Габалавци

Габалавци
Габалавци Местоположба на Габалавци во Македонија Габалавци на карта
Координати 41°8′3″N 21°14′27″E / 41.13417°N 21.24083°E / 41.13417; 21.24083
Општина	Битола
Население	69 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	02021
Надм. вис.	660 м
Габалавци на општинската карта Атарот на Габалавци во рамките на општината
Габалавци на Ризницата

Габалавци (на некои места се среќава и како Габалевци) — село во Општина Битола, во околината на градот Битола.

Географија и местоположба

Габалавци — село во северниот дел на Општина Битола (до 2004 беше во составот Општина Кукуречани). Од градот Битола е оддалечено 19 километри, а од спомнатиот пат 3,3 километри. Селото се наоѓа лево од патот Битола - Демир Хисар, а на десната страна на реката Шемница. Се работи за ридско село кое се наоѓа на надморска височина од 660 метри. Атарот на селото е мал — само 5,7 км².

Историја

Во XIX век селото било дел од Битолската каза на Отоманското Царство.

Во периодот од 16 до 19 ноември 1912 година, Габалавци било зафатено од воените дејства за време на Битолската битка за време на Првата балканска војна. Во селото била стационирана турска артилерија која успешно била неутрализирана од српската војска.

Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.^[2]

Стопанство

Населението се занимава најмногу со полјоделство (одгледување жито и познатата кукуречанска пиперка). Обработливото земјиште зафаќа 349,3 хектари, пасиштата зафаќаат 291,3 хектари, додека само 8,7 хектари се шуми.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 228 —     1953 258 +13.2% 1961 286 +10.9% 1971 277 −3.1% 1981 301 +8.7%	Година Нас. ±% 1991 214 −28.9% 1994 146 −31.8% 2002 114 −21.9% 2021 69 −39.5%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Кобалевци живееле 1.200 жители, сите Македонци.^[3]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Габаловци се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 15 куќи.^[4]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 150 Македонци.^[5]

Габалавци е мало село и во 1961 година бројот на жители изнесувал 286. Во 1994 година бројот се намалил на 146, сите Македонци.

Според пописот од 2002 година, во селото Габалавци живеат 114 жители, сите Македонци.^[6]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 69 жители, од кои 60 Македонци и 9 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	1.200	—	228	258	286	277	301	214	146	114	69

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Габаловци е македонско православно село, во селото има еден староседелски род, а сите останати родови во селото се доселенички.

Родови во Габаловци се:

• Староседелци: Тодоровци (4 к.)
• Доселеници: Бечвиновци (6 к.) доселени се однекаде; Шаљевци (2 к.) стари доселеници, не знаат од каде се доселени; Амаловци (5 к.) доселени се од Карамани или Трн; Коминовци (4 к.) доселени се од соседното село Секирани; Јанчевци (1 к.) доселени се од селото Стрежево; Марковци (1 к.) доселени се од Кукуречани; Пузевци (3 к.) доселени се од раселеното село Црн Врв; Могилчани (2 к.) потекнуваат од мајка која ги донела своите деца после премажувањето, она влегла во родот Марковци; Бошковци (3 к.) доселени се 1907 година од раселеното село Кочишта; Мицковци (2 к.) доселени се од селото Граиште во Железник; Марковци (2 к.) доселени се после 1912 година од селото Облаково, каде биле староседелци.^[12]

Општествени установи

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 202 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште. Во ова избирачко место е опфатено и селото Облаково.^[13]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 114 гласачи.^[14]

Културни и природни знаменитости

Цркви^[15]

• Црква „Св. Атанасиј“ — главната селска црква изградена во 1890 г.

Археолошки наоѓалишта^[12]

• Манастириште — наоѓалиште од непознат тип и период
• Црквиште — наоѓалиште од непознат тип и период
• Арапски Гробишта — наоѓалиште од непознат тип и период
• Бајрак — наоѓалиште од непознат тип и период
• Маркова Нога — наоѓалиште од непознат тип и период

Редовни настани

Личности

• Секула Јанчев Вељанов — македонски револуционер, илинденец.^[16]

Култура и спорт

Во селото работи основно училиште до IV одделение и има продавница.

Иселеништво

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
3. Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 238.
4. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 16.
5. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
6. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
7. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Јован Ф. Трифуновски, (1998) Битољско - Прилепска котлина, Антропогеогрофско проучавање. Београд, САНУ ISBN 8670252678
13. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
14. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
15. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
16. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.

• Панов, Митко: Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Патрија, Скопје, 1998, 64 стр.

Надворешни врски

• Габалавци на Ризницата