ქალები პოლონეთში

ქალები პოლონეთში
ქალები პარლამენტში 28% (2017)
საშუალო განათლების მქონე 25 წელზე უფროსი ასაკის ქალები 79.4% (2012)
დედათა სიკვდილიანობა (100000-ზე) 5 (2010)
ქალები სამუშაო ძალაში 61.1% (დასაქმების მაჩვენებელი OECD-ის მიხედვით - 2019)

პოლონეთს აქვს ფემინისტური აქტივიზმის ხანგრძლივი ისტორია და ის იყო ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა ევროპაში, რომელმაც დაამტკიცა ქალთა ხმის უფლება.[1]

ისტორია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
Bar graph showing the gender pay gap in European countries
ევროსტატის 2014 წლის მონაცემები, სადაც წარმოდგენილია გენდერული ანაზღაურების სხვაობა ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში.[2] პოლონეთს აქვს ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი გენდერული ანაზღაურების სხვაობა ევროკავშირში.

პოლონეთში ფემინიზმზე დიდი გავლენა მოახდინა რომაულმა კათოლიციზმა. ფემინიზმს პოლონეთში დიდი ისტორია აქვს და ის იყოფა შვიდ პერიოდად, რომელიც დაიწყო მე-18 საუკუნის განმანათლებლობის პერიოდიდან, რასაც მოჰყვა ფემინიზმის პირველი ტალღა.[3] პირველი ოთხი პერიოდი დაემთხვა პოლონეთის საგარეო დანაწევრებას, რამაც გამოიწვია სუვერენული პოლონური სახელმწიფოს ლიკვიდაცია 123 წლის განმავლობაში.[4]

1918-1939

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პოლონეთი იმ ქვეყნებს შორის იყო, რომლებმაც ქალებს ხმის მიცემის კანონიერი უფლება მიანიჭეს. პოლონეთში ეს მოხდა 1918 წელს,[5] მას შემდეგ, რაც ქვეყანამ დაიბრუნა დამოუკიდებლობა. 1932 წელს პოლონეთმა ცოლ-ქმრული გაუპატიურება უკანონოდ გამოაცხადა. ქალთა უფლებებთან მიმართებაში სახელმწიფოს პოლიტიკის გაუმჯობესების მიუხედავად, პოლონელი ქალები კვლავ განიცდიდნენ დისკრიმინაციას სხვადასხვა დონეზე. ქალებს უწევდათ მამაკაცებთან კონკურენცია ძირითადად კარგად ანაზღაურებადი, მაღალი პრესტიჟული პოზიციებისთვის.[6]

კომუნიზმი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კომუნიზმის დროს ქალებს თითქოს თანაბარი კანონიერი უფლებები ჰქონდათ და ოფიციალური მთავრობის რიტორიკა იყო გენდერული თანასწორობის მხარდამჭერი, მაგრამ როგორც სხვა კომუნისტურ სახელმწიფოებში, როგორც მამაკაცების, ასევე ქალების სამოქალაქო უფლებები მხოლოდ სიმბოლური იყო, რადგან სისტემა ავტორიტარული იყო. კომუნიზმის დროს ქალთა უკეთეს მდგომარეობაზე მნიშვნელოვანი გავლენა იქონია მშობიარობის მომხრეთა პოზიციამ, რომელიც ცდილობდა მოსახლეობის გაზრდას.[7] მას შემდეგ, რაც პოლონეთში საომარი მდგომარეობა დაწესდა, პირველი პუბლიკაციები, რომლებიც განიხილავდნენ ფემინისტურ იდეებს, გაჩნდა საჯარო სფეროში, რომლებიც ზოგჯერ განიხილება როგორც რეალური სოციალური სიტუაციის საფარად. საზოგადოება ძირითადად ფემინიზმს აღიქვამდა, როგორც პოლონური კულტურისა და მენტალიტეტის უცხო იდეოლოგიას. კომუნისტი ლიდერები აცხადებდნენ, რომ ქალებმა პოლონეთში მიიღეს თანაბარი უფლებები სოციალური პროცესების შედეგად. ერთ-ერთმა პოლონელმა კომუნისტმა დაახასიათა ტიპური ფემინისტი, როგორც „ექსცენტრული და აგრესიული ჯადოქარი, რომელიც ლესბოსელია და სურს დაინახოს მამაკაცი, რომელიც ოთხ ფეხზე დგას".

