Նորա Գալ

Նորա Գալ
Ծնվել էապրիլի 14 (27), 1912[1]
ԾննդավայրՕդեսա, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1]
Վախճանվել էհուլիսի 23, 1991(1991-07-23) (79 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանԴոնսկոե գերեզմանատուն
Մասնագիտությունլեզվաբան, թարգմանչուհի, գրող, գրականագետ, խմբագիր, բանաստեղծուհի և արձակագիր
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ
ԿրթությունՄոսկվայի պետական մանկավարժական համալսարան (1937)[1]
Ժանրերվիպակ, բանաստեղծություն, գրաքննադատություն, հուշագրություն և translated edition?
ԱմուսինBoris Kuzmin?
ԶավակներEdvarda Kuzmina?
Կայքvavilon.ru/noragal/content.html

Էլեոնորա Յակովլևնա Գալպերինա, գրական անունը` Նորա Գալ (Но́ра Галь, կամ Элеоно́ра Я́ковлевна Гальпе́рина, ապրիլի 14 (27), 1912[1], Օդեսա, Խերսոնի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] - հուլիսի 23, 1991(1991-07-23), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), ռուսերեն, անգլերեն և ֆրանսիական գրականության խորհրդային թարգմանիչ, գրականագետ, քննադատ և թարգմանության տեսաբան, խմբագիր։ Հայտնի է Սենտ-Էքզյուպերիի «Փոքրիկ իշխանը», Քամյուի «Օտարը», Հարփեր Լիի «Ծաղրասարյակ սպանելը» և համաշխարհային ֆանտաստիկ գրական ստեղծագործությունների թարգմանությամբ։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Էլեոնորա Գալպերինան 15 տարեկանում. 1927 թվականի հուլիս

Էլիոնորա Գալպերինանան ծնվել է Օդեսայում, հրեական ծագումով բժիշկ Յակով Իսաակովիչ Գալպերինի և փաստաբան Ֆրեդերիկա (Ֆրիդա) Ալեքսանդրովնա Գալպերինայի (1888-1951) ընտանիքում։

Հայրը ձերբակալվել է երկու անգամ՝ 1937 և 1950 թվականներին. մոտ 12 տարի անցկացրել է ստալինյան ճամբարներում, ձերբակալությունների միջև ընկած աքսորում աշխատել է որպես բժիշկ և բուժաշխատող։ Վերականգնվել է 1954 թվականին։

Մայրը՝ փաստաբան Եզեկիել Անիսիմովիչ Պոդոլսկու դուստրը[2], ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի իրավաբանական ֆակուլտետը, աշխատել է որպես իրավախորհրդատու Ֆինանսների ժողովրդական կոմիսարիատում (հետագայում՝ Ֆինանսների նախարարություն), հիմնականում մշակույթի և կրթության ամբիոնում։ Դրամատուրգ և լրագրող Նիկոլայ Պոդորոլսկու խորթ քույրն է[3]։

Մանկուց ապրել է Մոսկվայում։ Ավարտել է միջնակարգ դպրոցը 1929 թվականին։ Համալսարան ընդունվելու բազմիցս համառ փորձերից հետո, 1933 թվականին ընդունվել է Խմբագրական-հրատարակչական ինստիտուտ[4], իսկ դրա լուծարումից հետո տեղափոխվել է Մոսկվայի Լենինի անվան մանկավարժական ինստիտուտ[5], որն ավարտել է 1937 թվականին «Մոպասանը որպես հումանիստ» թեզով, որը, իր ղեկավար Եվգենիա Գալպերինայի կարծիքով, բացահայտելով «գեղարվեստական անկասկած ճաշակ և գրական տաղանդ»[6]։ Այնուհետև սովորել է ասպիրանտուրայում (ավարտել է 1941 թվականին), պաշտպանել ատենախոսություն Արթյուր Ռեմբոյի ստեղծագործության վերաբերյալ։ Պարբերականներում տպագրել է հոդվածներ դասական (Մոպասան, Բայրոն, Մյուսե) և արտասահմանյան նորագույն գրականության վերաբերյալ։

