ბაკუ

ბაკუ (ავტორი კაცუსიკა ჰოკუსაი).

ბაკუ (იაპონ. 獏 ან 貘?) — იაპონურ მითოლოგიურ პანთეონში ბინადარი ზებუნებრივი არსება სიზმრებისა და კოშმარების მხვრელი. ბაკუს დიდი ისტორია გააჩნია იაპონურ ხელოვნებასა და ფოლკლორში, ცოტა ხნის წინ კი აქტიურად გამოჩნდა ანიმეებსა და მანგებში. დღეისათვის, იაპონურ სიტყვა ბაკუს ორი მნიშვნელობა გააჩნია. ერთი მნიშვნელობის ქვეშ იგულისხმება სიზმრებისა და კოშმარების მხვრელი მითოლოგიური არსება, ხოლო მეორე მნიშვნელობის ქვეშ - ტაპირი (მაგალითად, მალაიზიური ტაპირი).[1] ბოლო დროის განმავლობაში, მხატვრების მიერ, ბაკუს გამოსახვის სტილმა ძლიერ იცვალა სახე. ხალხური ჩვეულების თანახმად, იაპონიაში მიაჩნდათ, რომ კოშმარების შემდეგ გაღვიძებისას, სამჯერ უნდა წარმოეთქვათ „ბაკუ კურაე!“ – „ბაკუ შეჭამე!“.

ისტორია და აღწერილობა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იაპონური, ტრადიციული, კოშმარების მხვრელი, ბაკუ, ჩინური ფოლკლორიდან და კორეული, მითოლოგიური, პულგასარიდან მომდინარეოს. იაპონელებისთვის, მის შესახებ მურომატის ეპოქიდანაა ცნობილი (XIV—XV სს.). XVII საუკუნის იაპონურ ხელნაწერში, სანკაი იბუცუ (山海異物), ბაკუ აღწერილია, როგორც ჩინური მითოლოგიური ქიმერა სპილოს ხორთუმით, მარტორქის თვალებით, ხარის კუდითა და ვეფხვის თათებით. იგი ადამიანებს ბოროტებისა და ეპიდემიებისგან იცავდა (კოშმარებისგან დაცვა, კი მის შესაძლებლობებში არ შედიოდა).[1][2] 1791 წლით დათარიღებულ ხის მუსიკალურ ინსტრუმენტზე (Woodblock) ბაკუ-სიზმრების მხვრელი გამოსახულია: სპილოს თავით, ხორთუმითა და ეშვებით, რქებითა და ვეფხვის ბრჭყალებით. ბაკუ სპილოს თავით, ეშვებითა და ხორთუმით კლასიკურ ერაში ხასიათდებოდა (მეიძის ერამდე), ასე გამოისახებოდა სალოცავებსა და ტაძრებში.[3][4][5] ლაფკადიო ჰერნი, მეიძის ერაში (1902), ბაკუს ზემოთ აღწერილი გარეგნობით ახასიათებდა და ამავდროულად მის შესაძლებლობებს კოშმარებისგან დაცვასაც მიაწერდა.[6] ლეგენდების თანახმად, ბაკუ, კეთილი არსებაა, რომელიც არა მხოლოდ კოშმარებთან გამკლავებაში ეხმარება ადამიანებს, არამედ მისი მასპინძლისთვის იღბალი მოაქვს და წინასწარმეტყველება შეუძლია. მაგრამ, თუ ბაკუ შეთავაზებული სიზმრით ვერ დაკმაყოფილდა იგი კარგ სიზმრებთან ერთად, სამუდამოდ წაიღებს ყველანაირ იმედსა და მშვიდ ძილს. საბედნიეროდ ასეთი შემთხვევები ძალიან ცოტა ყოფილა, ვინაიდან ბაკუ კეთილი, ბავშვების მოსიყვარულე არსებაა და ყოველთვის მზადაა მათ დასახმარებლად და კოშმარებისგან გასათავისუფლებლად. იაპონური ფოლკლორის თანახმად, დიდი ხნის წინათ ბაკუს ტყავი სასურველ ნადავლს წარმოადგენდა. ის, ვინც ქიმერას მოკვლას და მისი ტყავისგან მოსასხამის შეკერვას შეძლებდა სამუდამოდ განთავისუფლდებოდა კოშმარებისგან და ბოროტი სულების ზემოქმედებისგან დაცული იქნებოდა. დროთა განმავლობაში, ბაკუზე ნადირობამ აზრი დაკარგა ვინაიდან, საკმარისია ბაკუ საძინებელში გამოსახო და ოჯახის ყველა წევრი დაცული იქნება კოშმარებისგან.

