկ էգերի մասսայական մուտքը լինում է 7-10 օր ուշ։ Արուների թռիչքը առավելապես ավարտվում է ապրիլի վերջում, իսկ էգերը մայիսի սկզբում, կախված գարնանային սեզոնի տևողությունից։

Իմագոի թռիչքը տևում է մոտավորապես 20-25 օր։ Միգրացիոն հատկությունները արուների մոտ ավելի բարձր են, քան էգերի մոտ։ Արուները հաճախ հանդիպում են իրենց հիմնական բնակության տեղից հեռու։ էգերի մոտ միգրացիոն հատկությունները ի հայտ են գալիս ձվադրումից հետո։

Բազմացում

Էգերը բեղմնավորումից ձվերը հետո դնում են մեկ առ մեկ, նրանց կպցնելով տերևի ստորին կողմի վրա։ Ձուն գնդաձև է 0,8մմ տրամագծով։ Ձվի հիմնական գույնը բաց կանաչ է, բաց դարչնագույն երանգով։ Ձվի փուլը տևում է 10-ից 15 օր։

Թրթուրների կերային բույս - որդնտակ վրացական(Aristolochia iberica) և Aristolochia steupii: Ձվից նոր դուրս եկած թրթուրը 2,5մմ է։ Մարմինը պատված է մոխրագույն կուտիկուլայով և սպիտակավուն զարդանկարով։ Կոծոծները սպիտակ են։ Շոշափուկները սև գույնի են։

Պաշտպանություն

Թուրքիայում համարվում է անհետացած տեսակ, պոպուլյացիայի ստատուսը այլ երկրներում հայտնի չէ։

Տեսակը ներառված է եղել ՍՍՀՄ-ի կարմիր գրքում «III. Թվաքանակի նվազմամբ տեսակներ» կատեգորիայով։

Աղբյուրներ

Zerynthia caucasica (Lederer, 1864) - Зеринтия кавказская

Գրականություն

Tuzov V.K. The Synonimic list of butterflies from the ex-USSR. Moscow, Rosagroservis, 1993. - p. 14.
Van Swaay, Warren. Red Date Book of the butterflies of Europe. 1999.
Higgins L.G., Riley N.D. 1993. Butterflies of Britain and Europe. London. - p. 20.
Некрутенко Ю. П. Дневные бабочки Кавказа. Киев, Наукова думка, 1990. - 216 с.
План европейская стратегия сохранения биологического разнообразия // Охрана живой природы. Нижний Новгород. 1997. Вып. 2 (7)։77 с.
А. А. Ластухин Экология имаго и морфология экстерьера имматурных стадий развития Алланкастрии кавказской (Allancastria caucasica Lederer,1864) в Западном Предкавказье (Lepidoptera, Papilionidae, Zerinthiinae), Научные труды г п з «Присурский». Т.10, Чебоксары - Атрат, 2002. С. 69-74.

Ծանոթագրություններ

↑ Булавоусые чешуекрылые Восточной Европы|с=163}}

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կովկասյան զերինտիա» հոդվածին։

[1] Булавоусые чешуекрылые Восточной Европы|с=163}}

[1]