Գալպերինան ամուսնացել է գրականագետ Բորիս Կուզմինի հետ (մահացել է ռազմաճակատում, 1943 թ.) և հետագայում հրատարակության է պատրաստել նրա ստեղծագործությունների ընտրանի հատորը։ Դուստրը՝ Էդվարդա Կուզմինան, գրականագետ և խմբագիր, թոռը՝ գրող Դմիտրի Կուզմին։

Մահացել է 1991 թվականի հուլիսի 23-ին, Մոսկվայում։ Նրան դիակիզել և թաղել են Մոսկվայի Դոնսկոյի նոր գերեզմանատանը, մոր կողքին (14-րդ կոլումբարիում)[7]։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դպրոցական տարիքում տպագրել է մի քանի բանաստեղծություն, իսկ ուսանողական տարիներին տպագրվել է որպես արձակագիր։ 1934 թվականին նա գրել է մի քանի պիոներական երգեր։ Դրանցից մեկը՝ «Պետյայի մասին»[8], հնչյունավորել է Դ. Կաբալևսկին և մինչ օրս կատարվում է[4]։

1930-ականների վերջերին նա բազմաթիվ հոդվածներ է տպագրել արդի արտասահմանյան գրականության վերաբերյալ «Интернациональная литература», «Литературном обозрении», «Литературном критике» և այլ ամսագրում, իսկ պատերազմի տարիներին առաջին քայլերն է կատարել թարգմանության մեջ (1942 թ.):

Պատերազմից հետո աշխատել որպես թարգմանությունների խմբագիր (Ռենար, Դյումա, Հ. Գ. Ուելս)։ 1944-1945 թվականներին արտասահմանյան գրականություն է դասավանդել Մոսկվայի տպագրության ինստիտուտում։

Հետպատերազմյան առաջին տարիներին հրատարակվել է որպես գրականագետ և հրապարակախոս. 1947 թվականին նա հայտնվեց կուլիսային սկանդալի կենտրոնում՝ կապված ԽՍՀՄ-ում Ջորջ Օրուելի մասին առաջին հոդվածի հրապարակման հետ[9]։

1948 թվականից նա ամբողջությամբ նվիրվել է թարգմանչական գործին։ Նա պատկանում էր այսպես կոչված «Կաշկինի դպրոցի»[10] երիտասարդ սերնդին` թարգմանիչների խմբին (հիմնականում անգլերենից), ովքեր ձգտում էին թարգմանված ստեղծագործությունները գեղարվեստորեն առավել համոզիչ ձևով փոխանցել ժամանակակից ռուս ընթերցողին[11]։

1957 թվականից եղել է ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (առաջարկվել են կաշկինականներ Վեռա Տոպերի, Մարիա Բոգոսլովսկայայի և Նինա Դարուզեսի կողմից)[11]։

1950 թվականից մինչև 1960-ականների վերջը թարգմանել է Սենտ-Էքզյուպերիի «Փոքրիկ իշխանը», Սելինջերի պատմվածքները, Հարփեր Լիի «Ծաղրասարյակ սպանելը» գրքերը, որոնք Նորա Գալին բերել են գրական թարգմանության առաջատար վարպետների շրջանակ։

Նորա Գալի հետագա թարգմանական աշխատանքը հասնում է 20-րդ դարի նուրբ հոգեբանական արձակին (Քամյուի «Օտարը», Օլդինգթոնի «Հերոսի մահը») և վեպերին (Թոմաս Վուլֆ, Ջոյս Քերոլ Օութս, Կետրին Էնն Պորտեր), խորանալով ֆանտաստիկ գրականության հանդեպ կրքով, որի արդյունքում բեղմնավոր աշխատանք է կատարել Բրեդբերիի և Քլիֆորդ դե Սիմակի, Ազիմովի և Կլարկի, Ժելազնիի և Լե Գուինի, Սթարջոնի և Շեքլիի պատմվածքների և վեպերի վրա։

