ქალები ტაჯიკეთში
ქალები ტაჯიკეთში — მკაცრად პატრიარქალურ საზოგადოებაში მცხოვრები ქალები, წიგნიერების ძალიან მაღალი მაჩვენებლით - 99,7% (2015 წლის მდგომარეობით). ტაჯიკი ქალების თითქმის ნახევარი განიცდის ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ ან სექსუალურ ძალადობას ოჯახში. [1]
კულტურული ფონი
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ტაჯიკეთი არის შუა აზიის ქვეყანა, ყოფილი საბჭოთა კავშირის ერთ-ერთი უღარიბესი სახელმწიფო. ძირითადად, სოფლის მეურნეობის ქვეყანაა: 2015 წლის მონაცემებით, მთლიანი მოსახლეობის მხოლოდ 26,8% ცხოვრობდა ურბანულ ადგილებში. ქვეყანამ ძალიან მშფოთვარე პერიოდი განიცადა 1990-იან წლებში, საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, 1992-97 წლების სამოქალაქო ომმა მნიშვნელოვნად დააზიანა მისი ისედაც სუსტი ეკონომიკა. მოსახლეობის დაახლოებით 90% მუსლიმია, უმეტესობა მათგანი სუნიტურ ისლამს იყენებს. [1]
მიუხედავად იმისა, რომ თანამედროვე კონტრაცეფციის გამოყენების დონე დაბალია (2012 წლის მონაცემებით, 27,9%), ნაყოფიერების საერთო მაჩვენებელი მხოლოდ 2,71 ბავშვი/ქალია დაბადებული (2015 წლის შეფასება).
ოჯახური ძალადობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ოჯახური ძალადობა ტაჯიკეთში ძალიან მაღალია, რაც გამოწვეულია ტრადიციული ტაჯიკეთის პატრიარქალური ფასეულობებით, აგრეთვე ხელისუფლების მხრიდან სურვილის გამო, ჩაერიონ ტაჯიკეთში „ოჯახის კერძო საკითხების გადასაწყვეტად“. ტაჯიკი ქალების თითქმის ნახევარი განიცდის ფიზიკურ, ფსიქოლოგიურ ან სექსუალურ ძალადობას ქმრების ან სიძეების მხრიდან.
ოჯახურ ძალადობას ტაჯიკეთის საზოგადოება ხშირად ამართლებს: გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) გამოკითხვის თანახმად, ტაჯიკეთში ქალების 62,4% ამართლებს ცემას, თუ ცოლი გადის გარეთ ქმრის ნებართვის გარეშე. 68% თუ ცოლი ედავება ქმარს. 47,9% თუ იგი უარს ამბობს მასთან სექსზე. [2] სხვა გამოკითხვის თანახმად, ქალები და კაცები, ძირითადად, ეთანხმებიან, რომ ქმრის ან დედამთილისთვის შესაძლებელია ცოლის / რძლის ცემა, თუ ის „უკმაყოფილოდ საუბრობს“, არ ემორჩილება, ნებართვის გარეშე ტოვებს სახლს, დროულად არ ამზადებს ვახშამს ან სათანადოდ არ უვლის ბავშვებს. [3]
2013 წელს ტაჯიკეთმა მიიღო კანონი ოჯახში ძალადობის აღკვეთის შესახებ, მისი პირველი კანონი ოჯახში ძალადობის წინააღმდეგ. [4] არასამთავრობო ორგანიზაციებმა, რომლებიც ქალთა საკითხებზე მუშაობენ, წინადადება პირველად 2007 წელს შეიმუშავეს. სამი წლის განმავლობაში არანაირი პროგრესის მიღწევის შემდეგ, მუიასარა ბობოხანოვამ, ასოციაცია „ქალი და საზოგადოება“ -ს დამფუძნებელმა და ხელმძღვანელმა, დახმარება სთხოვა პრეზიდენტს, მოითხოვა სამუშაო ჯგუფი, რომელიც შედგებოდა კანონმდებლების, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებისა და მმართველობის სხვა სფეროებისგან, შეხვდნენ საერთაშორისო ორგანიზაციები საკითხის განსახილველად. ფოკუსი იყო მიმართული პრევენციისკენ, იმ მიზეზების გადასაჭრელად, როგორიცაა უმუშევრობა და არასტაბილურობა, რასაც ძალადობა მოჰყვება და დაზარალებულთა სამართლებრივი და ფსიქოლოგიური დახმარების უზრუნველყოფა.
იძულებითი და ადრეული ქორწინება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]მიუხედავად იმისა, რომ ტაჯიკეთის კანონები კრძალავს იძულებით და ბავშვთა ქორწინებას, ეს პრაქტიკა მთელ ქვეყანაში არის გავრცელებული და ამ წესების შესაკავებლად ძალიან ცოტა რამ კეთდება. ბავშვთა ქორწინების მაჩვენებლები მკვეთრად გაიზარდა სამოქალაქო ომის დროს, როდესაც მშობლებმა აიძულეს ქალიშვილები დაქორწინებულიყვნენ, რათა დაეცვათ მათი ქორწინება საფრთხისგან (უბიწოება შეიძლება დაკარგულიყო გაუპატიურებით, რამაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს ოჯახის რეპუტაციაზე). გოგონას დაუქორწინებლად დარჩენის შიში კიდევ ერთი ფაქტორია, რომელიც ასევე ხელს უწყობს მშობლების მიერ შვილის ადრეულად დაქორწინებას, რადგან ქალს, რომელსაც არ ჰყავს ქმარი, სოციალურად არ არის მისაღები. [5]
ქალები ადგილობრივ მმართველობაში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ადგილობრივ მმართველობაში ქალების ჩართულობა შედარებით დაბალია. სოფლის ჯამებში არჩეული დეპუტატების მხოლოდ 15,2% ქალია. [6] ქვეყნის აღმოსავლეთით მდებარე მთიანი-ბადახშანის ავტონომიურ ოლქს ჰყავდა არჩეული ქალი დეპუტატების ყველაზე მეტი წილი სოფლის ჯამებში , დაახლოებით 21,2%.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 The World Factbook — Central Intelligence Agency. Cia.gov. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2001-03-31. ციტირების თარიღი: 2017-09-15.
- ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-23. ციტირების თარიღი: 2020-11-30.
- ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-03-04. ციტირების თარიღი: 2020-11-30.
- ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-12-08. ციტირების თარიღი: 2015-11-27.
- ↑ Archived copy. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2015-09-08. ციტირების თარიღი: 2015-11-27.
- ↑ (2017) Women's representation in local government in Tajikistan: Analytical Brief. UN Women, UNDP.