აქმესჯითი (პაზარის რაიონი)
| სოფელი | |
|---|---|
|
აქმესჯითი | |
| ქვეყანა |
 თურქეთი |
| პროვინცია | რიზეს პროვინცია |
| რაიონი | პაზარის რაიონი |
| კოორდინატები | 41°09′32″ ჩ. გ. 40°52′41″ ა. გ. / 41.15889° ჩ. გ. 40.87806° ა. გ. |
| ადრეული სახელები | ჯაჯივათი |
| საფოსტო ინდექსი | 53300 |
  | |
აქმესჯითი (თურქ. Akmescit) — სოფელი პაზარის რაიონში, რიზეს პროვინცია, თურქეთი. მდებარეობს რიზედან 39 კილომეტრში, ხოლო რაიონის ცენტრ პაზარიდან 4 კილომეტრში.[1] 2020 წლის მონაცემებით სოფელში 255 ადამიანი ცხოვრობს.[2]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სოფელი აქმესჯითის ძველი სახელი ჯაჯივათი იყო.[3]ეს ადგილის სახელი შესაძლოა წარმოიშვა ლაზური სიტყვიდან „მჯაჯი“, რაც ძერას ნიშნავს, რომელიც შემდგომ „მჯაჯივათად“ გარდაიქმნა. მართლაც, ნიკოლაი მარმა 1910 წელს სოფლის სახელი „მჯაჯივათის“ ფორმით ჩაწერა.[4][5]ჯაჯივათი თურქულში შევიდა როგორც „ჯაჯივათი“ . ეს დასტურდება 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულში და 1928 წლის ოსმალურ სოფლების სიაში, სადაც ის მოხსენიებულია როგორც ჯაჯივათი.
სოფელი ჯაჯივათი მდებარეობდა ლაზეთის რეგიონში, რომელიც ანტიკურ ხანაში კოლხეთის სამეფოს ნაწილი იყო. ოსმალებმა ეს რეგიონი დაიპყრეს 1461 წელს, ტრაპიზონის იმპერიის დამხობის შემდეგ. 1876 წლის ტრაპიზონის პროვინციის წელიწდეულის მიხედვით, ეს დასახლება იყო სოფელი ათინას რაიონში, ლაზისტანის სანჯაყში, ტრაპიზონის პროვინციაში. მოსახლეობა შედგებოდა 24 ოჯახისგან, სულ 95 ადამიანისგან. შესაძლოა ეს რიცხვი მხოლოდ მამაკაცების რაოდენობას აღნიშნავდა. სოფელში დასაბეგრი პირუტყვის რაოდენობა იყო 40 ძროხა და 10 ხარი.[6]
სოფელი ჯაჯივათი პირველი მსოფლიო ომის დროს რუსეთის ადმინისტრაციის საზღვრებში მოექცა. ქართველმა ენათმეცნიერმა იოსებ ყიფშიძემ, 1917 წელს ლაზეთის რეგიონში კვლევითი მოგზაურობისას, სოფელში, რომელსაც ის ჭაჭივათის სახელით აღნიშნავდა, 43 ოჯახში 246 ადამიანის ცხოვრება დააფიქსირა.[7] ნიკო მარი კი 1910 წელს წერდა, რომ ათინას რაიონში 69 სოფელი იყო და აქედან 64-ში ლაზურად საუბრობდნენ, მჯაჯივათიც ლაზურენოვან დასახლებებს შორის მოიხსენია.[8]
სოფელი ჯაჯივათი 1928 წლის ოსმალური სოფლების სიის მიხედვით რიზეს პროვინციის ათინას რაიონის ცენტრალურ თემს ეკუთვნოდა. 1935 წლის საყოველთაო აღწერისას, ართვინისა და რიზეს პროვინციების გაერთიანებით შექმნილი ჩორუჰის პროვინციის ფაზარის რაიონის ცენტრალური თემის სოფელი იყო და მოსახლეობა 318 ადამიანისგან შედგებოდა.[9] რადგან ჯაჯივათი თურქული არ იყო, სოფლის სახელი 1959 წელს აქმესჯითად შეიცვალა.[10] 1965 წლის საყოველთაო აღწერისას აქმესჯითის სოფლის მოსახლეობა 558 ადამიანისგან შედგებოდა და მათგან 159 ადამიანმა იცოდა წერა-კითხვა.[11]
სოფელში არსებული მეჩეთი 2023 წელს სარემონტო სამუშაოებისთვის დაიხურა, 2024 წელს, გახსნიდან[12] 1 დღის შემდეგ მეხის დაცემის შედეგად მნიშვნელოვნად დაზიანდა.[13]
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Akmescit Köyü (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 5 Mart 2015. ციტირების თარიღი: 4 Haziran 2014.
- ↑ Rize Pazar Akmescit Nüfusu (თურქული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 7 Ağustos 2019. ციტირების თარიღი: 5 Şubat 2020.
- ↑ İuri Siharulidze, Çaneti / Lazeti (ჭანეთი / ლაზეთი), II. cilt, Batum, 1979, s. 18.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 16 Haziran 2024. ციტირების თარიღი: 17 Haziran 2024.
- ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 370, ISBN 9789157871117.
- ↑ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ↑ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 371, ISBN 9789157871117.
- ↑ İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 157.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 Mayıs 2024. ციტირების თარიღი: 17 Haziran 2024.
- ↑ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 69-70, ISBN 9786055753634.
- ↑ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 354.
- ↑ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 627.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 Şubat 2020. ციტირების თარიღი: 31 Ocak 2023.
- ↑ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 526.. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 18 Şubat 2020. ციტირების თარიღი: 17 Haziran 2024.
- ↑ Rize’de 150 yıllık Akmescit Camii, restorasyonun ardından yeniden ibadete açıldı. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 Ocak 2024. ციტირების თარიღი: 13 Ocak 2024.
- ↑ Dün ibadete açılan cami bugün yandı. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 13 Ocak 2024. ციტირების თარიღი: 13 Ocak 2024.