Օտտիլիա Ադելբորգ

Օտտիլիա Ադելբորգ
շվեդ.՝ Ottilia Adelborg[1]
Ծնվել էդեկտեմբերի 6, 1855(1855-12-06)[2][3][4][…]
ԾննդավայրKarlskrona city community, Կառլսկրունա, Բլեքինգե, Շվեդիա[2][5] և Կարլսկրունա, Շվեդիա[6]
Վախճանվել էմարտի 19, 1936(1936-03-19)[2][3][7][…] (80 տարեկան)
Մահվան վայրGagnef parish, Gagnef Municipality, Դալարնա, Շվեդիա[8]
Քաղաքացիություն Շվեդիա
ԿրթությունՇվեդիայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա (1884)[5]
Մասնագիտություննկարազարդող, գրող, նկարչուհի և կոմիքսների արտիստ
Թեմաներwomen's suffrage in Sweden?[1] և դեռահասական գրականություն[9]
ՀայրBror Jacob Adelborg?
 Ottilia Adelborg Վիքիպահեստում

Եվա Օտտիլիա Ադելբորգ (շվեդ.՝ Eva Ottilia Adelborg, դեկտեմբերի 6, 1855(1855-12-06)[2][3][4][…], Karlskrona city community, Կառլսկրունա, Բլեքինգե, Շվեդիա[2][5] և Կարլսկրունա, Շվեդիա[6] - մարտի 19, 1936(1936-03-19)[2][3][7][…], Gagnef parish, Gagnef Municipality, Դալարնա, Շվեդիա[8]), շվեդ նկարչուհի, մանկական գրքերի նկարազարդող, ժանյակագործության դպրոցի հիմնադիր։ 2000 թվականին Շվեդիայում սահմանվեց Օտտիլիա Ադելբորգի անվան գրական մրցանակ։ Gagnef-ի քաղաքապետարանում ստեղծվել է Օտտիլիա Ադելբորգի թանգարան։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվա Օտտիլիա Ադելբորգը ծնվել է 1855 թվականին Շվեդիայի Կարլսկրունա քաղաքում, Բրոր Ջեյկոբ Ադելբորգի (շվեդ.՝ Bror Jacob Adelborg) և Հեդվիգ Կատարինայի (շվեդ.՝ Hedvig Catharina af Uhr) ընտանիքում։ Նա շվեդական բանակի կապիտան Էրիկ Օտտո Բորգի (1741-1787) թոռնուհին էր, որը Adelborg ազգանունը ստացել էր Շվեդիայի թագավոր Գուստավ III-ից։ Նրա մի քույրը՝ Գերտրուդան, Շվեդիայում կանանց իրավունքների պաշտպանության համար պայքարող մարտիկ էր, իսկ մյուս քույրը՝ Մարիա Ադելբորգը, նույնպես նկարչուհի դարձավ։ Նկարչության հանդեպ Ադելբորգի տաղանդը դրսևորվել է վաղ տարիքում։ 1878-1884 թվականներին սովորել է Գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայում, հետագայում շարունակել է գեղարվեստի գծով ուսումնասիրությունները՝ շրջագայելով և ծանոթանալով Հոլանդիայի (1898), Իտալիայի (1901) և Ֆրանսիայի արվեստի գլուխգործոցներին[10][11] :

Գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ադելբորգը հայտնի դարձավ, որպես մանկական գրքերի նկարազարդող։ Նկարչուհին նկարում էր տարբեր տեխնիկայով, մատիտով, ջրաներկով, փայտածխով, յուղաներկով և այլ ներկանյութերով։ 1885-1920 թվականներին նկարազարդել է իր մեկ տասնյակից ավելի գրքեր և այլ հեղինակների բազմաթիվ գրքեր։ Նրա ամենահայտնի գրքերից մեկը Ծաղիկների այբուբենն էր Prinsarnes blomsteralfabet («Ծաղկային այբուբեն», 1892), որը ստեղծվել էր նկարիչ Ուոլտեր Քրեյնի ստեղծագործությունների ազդեցության ներքո։ Նրա մեկ այլ հաջողված աշխատանքը դարձավ Pelle Snygg och barnen i Snaskeby (1896) մանկական գիրքը։

Այս և նրա վաղ շրջանի այլ աշխատանքների համար Ադելբորգին կոչում են «երեխաների համար նկարներով շվեդական գրքերի ստեղծող»։ Նրա աշխատանքների ոճը համեմատվում է Էլզա Բեսկովի աշխատանքների հետ։ 1911 թվականին նա ստեղծեց պաստառ Շվեդիայի կին նկարիչների առաջին խոշոր ցուցահանդեսի կազմակերպման համար։

Նկարչությունից բացի, Ադելբորգը հետաքրքրվում էր նաև արհեստներով, և 1899 թվականին նա դարձավ նոր ստեղծված Շվեդական արհեստների ասոցիացիայի խորհրդի անդամ։ 1903 թվականին նա տեղափոխվեց Gagnef, որտեղ հիմնեց ժանյակագործության դպրոց։