Նորա Գալի բազմաթիվ թարգմանություններ երկար ժամանակ մնացին «սեղանի վրա» (օրինակ, Կետրին Պորտերի «Հիմարների նավը»[12], որը թարգմանվել էր 1976 թվականին, բայց լույս տեսավ միայն 1989 թվականին), որոշ թարգմանություններ լույս են տեսել նրա մահից հետո։ Հեղինակ՝ Շյուտի «Առնտ որսացողը» (առաջին թարգմանությունը կատարվել է 1942 թվականին) և «Ափին» վեպերը։

Ավելի քան 30 տարի (1935 թվականից) մտերիմ է եղել գրող Ֆ. Վիգդորովայի հետ։ Նորա Գալը Վիգդորովայի շնորհիվ է հանդիպել «Փոքրիկ իշխանի» ֆրանսերեն տեքստին և անմիջապես թարգմանել պատմությունը Ֆրիդայի և նրա փոքրիկ դուստրերի՝ Գալինայի և Ալեքսանդրայի համար։ Բարոյական և մանկավարժական թեմաներով մի քանի հոդվածներ գրվել են Վիգդորովայի և Նորա Գալի կողմից համահեղինակությամբ (կոլեկտիվ կեղծանունն է «Վ. Գալչենկո»)[13]։

Թարգմանությունների գնահատականներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Կ. Չուկովսկին թարգմանչությանը նվիրված իր «Բարձր արվեստ» գրքում (1964)[14] Հարփըր Լիի «Ծաղրասարյակ սպանելը» պատմվածքի ռուսերեն թարգմանությունը (Նորա Գալի և Ռ. Օբլոնսկայայի համագործակցությամբ) դասել է «այն թարգմանությունների շարքին, որոնք կարող են օգտակար լինել երիտասարդ թարգմանիչներին որպես մոդել և դասագիրք»[15]։ Թարգմանությունը բարձր է գնահատել նաև ռուսերեն հրատարակության գրախոս Իննա Լևիդովան[16]։
  • Իլյա Կուկուլինը Նորա Գալին անվանել է Կաշկինի դպրոցի լավագույն ներկայացուցիչը, ով իր առաջարկած թարգմանության սկզբունքները վերաիմաստավորել է որպես «լուսավորչական՝ հիմնվելով շատ տարբեր մարդկանց փոխըմբռնման հնարավորության հումանիստական գաղափարի վրա»[17]։
  • Ա. Ս. Պետրիկովսկայան ավստրալական գրականության ռուսերեն թարգմանությունների իր ակնարկում նշում է, որ Դոնալդ Ստյուարտի «Կոնդամենի զանգը» պատմվածքը, որը թարգմանվել է Նորա Գալի կողմից[18], «նույնքան հիանալի է, որքան բնօրինակը»[19]։

«Կենդանի և մեռած խոսքը» (գիրք)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1972 թվականին լույս է տեսել Նորա Գալի «Կենդանի և մեռած խոսքը» գիրքը, որն ամփոփում է նրա մասնագիտական փորձը։ Գիրքը հիմնված է թարգմանիչների, հեղինակների և խմբագիրների անհաջող և սխալ լեզվաոճական որոշումների օրինակների վրա, որոնք ուղեկցվում են համառոտ վերլուծությամբ և ավելի հաջող փոխարինման առաջարկներով։ Լեզվի արտահայտչականությունն ու բնականությունը, ըստ Նորա Գալի, արժեք է ոչ միայն բառի հետ արհեստավարժ աշխատողների, այլև բոլոր խոսողների և գրողների համար։ Ուստի գրքում մեծ ուշադրություն է դարձվում առօրյա խոսքին, և այն ուղղված է ոչ միայն մասնագետներին։ Գրքի հատվածները, որոնք տպագրվել են 1973 և 1975 թվականներին, «Наука и жизнь» ամսագրում, որը տպագրվել է հսկայական տպաքանակով, ընթերցողի զգալի արձագանք է առաջացրել[20]։