კომუნიზმის შემდგომი პერიოდი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

პოლონეთში კომუნიზმის დაცემა და სსრკ-ს დაშლა ნიშნავდა ქვეყნის პოლიტიკისა და ეკონომიკის შერყევას და საწყის ეკონომიკურ და სოციალურ დესტაბილიზაციას. პოსტსოციალისტურ სამუშაო ძალაში ქალებს ძირითადად ეკავათ დაბალი ეკონომიკური პრიორიტეტის და მსუბუქი მრეწველობის სექტორები. გენდერული დასაქმების უთანასწორობის ეს ნიმუში უმრავლესობის მიერ განიხილებოდა, როგორც ოჯახში ქალის მთავარი როლის, ასევე ღრმად ფესვგადგმული პოლონური კულტურისა და პატრიარქალური სისტემის ტრადიციების შედეგი.[8]

2017 წლის მდგომარეობით, 20-64 წლის ქალების დასაქმების მაჩვენებელი იყო 63,6%, მამაკაცების კი 78,2%.[9] მიუხედავად იმისა, რომ პოლონეთს აქვს კონსერვატიული ქვეყნის იმიჯი, პოლონეთს აქვს გენდერული ანაზღაურების ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი განსხვავება.[10] ერთ-ერთი დაბრკოლება, რომელსაც პოლონეთში თანამედროვე ქალები აწყდებიან, არის აბორტის საწინააღმდეგო კანონი. აბორტის აკრძალვა გამოიყენება ქალების მრავალშვილიანობის წასახალისებლად.[11] ეს იდეოლოგია აძლიერებს მოსაზრებას, რომ ქალის ადგილი სახლშია. ხანგრძლივი ოკუპაციის დროს ეროვნული თვითმყოფადობის შენარჩუნების პასუხისმგებლობა ეკისრებოდათ დედებს, რომელთა მთავარი ამოცანა იყო შვილების აღზრდა. მკაცრი კანონმდებლობისა და კონსერვატიული პოლიტიკური კურსის მიუხედავად, პოლონეთს აქვს შობადობის ერთ-ერთი ყველაზე დაბალი მაჩვენებელი ევროპაში.[12]

პოლონეთი არის რომაული კათოლიციზმის ძლიერი გავლენის ქვეშ მყოფი ქვეყანა და რელიგია ხშირად აყალიბებს პოლიტიკასა და სოციალურ შეხედულებებს. კანონი და სამართლიანობა, შემოკლებით PiS, არის ნაციონალურ-კონსერვატიული[13][14] და ქრისტიან-დემოკრატიული[15][16] პოლიტიკური პარტია პოლონეთში. 237 მანდატით სეიმში და 66 სენატში, ის ამჟამად ყველაზე დიდი პარტიაა პოლონეთის პარლამენტში. პოლონეთი არის ევროკავშირის (EU) წევრი 2004 წლიდან. როგორც ასეთი, ის ექვემდებარება ევროკავშირის დირექტივებს.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ Polish women. polishmarriage.org. ციტირების თარიღი: 2 November 2013
  2. ↑ European Commission. The situation in the EU. Retrieved on July 12, 2011.
  3. ↑ Łoch, Eugenia (ed.) 2001. Modernizm i feminizm. Postacie kobiece w literaturze polskiej i obcej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu M.Curie-Skłodowskiej, p.44
  4. ↑ Davies, Norman. God's Playground: a history of Poland. Revised Edition. Oxford: Clarendon Press, 2005.
  5. ↑ women's suffrage | Definition, History, Causes, Effects, Leaders, & Facts.
  6. ↑ Natalia., Krzyżanowska (2012). Kobiety w (polskiej) sferze publicznej. Toruń. ISBN 9788377801628. OCLC 830511460. 
  7. ↑ Fodor, Eva; Glass, Christy; Kawachi, Janette; Popescu, Livia (2002–2012). „Family policies and gender in Hungary, Poland, and Romania“. Communist and Post-Communist Studies. 35 (4): 475–490. doi:10.1016/s0967-067x(02)00030-2. ISSN 0967-067X.
  8. ↑ Łobodzińska, Barbara (2000–2001). „Polish women's gender-segregated education and employment“. Women's Studies International Forum. 23 (1): 49–71. doi:10.1016/s0277-5395(99)00090-4. ISSN 0277-5395.
  9. ↑ Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table.
  10. ↑ Gender equality.
  11. ↑ Imbierowicz, Agnieszka (1 June 2012). „The Polish Mother on the Defensive? The Transformation of the Myth and Its Impact on the Motherhood of Polish Women“. Journal of Education Culture and Society. 2012 (1): 140–153. ციტირების თარიღი: 17 July 2018.
  12. ↑ Eurostat - Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table.
  13. ↑ Hloušek, Vít; Kopeček, Lubomír (2010), Origin, Ideology and Transformation of Political Parties: East-Central and Western Europe Compared, Ashgate, p. 196
  14. ↑ Nodsieck, Wolfram, "Poland", Parties and Elections in Europe, http://parties-and-elections.eu/poland.html. წაკითხვის თარიღი: 28 March 2012
  15. ↑ (2005) Lobbying der katholischen Kirche: Das Einflussnetz des Klerus in Polen. Springer-Verlag, გვ. 131. ISBN 978-3531146607. 
  16. ↑ Unentschlossene als Zünglein an der Waage. ციტირების თარიღი: 24 May 2015