Ադելբորգը մահացել է 1936 թվականի մարտի 19-ին Gagnef–ում։ Եվա Օտտիլիա Ադելբորգի աշխատանքները գտնվում են Gagnef–ի քաղաքապետարանի Օտտիլիա Ադելբորգի թանգարանում, Ցորնի թանգարանում (շվեդ.՝ Zornsamlingarna) և Ստոկհոլմի ազգային թանգարանում[12]։

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվա Ադելբորգի գրքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Prinsarnes blomsteralfabet գրքի էջերից՝[13] Ադելբորգ նկարազարդումներով
Pelle Snygg och barnen i Snaskeby գրքի էջերից՝ Ադելբորգ նկարազարդումներով
Sagan om Askungen գիրքը՝ Ադելբորգ նկարազարդմամբ
  • Barnens julbok : gamla visor och rim. Stockholm: Alb. Bonnier. 1885. Libris 1597949
  • Barnens lilla julbok : gamla visor och rim tecknade. Stockholm: Fritze. 1887. Libris 1623698
  • Almanach 1889 / ritad. Stockholm: P. A. Norstedt. 1888. Libris 10557557
  • Sagan om Askungen. Stockholm: Bonnier. 1890. Libris 1625943
  • Ängsblommor : en samling barnrim och historier upptecknade och ritade. Stockholm: Albert Bonnier. 1890. Libris 10396960
  • Prinsarnes blomsteralfabet. Stockholm: Bonnier. 1892. Libris 3040872
  • Blomstersiffror med rim. Stockholm: Bonnier. 1894. Libris 1620730
  • Pelle Snygg och barnen i Snaskeby. Stockholm: Bonnier. 1896. Libris 1643772
  • Ute blåser sommarvind : vaggvisa / [musik: Alice Tegnér] ; [ritad af Ottilia Adelborg]. Stockholm: Bonnier. 1900. Libris 1645740
  • Bilderbok : samlad ur barntidningar. Stockholm: Bonnier. 1907. Libris 3040863
  • Från Gagnä-mäns näs : skrifverier och ritningar. Stockholm: Bonnier. 1909. Libris 1480062
  • Småjäntorna och andra visor / ritade ; musik av Alice Tegnér. Stockholm: Skoglund. 1912. Libris 1639683
  • Gråns : en by som varit. Stockholm: Bonnier. 1918. Libris 1513220
  • Dalritningar. Stockholm: Bonnier. 1920. Libris 1648770 - Fulltext: Kungl. Biblioteket ; Projekt Runeberg
  • Krabbataska : en gammaldags saga från Estland / bearb. och ritad. Stockholm: Folkskolans barntidn. 1924. Libris 1469247

Այլ հեղինակների կողմից գրված գրքեր՝ Ադելբորգի նկարազարդումներով

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Hagerberg, A. V. (1889?). Stora barn och små [Musiktryck] : (julklapp). Stockholm: Abr. Lundquist. Libris 2634000
  • Romdahl, Clara (1891). Barnamat : lite roligt åt de små på vers och prosa. 6. portionen / af En barnavän. Stockholm: Lars Hökerberg. Libris 10535711
  • Romdahl, Clara (1891). Barnamat : lite roligt åt de små på vers och prosa. 7. portionen / af En barnavän. Stockholm: Lars Hökerberg. Libris 10535718
  • Palm, Amy; Adelborg Ottilia (1893). Barnen på Broby: berättelse för barn. Stockholm: Hökerberg. Libris 1205231
  • Rydberg, Viktor (1895). Lille Viggs äfventyr på julafton [Ingår i Skrifter, vol. VIII] (3, 46 sidor) af Geijerstam, Gustaf (1896). Mina pojkar. En sommarbok för stora och små. 2. uppl. / ill. af Ottilia Adelborg. Stockholm: Fahlcrantz. Libris 1644395
  • Topelius, Zacharias (1898). Walters äfventyr. Åtta äventyrssagor med Walter. Illustrerad av Ottilia Adelborg. Stockholm: Bonniers. Libris 1246881
  • Roos, Anna Maria (1901). Mariæ nyckelpigas visbok. Stockholm: Abr. Lundquist. Libris 1728189
  • Oterdahl, Jeanna (1901). Solhult. Stockholm: Wilhelm Bille. Libris 1392044
  • Hammarsköld, Carin (1924). Sagan om sanningens källa och tre andra sagor. Stockholm: Hökerberg. Libris 1474507
  • Bergquist von Mirbach, Magda (1925). Sagokungar och bergatroll. Stockholm: Diakonistyr. Libris 1470088
  • Bergquist von Mirbach, Magda (1926). Det var en gång en konung, jämte andra sagor för stora och små. Stockholm: Diakonistyr. Libris 1317457

