Հենրի Չարլզ Քերի

Հենրի Չարլզ Քերի անգլ.՝ Henry Charles Carey
Ծնվել է	դեկտեմբերի 15, 1793(1793-12-15)[1][2][3] Ֆիլադելֆիա, ԱՄՆ[4]
Մահացել է	հոկտեմբերի 13, 1879(1879-10-13)[1][2][5] (85 տարեկան) Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ[5]
Գերեզման	Saint Mary's Episcopal Churchyard[6]
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Մասնագիտություն	տնտեսագետ, սոցիոլոգ և գրող
Գործունեության ոլորտ	քաղտնտեսություն և տնտեսագիտություն
Անդամակցություն	Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն[1]
Պարգևներ	Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամ
Ամուսին(ներ)	Martha Leslie Carey?
Հայր	Mathew Carey?
Ստորագրություն
Henry Charles Carey Վիքիպահեստում

Հենրի Չարլզ Քերի (անգլ.՝ Henry Charles Carey, դեկտեմբերի 15, 1793(1793-12-15)^[1][2][3], Ֆիլադելֆիա, ԱՄՆ^[4] - հոկտեմբերի 13, 1879(1879-10-13)^[1][2][5], Ֆիլադելֆիա, Փենսիլվանիա, ԱՄՆ^[5]), 19-րդ դարի ամերիկացի նշանավոր տնտեսագետ, տնտեսագիտության ամերիկյան դպրոցի առաջատար ներկայացուցիչ^[7] : Եղել է ԱՄՆ նախագահ Աբրահամ Լինկոլնի գլխավոր խորհրդականը տնտեսական հարցերով։

Լայն ճանաչում ու համբավ է ձեռք բերել հատկապես «Գյուղատնտեսական, ձեռնարկատիրական և առևտրային հետաքրքրությունների ներդաշնակություն» (The Harmony of Interests: Agricultural, Manufacturing, and Commercial, 1851) աշխատությամբ, որտեղ վեր է հանել պետության միջամտությունը բացառող (laissez faire) ազատ առևտրի, կապիտալիզմի բրիտանական համակարգի թերություններն ու բացթողումները՝ համեմատելով կապիտալիզմի զարգացման ամերիկյան համակարգի հետ, որտեղ կիրառվում է կառավարության միջամտությունը՝ մաքսա-տուրքային պաշտպանության, հովանավորչության, խրախուսման տեսքով՝ ի շահ արտադրության ծավալների աճի և պետության ինքնաբավության ապահովման։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1793 թվականին, Ֆիլադելֆիայում (Փենսիլվանիա նահանգ)։ Նրա հայրը՝ Մեթյու Քերին (1760–1839), որ Իռլանդիայից՝ Դուբլինից էր տեղափոխվել Ֆիլադելֆիա, ժամանակի ճանաչված ու ազդեցիկ տնտեսագետներից էր, նաև՝ քաղաքական բարեփոխիչ, խմբագիր, հրատարակիչ։ Ֆիլադելֆիայում նա Բենջամին Ֆրանկլինի ու մարքիզ դը Լաֆայետի աջակցությամբ տպագրատուն էր հիմնել, որտեղ նաև իր հեղինակած գրքերն էր հրատարակել։ Նրա բազմաթիվ երկերի շարքում առանձնանում էր «Էսսեներ քաղաքատնտեսության մասին» (Essays on Political Economy) աշխատությունը (1822)։ Դա ամերիկյան առաջին աշխատություններից մեկն էր, որտեղ դրվատվում էր ամերիկյան արդյունաբերությունը խթանելու նպատակով պետական հովանավորչություն կիրառելու համիլտոնյան գաղափարը^[8]։

1825 թվականին Հենրին, հաջորդեով հորը, դարձել է սեփականատերը հրատարակչական ֆիրմայի, որը վերանվանվել է Carey & Lea, առաջատար դիրքեր ձեռք բերել Ամերիկայում։ 1835 թվականին Քերին դարձել է Franklin Fire Insurance Company ապահովագրական ընկերության համահիմնադիր^[8]։

1838 թվականից նա դադարել է զբաղվել գործարարությամբ, հրատարակել է իր «Քաղաքատնտեսության սկզբունքները» (Principles of Political Economy) (1837–1840) քառահատոր աշխատությունը, որը շուտով ճանաչվել է որպես ամերիկյան տնտեսագիտական դպրոցի հիմունքների վառ արտահայտության նմուշօրինակ, թարգմանվել իտալերեն ու շվեդերեն և ժամանակի ընթացքում որոշ փոփոխություններ կրելով՝ մինչև 1973 թվականը շարունակել է պահպանել տիրապետող դիրքը Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում։

Հենրի Չարլզ Քերին վախճանվել է 1879 թվականի հոկտեմբերի 13-ին, Ֆիլադելֆիայի իր տանը^[9]։

Մեծարանք

Հենրի Չարլզ Քերին ժամանակի ընթացքում ընտրվել է՝

• Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության անդամ (1833)^[10].
• Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիայի անդամ (1863)^[11].
• Շվեդական թագավորական ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ (1868)^[8]։