Հեղինակի կենդանության օրոք գիրքը վերահրատարակվել է երեք անգամ (1975, 1979, 1987)։ Յուրաքանչյուր հրատարակություն ժամանակ Նորա Գալը ներկայացրել է նախորդի վերամշակված տարբերակը։ Հատկապես կարևորվում է «Խոնարհում վարպետներին» բաժինը, որը լրացնում է գրքի չորրորդ հրատարակությունը և նվիրված էր մի շարք ռուս նշանավոր թարգմանիչների ստեղծագործական ձեռքբերումներին։ Հեղինակի մահից ի վեր գիրքը լույս է տեսել յոթ անգամ (2001, 2003, 2007, 2011, 2012, 2015, 2021 թթ.)՝ տարբեր լրացուցիչ նյութերով Նորա Գալի կյանքի, ստեղծագործական մեթոդի և լեզվի հետ աշխատելու նրա հայացքների մասին։

Ճանաչում և մեծարում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1995 թվականի հուլիսին, Եվգենիա Տարատուտայի առաջարկով, Նորագալ անունը տրվել է աստերոիդների գոտուց փոքր մոլորակին, որը հայտնաբերեց աստղագետ Տ. Սմիռնովան[21]։

1997 թվականին հեղինակի ծննդյան 85-ամյակի առթիվ հրատարակվել է «Նորա Գալ. Հիշողություններ։ Հոդվածներ։ Բանաստեղծություններ։ Նամակներ։ Մատենագիտություն» ժողովածուն, որը ներառում է Ռաիսա Օբլոնսկայայի, Եվգենիա Տարատուտայի, Յուլիանա Յախնինայի, Ալեքսանդրա Ռասկինայի, Բորիս Վոլոդինի հոդվածները, պատանեկան բանաստեղծություններ, ներքին ակնարկներ, ընթերցողների և հրատարակիչների հետ Նորա Գալի նամակագրությունը, տարբեր նամակներ և նրա ստեղծագործությունների մատենագիտությունը։

  • 2012 թվականին Մ. Ի. Ռուդոմինոյի անվան արտասահմանյան գրականության համառուսաստանյան պետական գրադարանի «Ռուդոմինո» հրատարակչությունը թարգմանչի հարյուրամյակը նշել է նրա ընտրյալ ստեղծագործությունների ժողովածուի «Ապրիլը Փարիզում։ Արտասահմանյան պատմվածքը Նորա Գալի թարգմանություններում» թողարկմամբ` այս գրքով բացելով «Գրական թարգմանության վարպետներ» մատենաշարը։
  • 2019 թվականին «АСТ» հրատարակչության «Неизвестный архив» շարքում լույս է տեսել «Նորա Գալ. Փոքրիկ Իշխանի մայրիկը» ժողովածուն, որը պատրաստել էր թարգմանչի դուստրը՝ Էդվարդա Կուզմինան։ Գիրքը ներառում է Նորա Գալի նամակագրությունը ընթերցողների, հրատարակիչների, գործընկերների հետ, տարբեր հոդվածներ ու հուշեր[22]։

Նորա Գալի մրցանակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նորա Գալի հիշատակին մրցանակ է սահմանվել 20-21-րդ դարերի կարճ արձակի անգլերենից թարգմանության համար։ Մրցանակի հիմնադիրներն են թարգմանչի ժառանգները՝ դուստրը՝ գրականագետ և խմբագիր Էդվարդա Կուզմինան և թոռը՝ գրականագետ, բանաստեղծ և թարգմանիչ Դմիտրի Կուզմինը։

Մրցանակն առաջին անգամ շնորհվել է 2012 թվականի ապրիլի 27-ին` Նորա Գալի 100-ամյակի կապակցությամբ։ Գլխավոր մրցանակը շնորհվել է Եվգենյա Կանիշչևային, իսկ հատուկ մրցանակը՝ Մաքսիմ Նեմցովին։

2013 թվականին շնորհվել է երեք հատուկ մրցանակ[23], որից հետո մրցանակը դարձել է ամենամյա։ Դրա դափնեկիրներից են, մասնավորապես, Միխայիլ Նազարենկոն (2014 և 2017)[24], Սվետլանա Սիլակովան (2018)[25], Շաշի Մարտինովան (2019)[26], Տատյանա Բորովիկովան (2020)[27], Պավել Զայկովը (2021)[28], Ելենա Կոժինան (2022)[29]։

Տես նաև

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մատենագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «ВАВИЛОН: Нора Галь: БИБЛИОГРАФИЯ: Переводы с английского, А-К» [Նորա Գալ։ Հիշողություններ. Հոդվածներ. Բանաստեղծություններ. Նամակներ. Մատենագիտություն]. www.vavilon.ru. ISBN 5-900506-69-X.