ბაკუ თანამედროვე კულტურაში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1980-იანი წლებიდან მანგასა და ანიმეში წარმოგვიდგება არა როგორც ვეფხვისა და სპილოს ქიმერა, არამედ როგორც ზოოლოგიური ტაპირი. მაგალითად შესაძლებელია მოყვანილ იქნეს რუმიკო ტაკაჰასის მანგა, Urusei Yatsura (1995)[7] და ჰარუჰიკო მიკიმოტოს Marionette Generation. ასევე მამორუ ოსიის ანიმე Beautiful Dreamer[8]. ბაკუ ტაპირის იერითაა წარმოდგენილი მულტსერიალ პოკემონებშიც. რაც შეეხება მასასი კისიმოტოს მანგას, ნარუტო, ბაკუ თავისი მითოლოგიური იერითაა წარმოდგენილი. მაგრამ ყველა თანამედროვე ბაკუ/იუმეკუი ტაპირის სახით არ არის ნაჩვენები. სატოსი კონას ანიმაციურ ფილმში, „პაპრიკა“, ქალღმერთი გოგონა Dreamtime-დან - ბაკუ-იუმეკუია.[9] ჰაკასე მიძუკის მანგაში Ba_ku (2007) და სინა მასიბის Nightmare Inspector: Yumekui Kenbun (2008), ბაკუ საერთოდ არ წააგავს ტაპირს.[10][11] კოშმარების მხვრელი, ტაპირის მსგავსი, ბაკუ პოულარობით სარგებლობს არაიაპონურ კულტურაშიც. ქრისტიან ჰარისონის წიგნში „The Dream Eater” მოთხრობილი ბიჭზე, იუკიოზე, რომელიც შემთხვევით გადააწყდა ბაკუს და თავისთან, სოფელში წაიყვანა. იგი წარმოდგენილია ნილ გეიმანის იაპონურ მითოლოგიაზე დაფუძნებულ ნოველაშიც, „The Dream Hunters”. ბაკუ ასევე ნახსენებია ტელესერიალ „ზებუნებრივის მე-11 სეზონის მე-16 სერიაში.

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 Nakagawa Masako 1999 Sankai ibutsu: An early seventeenth-century Japanese illustrated manuscript. Sino-Japanese Studies, 11:24-38. pages 33-34.
  2. ↑ Kern, Adam L. 2007 Manga from the Floating World: Comicbook culture and the kibyoshi of Edo Japan. Cambridge: Harvard University Asian Center. page 236, figure 4.26.
  3. ↑ http://www.sirasaki.co.jp/baku/baku.html (იაპონური) (Проверено 22.04.2010)
  4. ↑ http://www.onmarkproductions.com/html/shrine-guide-2.shtml (ინგლისური) (Проверено 22.04.2010)
  5. ↑ Архивированная копия. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2010-06-13. ციტირების თარიღი: 2010-04-22. (ინგლისური) (Проверено 22.04.2010)
  6. ↑ Hearn, Lafcadio 1902 Kottō: Being Japanese Curios, with Sundry Cobwebs. Macmillan & Co., Ltd. pages 245—248. ISBN 4-86133-027-0.
  7. ↑ Takahashi Rumiko 1995 Waking to a nightmare. In: The Return of Lum: Urusei Yatsura. San Francisco: Viz. Pp. 141—156.
  8. ↑ Oshii Mamoru 1984 Beautiful Dreamer. New York:US Manga Corp. ASIN: B0001Y4MRW.
  9. ↑ Kon Satoshi 2007 Paprika. Tokyo: Sony Pictures. ASIN B000O58V8O.
  10. ↑ Hakase Mizuki 2007 Ba_ku. Los Angeles, CA: TokyoPop. (Подчёркивание правильное: так в оригинальном названии.)
  11. ↑ Mashiba, Shin 2008 Nightmare Inspector: Yumekui Kenbun. San Francisco: Viz Media. ISBN 978-1-4215-1758-2.
  • en:Kaii-Yōkai Denshō Database (იაპონური), იაპონური ნაწერების ინტერნაციონალური კვლევითი ცენტრი. ხელმისაწვდომია 22.04.2010. (ნაწყვეტი Warui Yume o Mita Toki (悪い夢をみたとき, როდესაც ხედავთ კოშმარებს), ავტორი კეიდო მაცუსიტა, გაოქვეყნებულია ჟურნალ Shōnai Minzoku-ს მეხუთე გამოცემაში (庄内民俗, Shōnai Folk Customs) on June 15, 1957).
  • Mizuki, Shigeru 2004 Mujara 5: Tōhoku, Kyūshū-hen (იაპონური). Japan: Soft Garage. გვ. 137. ISBN 4-86133-027-0.


რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

http://darkbook.ru/baku-pozhiratel-snov-v-yaponskoy-mifologii