Աշխատություններ

• Essay on the Rate of Wages, Philadelphia, 1835.
• Principles of Political Economy, Philadelphia, 1837-40 (3 volumes).
• The Credit System in France, Great Britain and the United States Արխիվացված 2021-11-04 Wayback Machine, London, 1838.
• The Past, the Present and the Future Արխիվացված 2021-11-04 Wayback Machine, Philadelphia, 1848.
• The Harmony of Interests, agricultural, manufacturing and commercial, New York, 1851.
• Letters on international copyright, Philadelphia, 1853.
• The Slave Trade, Domestic and Foreign : Why It Exists & How It May Be Extinguished, Philadelphia, 1853.
• The North and the South, New York, Ann Arbor, Office of the Tribune, 1854.
• American Labor Versus British Free Trade, Philadelphia, 1855.
• Letters to the President on the Foreign and Domestic Policy of the Union and Its Effects, as Exhibited in the Condition of the People and the State, Philadelphia, 1858.
• Principles of Social Science, 3 volumes, Philadelphia, 1858-60.
• Money: A Lecture Delivered before the New York Geographical and Statistical Society, Philadelphia, 1860.
• Financial Crisis: Their Causes and Effects, Philadelphia, 1864.
• The Way to Outdo England Without Fighting her, Philadelphia, 1865.
• The Currency Question. Letters to the Hon. Schuyler Colfax, Chicago, 1865.
• Contraction or Expansion? Repudiation or Resumption? Letters to the Hon. Hugh M'culloch, Secretary of the Treasury, Philadelphia, 1866.
• The public debt, local and national: how to provide for its discharge while lessening the burthen of taxation. Letter to David A. Wells, Esq., Chairman of the Board of Revenue Commissioners, Philadelphia, 1866.
• Review of the Decade 1857-67, Philadelphia, 1867.
• Reconstruction: industrial, financial, and political. Letters to the Hon. Henry Wilson, U. S. Senator from Massachusetts, Washington, 1868.
• How protection, increase of public and private revenues, and national independence, march hand in hand together : review of the report of the Hon. D.A. Wells, Special Commissioner of the Revenue, Philadelphia, 1869.
• Shall we have peace? Peace financial, and peace political? Letters to the president elect of the United States, Philadelphia, 1869.
• A Memoir of Stephen Colwell: Read before the American Philosophical Society, Philadelphia, 1871.
• The Unity of law; as Exhibited in the Relations of Physical, Social, Mental and Moral Science, Philadelphia, 1873.
• Commerce, Christianity, and Civilization, versus British free trade : letters in reply to the London times, Philadelphia, 1876.

Ծանոթագրություններ

1. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
2. Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
3. Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
4. Кэри Генри Чарлз // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
5. The New York Times / J. Kahn — Manhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 1851. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
6. Find A Grave — 1996.
7. «Research paper on Carey». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 21-ին.
8. Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Carey, Henry Charles» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 5 (11th ed.). Cambridge University Press.
9. «Obituary: Henry Charles Carey». The New York Times. 1879 թ․ հոկտեմբերի 14. էջ 5. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 13-ին – via Newspapers.com.
10. «APS Member History». search.amphilsoc.org. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 8-ին.
11. «Book of Members, 1780–2010: Chapter C» (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.

Գրականություն

• Elder, William. A Memoir of Henry C. Carey, Henry Carey Baird & Co., 1880.
• Green, Arnold Wilfred. Henry Charles Carey: Nineteenth-century Sociologist, University of Pennsylvania Press, 1951.
• "Henry Charles Carey," Daedalus, March 1881.
• Kaplan, Abraham D. H. Henry Charles Carey: A Study in American Economic Thought Արխիվացված 2020-12-04 Wayback Machine, The Johns Hopkins Press, 1931 [1] (archive).
• Lee, Arthur M. "Henry C. Carey and the Republican Tariff," The Pennsylvania Magazine of History and Biography, Vol. 81, No. 3, Jul., 1957 (Archive).
• Levermore, Charles H. "Henry C. Carey and his Social System," Political Science Quarterly, Vol. 5, No. 4, Dec., 1890.
• Morrison, Rodney J. "Carey, Classical Rent, and Economic Development," The American Journal of Economics and Sociology, Vol. 27, No. 3, Jul., 1968.
• Morrison, Rodney J. "Henry C. Carey and American Economic Development," Transactions of the American Philosophical Society, New Series, Vol. 76, No. 3, 1986.
• Turner, John Roscoe. "Henry Charles Carey." In The Ricardian Rent Theory in Early American Economics, The New York University Press, 1921.
• Nathan. Baily - Henry Charles Carey : forgotten prophet [2] (need to be a searcher)
• Ariel Ron “Scientific Agriculture” and Economic Development in the Antebellum North (textual pdf but login needed)

Արտաքին հղումներ

• Henry Charles Careyի գործերը Գուտենբերգ նախագծում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հենրի Չարլզ Քերի» հոդվածին։