Ֆերենց Մորա

Ֆերենց Մորա
հունգ.՝ Móra Ferenc
Ծնվել էհուլիսի 19, 1879(1879-07-19)[1]
ԾննդավայրԿիշկունֆելեդհազա, Բաչ-Կիշկուն, Հունգարիա
Վախճանվել էփետրվարի 8, 1934(1934-02-08)[1] (54 տարեկան)
Վախճանի վայրՍեգեդ, Հունգարիա[2]
ԳերեզմանQ54580163?
Մասնագիտությունգրող, մանկագիր, լրագրող, թանգարանագետ և վիպասան
Քաղաքացիություն Հունգարիա
ԿրթությունԲուդապեշտի համալսարան (1900)[3] և Móra Ferenc Secondary School? (1897)[4]
Ուշագրավ աշխատանքներQ1108748?, Q775504?, Rab ember fiai? և Q113371387?
ԱմուսինFerencné Móra?[4]
 Ferenc Móra Վիքիպահեստում
Ֆերենց Մորայի թանգարանը Սեգեդում

Ֆերենց Մորա (հունգ.՝ Móra Ferenc, հուլիսի 19, 1879(1879-07-19)[1], Կիշկունֆելեդհազա, Բաչ-Կիշկուն, Հունգարիա - փետրվարի 8, 1934(1934-02-08)[1], Սեգեդ, Հունգարիա[2]), հունգարացի վիպասան, ժուռնալիստ, հնագետ, թանգարանային գործի մասնագետ։ Համարվում է հունգար խոշորագույն գրողներից մեկը։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆերենց Մորան ծնվել ու մեծացել է գյուղացիական աղքատ ընտանիքում. հայրը գյուղական դերձակ էր, մայրը՝ հացթուխ։ Վաղ մանկական հասակից արդեն մտավոր արտակարգ ունակություններ է դրսևորել, բայց ընտանիքի նյութական վատ վիճակի պատճառով դժվարությամբ է դպրոցական կրթություն ստացել։

Այդուհանդերձ՝ կարողացել է դպրոցից հետո էլ ընդունվել Բուդապեշտի համալսարան, որն ավարտել է աշխարհագրության ու պատմության մասնագետի որակավորումով։ Մի տարի ուսուցչություն է արել Վաշ գավառի Ֆելշյոլյովյո գյուղի դպրոցում, սկսել է գրքեր գրել, հիմնականում՝ պատանի ընթերցողների համար։ 1913-1919 թթ. եղել է Սեգեդում լույս տեսնող «Szegedi Napló» թերթի գլխավոր խմբագիրը, իսկ այնուհետև՝ մինչև իր կյանքի ավարտը՝ մշտական աշխատակիցը (ի դեպ, այդ թերթը Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին զերծ է մնացել շովինիստական քարոզչությունից)։

Ժուռնալիստական իր ստեղծագործություններում Ֆերենց Մորան հաճախ սուր քննադատության է ենթարկել ռեգենտ Միկլոշ Հորտիին, և այդ ընդդիմադիր կեցվածքի պատճառով էլ Մորայի «Հաննիբալի համբարձումը» (Hannibál feltámasztása) վեպի տպագրությունը անընդհատ հետաձգվել է (երկը լույս է տեսել հեղինակի մահից հետո՝ 1955 թվականին, և այն էլ՝ խիստ գրաքննության ենթարկված)։

1904 թվականից Մորան ժուռնալիստական ու գրական աշխատանքին զուգահեռ՝ գործունեություն է ծավալել թանգարանային գործի ասպարեզում. աշխատել է Սեգեդ քաղաքի և Չոնգրադ շրջանի համակցված գրադարան-թանգարանում, որի տնօրեն է նշանակվել 1917 թվականին[5] և այդ պաշտոնը վարել մինչև իր մահը։ Ներկայումս թանգարանը կրում է նրա անունը[6][7][8][9][10][11][12][13]։

Երկերի ընտրանի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Az aranyszőrű bárány «Ոսկե գեղմ», (պոեմ, Szeged, 1902)
  • Rab ember fiai «Ստրուկի զավակները» (Budapest, 1909)
  • Mindenki Jánoskája «Փոքրիկ Յանոշը, որ բոլորինն էր» (Budapest, 1911)
  • Csilicsali Csalavári Csalavér (Budapest, 1912)
  • Filkó meg én «Ֆիլկոն ու ես» (Budapest, 1915)
  • Kincskereső kis ködmön «Գանձեր որոնող փոքրիկ բաճկոնակը» (Budapest, 1918)
  • Dióbél királyfi «Ընկույզիկ արքայազնը» (Budapest, 1922)
  • A festő halála «Նկարչի մահը» (Будапешт, 1921, հետագայում վեպը հրատարակվել է Négy apának egy leánya «Չորս հայր, մեկ դուստր» վերնագրով)
  • Georgikon «Գեորգիկներ» (պոեմ, Budapest, 1925)
  • Nádihegedű «Եղեգնյա ջութակ» (Budapest, 1927)
  • Ének a búzamezőkről «Ցորենի արտերի երգը» (վեպ, Budapest, 1927)
  • Beszélgetés a ferdetoronnyal «Զրույց ընկնող աշտարակի հետ» (Budapest, 1927)
  • Véreim «Իմ սերունդներին» (Budapest, 1927)
  • Sokféle «Ուրիշը» (Budapest, 1927)
  • Egy cár, akit várnak «Ցանկությունների արքան» (Budapest, 1930)
  • Aranykoporsó «Ոսկե դագաղ» (պատմավեպ, Budapest, 1932)
  • Daru-utcától a Móra Ferenc-utcáig «Կռունկի փողոցից Ֆերենց Մորայի փողոց» (ինքնակենսագրություն, Budapest, 1934)
  • Utazás a földalatti Magyarországon «Ստորգետնյա Հունգարիայի համայնապատկերը» (Budapest, 1935)
  • Parasztjaim «Համագյուղացիներիս» (Budapest, 1935)
  • Dióbél királykisasszony «Արքայադուստր Ընկույզիկը» (Budapest, 1935)
  • Napok, holdak, elmúlt csillagok «Արևներ, Լուսիններ, մարած աստղեր» (Budapest, 1935)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119049031 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  3. ↑ https://adt.arcanum.com/hu/view/ELTE_Almanach_1899/?query=%22M%C3%B3ra+Ferencz%22&pg=79&layout=s
  4. ↑ 4,0 4,1 http://szegedfolyoirat.sk-szeged.hu/2024/03/01/apro-ferenc-mora-neje-walleshausen-ilona/
  5. ↑ После смерти прежнего директора Иштвана Тёмёркени (Tömörkény).
  6. ↑ Hírek
  7. ↑ MUSEUM.HU — Home Page
  8. ↑ Szeged Megyei Jogú Város Polgármesteri Hivatala
  9. ↑ Magyarország a hálón — vendégváró.hu Արխիվացված 2005-08-25 Wayback Machine
  10. ↑ «Móra Ferenc Múzeum». Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 13-ին.
  11. ↑ «Múzeum - Móra Ferenc Múzeum - Museum.hu». Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 13-ին.
  12. ↑ Szeged Megyei Jogú Város Polgármesteri Hivatala
  13. ↑ Magyarország a hálón - vendégváró.hu Արխիվացված 2005-08-25 Wayback Machine
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆերենց Մորա» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