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Краткая литературная энциклопедия (ռուս.) — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 9.
  2. ↑ Запись о бракосочетании 19 сентября 1887 года в Кишинёве студента Иезекиила Нисоновича Подорольского (1862—1930) и дочери врача Цецилии Леоновны Рисс (1867—?) доступна на сайте еврейской генеалогии JewishGen.org.
  3. ↑ «Интервью с Д. В. Кузьминым». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ սեպտեմբերի 28-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 16-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 Нора Галь, 2019
  5. ↑ Название института после реорганизаций.
  6. ↑ Евгения Гальперина. Отзыв на <дипломные> работы т. Штейна «Мировоззрение Флобера», т. Кузьмина «Эстетическая теория и творческая практика Флобера», т. Гальпериной «Мопассан как гуманист» Արխիվացված 2021-08-27 Wayback Machine // Мемориальный сайт Норы Галь
  7. ↑ «Могилы знаменитостей. Некрополи Москвы. Донское кладбище. Галь Нора (1912-1991)». m-necropol.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 22-ին.
  8. ↑ «БДХ п/у В. С. Попова - Пионерские частушки про Петю (Д. Кабалевский - Н. Галь) | Текст песни». pesni.guru. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  9. ↑ А. Блюм. Английский писатель в стране большевиков Արխիվացված 2017-05-25 Wayback Machine // «Звезда», 2003, № 6.
  10. ↑ «Нора Галь: СЛОВО ЖИВОЕ И МЁРТВОЕ: 5. Поклон мастерам». www.vavilon.ru. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Переводческая школа И.А. Кашкина». revolution.allbest.ru. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.
  12. ↑ Кэтрин Портер. Корабль дураков.
  13. ↑ Список работ Норы Галь. Статьи о культуре и педагогике // Галь, Нора. Слово живое и мёртвое. — М.: Время, 2007. — С. 584—586. — 592 с. — 2000 экз. — ISBN 978-5-9691-0232-3
  14. ↑ «Корней Чуковский: Высокое искусство - читать на сайте о семье Чуковских». www.chukfamily.ru. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 3-ին.
  15. ↑ Чуковский К. Собрание сочинений: В 15 т. — Т. 3. Высокое искусство; Из англо-американских тетрадей. — М.: Терра — Книжный клуб, 2001. — С. 84.
  16. ↑ Левидова И. М. Аттикус Финч и его дети Արխիվացված 2018-07-30 Wayback Machine // «Новый мир», 1963, № 6, с.264-268.
  17. ↑ Илья Кукулин (2019). Прорыв к невозможной связи. Статьи о русской поэзии. М.-Екб.: Кабинетный учёный. էջ 441.
  18. ↑ «ВАВИЛОН: Нора Галь: ИЗБРАННЫЕ ПЕРЕВОДЫ: Доналд Стюарт "Кондамайнский колоколец"». www.vavilon.ru. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 3-ին.
  19. ↑ Petrikovskaya, A.S. (1992. First Edition). «Literary Contacts: Australian Literature in Russia and the Soviet Union // Russia and the Fifth Continent. Aspects of Russian-Australian Relations». www.abebooks.com (անգլերեն). University of Queensland Press. էջ 226. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 3-ին. {{cite web}}: |editor-first= missing |editor-last= (օգնություն)
  20. ↑ «Слово живое и мёртвое»: Разговор продолжают читатели // «Наука и жизнь», 1976, № 1, с. 118—119.
  21. ↑ «IAU Minor Planet Center». www.minorplanetcenter.net. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 3-ին.
