Չմենի սևապտուղ

Չմենի սևապտուղ
Չմենի սևապտուղ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Բոգածաղկավորներ (Gentianales)
Ընտանիք	Տորոնազգիներ (Rubiaceae)
Ցեղ	Catesbaea
Տեսակ	Չմենի սևապտուղ (C. melanocarpa)
Միջազգային անվանում
Catesbaea melanocarpa Krug & Urb., 1899

Չմենի սևապտուղ (լատին․՝ C. melanocarpa), վարդազգիների ընտանիքի չմենի ցեղի բույս։

Նկարագրություն

Տերևաթափ թուփ է՝ մինչև 2 մ բարձրությամբ, ուղղաձիգ, տարածված սաղարթով։ Ընձյուղները սկզբում թաղիքա-մազմզուկապատ են, հետագայում մերկանում են, ստանում փայլուն կարմրագորշավուն գունավորում։ Տերևները լայն-ձվաձև են, էլիպսաձև կամ երկարավուն-ձվաձև, 2 -4 սմ երկարությամբ, բութ գագաթով, երբեմն փոսիկավոր, կլորավուն, սպիտակ։ Ծաղիկները վարդագույն են, 5 -15-ական հավաքված ծոցային ողկույզներում կամ վահանաձև հուրաններում։ Պտուղը համարյա գնդաձևն կամ լայն-հակառակ-ձվաձև, 0,7-0,9 սմ տրամագծով, սև (չհասունացած պտուղները գորշակարմրավուն են), 2-3 սերմերով։ Ծաղկում է ապրիլ-մայիսին, պտուղները հասունանում են սեպտեմբեր-հոկտեմբերին։

Տարածվածություն

Տարածված է Կովկասում, Եվրոպայում, Միջին Ասիայում, Հյուսիսային Չինաստանում։ Հայաստանում հանդիպում է Սևանի ավազանում, Մեղրիում, Դեբեդի հովտում, Վայքում, չոր, քարքարոտ թեքություններում, անտառի եզրերին։ Տերևները պարունակում են 115,8-250, իսկ պտուղները 56 մգ/տոկոս C վիտամին։

Աչքի է ընկնում երաշտադիմացկունությամբ և չորադիմացկունությամբ, հողի նկատմամբ պահանջկոտ չէ, լուսասեր է, սակայն լավ է աճում նաև ստվերում։ Բավականին ցրտադիմացկուն է և ջերմադիմացկուն։

Կիրառություն

Խորհուրդ է տրվում լայնորեն օգտագործել կանաչապատման նպատակներով^[1]։

Ծանոթագրություններ

1. Հարությունյան Լ․ Վ․, Հարությունյան Ս․ Լ․, Հայաստանի դենդրոֆլորան, հ. 1, Երևան, «Լույս հրատարակչություն», 1985, էջ (322-324)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չմենի սևապտուղ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չմենի սևապտուղ» հոդվածին։