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Gerda Boëthius E. Ottilia Adelborg, s. 66, Svenskt biografiskt lexikon.
  • Adelborg, Ottilia (1986). Sagotid : bilder och berättelser ; Ottilia Adelborgs liv av Anne Marie Rådström ; Ottilia Adelborgs böcker av Mary Ørvig. Stockholm: Bonniers Juniorförlag. Libris 7285698. ISBN 91-48-51417-9
  • Berghammar, Beatrice (2004). Ottilia Adelborg och barnens jultidningar : tillkomst, spridning, gestaltning. Stockholm: Konstvetenskapliga inst., Univ. Libris 9933879
  • Boëthius, Axel (1943). ”Adelborgs i Gagnef”. Dalarnas hembygdsbok 1943,: sid. 5-24. 0348-3762. ISSN 0348-3762. Libris 11357943
  • Boëthius, Gerda (1944). ”Ottilia Adelborgs upptäcktsfärder med pennstift och dagbok”. Fataburen 1944,: sid. 131-146. 0348-971X. ISSN 0348-971X. Libris 10449996
  • Boethius, Gerda: E Ottilia Adelborg i Svenskt biografiskt lexikon (1918)
  • Essen, Susanne von (1972). Ottilia Adelborg, bilderbokskonstnärinna. Stockholm: Litteraturvetenskapliga institutionen, univ. Libris 1713112
  • Klingberg, Göte (1994). ”Ottilia Adelborgs första bilderböcker”. Folklig vers i svensk barnlitteratur (Stockholm  : Natur och kultur, 1994) 10),: sid. 131-146. Libris 2079099
  • Knutson, Ulrika (2013). ”Guldpenslarna : sagan om de goda feerna i barnens bildvärld”. Svensk illustration  : en visuell historia 1900-2000 / (2013): sid. 27-47. Libris 14982710
  • Nordström, Lillemor (2000). Första boken om Ottilia Adelborg. Första boken om, 99-3258714-1 (1. uppl). Stockholm: Almqvist & Wiksell. Libris 7222101. ISBN 91-21-17956-5
  • Ottilia Adelborg 1855-1936 : minnesutställning 14-28 november 1937 [Katalog med föret. av Gerda Boëthius.] [Portr.]. Dalarnas konstförening. Falun. 1937. Libris 2535604
  • Ottilia Adelborg : Nationalmuseum april-maj 1986. Nationalmusei utställningskatalog, 0585-3222 ; 491. Stockholm: Nationalmuseum. 1986. Libris 8370137. ISBN 91-7100-301-0
  • Rådström, Anne Marie (1980). Fröken Ottil : en bok om Ottilia Adelborg, barnens konstnär och en pionjär för folklig kultur. Dalarnas hembygdsbok, 0348-3762 ; 1980. Falun: Dalarnas mus. Libris 7748552. ISBN 91-85378-32-1
  • Skarp, Erik (2008). Från akleja till ögontröst : en utgivningshistoria om Ottilia Adelsborgs bok "Prinsarnes blomsteralfabet". Stockholm: E. Skarp. Libris 11228364
  • Werkmäster, Barbro (1975). ”Barnkammarens konstnärer”. Kvinnor som konstnärer (1975): sid. 144-168. Libris 10595680
  • Werkmäster, Barbro (1984). The image of cleanliness : a study of Ottilia Adelborg's picture-book Clean Peter and the children of Grubbylea. Uppsala: Uppsala universitet. Libris 8435190

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 http://www2.ub.gu.se/kvinndata/portaler/rostratt/pdf/rostrattsfragan.pdf
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Boëthius G. E Ottilia Adelborg — P. 66.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Lambiek Comiclopedia — Lambiek, 1999.
  4. ↑ 4,0 4,1 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Kruse J. Svenskt porträttgalleri : XX. Arkitekter, bildhuggare, målare, tecknare, grafiker, mönsterritare och konstindustrialister (շվեդերեն) — 1901. — P. 1.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Digital Library for Dutch Literature (նիդերլ.) — 1999.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 RKDartists (նիդերլ.)
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Sveriges dödbok 1815–2022 (շվեդերեն) — 9 — Sveriges Släktforskarförbund, 2023.
  9. ↑ https://www.dbnl.org/onzekinderboeken/jeugdlit_illustrator.php
  10. ↑ Joas, Hans; Klein, Barbro (2010 թ․ հոկտեմբերի 25). The Benefit of Broad Horizons: Intellectual and Institutional Preconditions for a Global Social Science (անգլերեն). BRILL. ISBN 9789004192843.
  11. ↑ Mcgavran, James Holt (1998-04). Literature and the Child: Romantic Continuations, Postmodern Contestations (անգլերեն). University of Iowa Press. ISBN 9781587292910.
  12. ↑ Gaze, Delia; Mihajlovic, Maja; Shrimpton, Leanda (1997). Dictionary of Women Artists: Introductory surveys ; Artists, A-I (անգլերեն). Taylor & Francis. ISBN 9781884964213.
  13. ↑ Prinsarnes blomsteralfabet

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օտտիլիա Ադելբորգ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