Ուգանդայի տնտեսություն
| Վիճակագրություն | |
|---|---|
| ՀՆԱ | 25 891 058 946,194 $[1] |
| ՀՆԱ-ի աճ | 4,7 ± 0,1 տոկոս[2] |
| ՀՆԱ-ն մեկ շնչի հաշվով | 606 $[3] |
| Գնաճ (ՍԳԻ) | 5,7 ± 0,1 տոկոս[4] |
Շատ դարերի ընթացքում Ուգանդայի հիմնական արտահանումը եղել է փղոսկրը և կենդանիների կաշին։ 1970-ականներին երկրի տնտեսությունը կործանվեց Իդի Ամինի քաղաքականության պատճառով՝ գնաճը գերազանցեց 100%-ը։ Բռնապետության տապալումից հետո երկիրը երկար ժամանակ անկայուն էր։ Միայն 1990-ականների վերջին հաջողվեց հիմնականում հասնել 1972 թվականի տնտեսության մակարդակին։
Գյուղատնտեսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գյուղատնտեսությունը Ուգանդայի տնտեսության հիմքն է։ Շաքարեղեգն աճեցվում է պլանտացիաներում, մնացած կուլտուրաներն աճեցնում են փոքր գյուղացիական տնտեսություններում։ Արտահանման հիմնական ապրանքը սուրճն է։ 70-ականներին, երբ Բրազիլիայում ցուրտը ոչնչացրեց սուրճի ծառերի զգալի մասը, Ուգանդան դրանից շատ գումար վաստակեց, քանի որ սուրճի գները կտրուկ բարձրացան։ 2002 թվականին հավաքվել է 198 հազար տոննա սուրճ։ Ուգանդայի արևմուտքում թեյ են աճեցնում, որի հավաքածուն կազմել է 32,9 հազար տոննա։ Նաև զարգանում են ծխախոտի և բամբակի աճեցման ոլորտները։
Արդյունաբերություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուգանդայի բնական պաշարները շատ սահմանափակ են։ Պղնձի հանքաքարի պաշարները գնահատվում են մոտ 4 մլն տոննա։ Երկրի հարավ-արևմուտքում փոքր օգտակար հանածոների հանքավայրեր են զարգանում։ Ուգանդայի տնտեսությունը շատ խոցելի է իր արտահանվող ապրանքների համաշխարհային գների նկատմամբ։ Գյուղատնտեսական հումքի՝ բամբակի, թեյի, ծխախոտի վերամշակման ձեռնարկություններ կան։ Գործում է պղնձաձուլական գործարան, ցեմենտի գործարաններ, ավտոհավաքման գործարաններ։ Արտադրական արդյունաբերությունը նախկինում թույլ էր զարգացած և մեծ հարված էր ստացել բռնապետ Իդի Ամինի օրոք։ Իսկ այժմ, չնայած աճի բարձր տեմպերին, նրա մասնաբաժինը ՀՆԱ-ում չնչին է։
Էներգիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2019 թվականին, համաձայն Միավորված ազգերի կազմակերպության տվյալների[5] և ԵՏՀ ԵԱՏՀ[6] : Հանածո վառելիքի արտադրություն՝ 30455 հազ. Ընդհանուր մատակարարումը կազմում է 31801 հազ. Էլեկտրակայաններում և ջեռուցման կայանքներում վերափոխման վրա ծախսվել է 33 հազար մատ կամ ընդհանուր մատակարարման 0,1% Տեղադրված հզորությունը՝ զուտ էլեկտրակայաններ 1256 ՄՎտ, այդ թվում՝ հանածո վառելիք այրող ջերմային էլեկտրակայաններ (ՋԷԿ)՝ 15.8 %, էներգիայի վերականգնվող աղբյուրներ (ՎԷ)՝ 84,2 %: Էլեկտրաէներգիայի համախառն արտադրությունը՝ 4364 մլն կՎտժ, այդ թվում՝ ՋԷԿ՝ 6.9 % ՀԷՑ – 93.1 %: Էլեկտրաէներգիայի վերջնական սպառումը` 3233 մլն կՎտժ, որից` արդյունաբերությունը` 66.9 %, կենցաղային սպառողներ՝ 21,6 %, առևտրային հատված և հասարակական ձեռնարկություններ՝ 11,5։ Էներգաարդյունավետության ցուցանիշները 2019 թ.՝ մեկ շնչին ընկնող համախառն ներքին արդյունքի սպառումը գնողունակության համարժեքությամբ (անվանական գներով)՝ $2,672, մեկ շնչի հաշվով (համախառն) էլեկտրաէներգիայի սպառումը՝ 81 կՎտժ, բնակչության մեկ շնչի հաշվով էլեկտրաէներգիայի սպառումը՝ 18 կՎտժ։ Տեղադրված հզորությամբ-նետտո էլեկտրակայանների օգտագործման ժամերի քանակը՝ 3466 ժամ։
Տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մայրուղիներ
- ընդհանուր՝ 20 000 կմ (առանց տեղական ճանապարհների, 2011)։
- կոշտ մակերեսով՝ 3264 կմ
- առանց կոշտ ծածկույթի՝ 16 737 կմ
Օդանավակայաններ
- ընդհանուր՝ 47 (2013), ներառյալ.
- կոշտ ծածկույթով՝ 5
- առանց կոշտ ծածկույթի՝ 42
Երկաթուղային ճանապարհ
- ընդհանուր՝ 1244 կմ (2014)
Առևտուր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Արտահանում` 2,902 միլիարդ դոլար (2017 թվական)։
- Արտահանումը՝ սուրճ, ձուկ, թեյ, բամբակ, ոսկի, ծաղիկներ։
- Արտահանման հիմնական գործընկերները ՝ Քենիա 17,7%, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ 16,7%, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն 6,6% և Ռուանդա 6,1%։
- Ներմուծումը՝ $4,592 մլրդ (2017)։
- Ներմուծվող ապրանքներ՝ մեքենաներ, վառելիք, դեղորայք։
- Ներմուծման հիմնական գործընկերները՝ Չինաստան 17,4%, Հնդկաստան 13,4%, Արաբական Միացյալ Էմիրություններ 12,2%, Քենիա 7,9% և Ճապոնիա 6,4%։
Զբոսաշրջություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ուգանդայում ակտիվորեն զարգանում է զբոսաշրջության ոլորտը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/NGDP_RPCH@WEO?year=2016
- ↑ Համաշխարհային բանկի տվյալների բազա — WB.
- ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016
- ↑ «Energy Statistics Database». UNdata. A world of information (անգլերեն). Апрель-Май 2022 года.
- ↑ «Энергетика Уганды». EES EAEC. Мировая энергетика (ռուսերեն). 22.05.2022. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 7-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Чижов Н. Н., Шлихтер С. Б. Уганда: Экономико-географическая характеристика / Фотографии Е. М. Шлихтер, С. Б. Шлихтера. — М.: Мысль, 1977. — 240 с. — 4700 экз.