  22. ↑ И. Напреенко. Козни птенцов медоуказчика: шесть книг недели Արխիվացված 2019-10-27 Wayback Machine // «Горький», 11.10.2019.
  23. ↑ Учредители премии Норы Галь вручили три спецприза Արխիվացված 2017-12-12 Wayback Machine // РИА Новости, 15.04.2013.
  24. ↑ Объявлен лауреат премии Норы Галь Արխիվացված 2017-06-03 Wayback Machine // Colta.ru, 28.04.2017
  25. ↑ В Москве была вручена премия Норы Галь Արխիվացված 2019-01-17 Wayback Machine // «Новости литературы», 1.05.2018.
  26. ↑ Премию Норы Галь получила Шаши Мартынова Արխիվացված 2020-01-29 Wayback Machine // «Год литературы», 29.04.2019.
  27. ↑ Премию Норы Галь вручили за перевод рассказа Элис Манро Արխիվացված 2022-04-27 Wayback Machine // «Год литературы», 28.04.2020.
  28. ↑ Премия Норы Галь объявила победителя 2021 года Արխիվացված 2022-04-27 Wayback Machine // «Год литературы», 27.04.2021.
  29. ↑ Премию Норы Галь вручили в день 110-летия переводчицы Արխիվացված 2022-04-27 Wayback Machine // «Год литературы», 27.04.2022.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Мотылёва Т. Л. Успех аспирантки Гальпериной // Педвузовец, 1938, № 33 (15 сентября).
  • Яхнина Ю. Три Камю. Мастерство перевода. — М.։ Сов.писатель, 1971. — Сб. 8. — С. 255—286.
  • Галлай М. Памяти Норы Галь // Знание — сила, 1991. — №12. — С. 49.
  • Разгон Л. Мы ей обязаны // Книжное обозрение, 1991. — № 49 (6 декабря). — С. 3.
  • Леонов Е. Письма сыну. — М.։ АРТ; СТД РСФСР, 1992. — С. 94—96.
  • Памяти Норы Галь. Сент-Экзюпери А. де. Маленький принц. — М.։ Высшая школа, 1992. — С. 332—336.
  • Боровинская Э. «Под звездой Сент-Экса» // Независимая газета, 1992, 28 апреля. — С. 7.
  • Таратута Е. Рыцарь живого слова. // Библиография, 1992. — № 5—6. — С. 154—158.
  • Кузьмин Д. Сент-Экзюпери в России / Книжное обозрение, 1993. — № 44 (5 ноября). — С. 8—9.
  • Слово о переводчице. Маккалоу К. Поющие в терновнике. — Самара։ Самарский Дом печати, 1993. — С. 588—592.
  • Яценко Н. И. Мой Сент-Экзюпери. — Ульяновск։ Симбирская книга, 1995. — С. 14—18.
  • Соколов Д. Переводчице присвоили номер. Планетарный // Общая газета, 1995. — № 36 (7—13 сент.). — С. 2.
  • Зимянина Н. Нора Галь тихо сверкнёт нам с небес // Вечерний клуб, 1995, 28 сент. — С. 7.
  • «Маленький принц заговорил по-русски…». Сент-Экзюпери А. Маленький принц. — М.։ Евросистем, 1996. — 4-я ст. переплета.
  • Планета НОРАГАЛЬ. / Книжное обозрение, 1997, 11 февраля. (Е. Таратута. Слово о Друге; Р. Облонская. «Ты в ответе…»; М.Ваксмахер. Дань памяти; Э.Кузьмина. Звездный каталог, или Встречи вне нашего мира).
  • Благодаря ей Маленький принц заговорил по-русски // Симбирский курьер, 1997, 24 апреля.
  • Облонская Р. Под звездой «Маленького принца» // 24 часа (Иерусалим), 1997. 2 мая. — С. 31.
  • Таратута Е. Планета по имени НОРАГАЛЬ. — Спутник։ Дайджест российской прессы. — 1997, май. — С. 50—51.
  • Кузьмина Э. Фантастика Норы Галь. // Голоса Пространства։ Избр. фантастика в пер. Норы Галь. — М.։ Новатор, 1997. — С. 399—401.
  • Нора Галь Мама Маленького принца / Составление, примечания, предисловие Эдварды Кузьминой. — М.: АСТ, 2019. — 512 с. — ISBN 978-5-17-109757-8

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 ⛭