Жегљане

Жегљане
Старото основно учичилиште во селото
Жегљане Местоположба на Жегљане во Македонија Жегљане на карта
Координати 42°15′44″N 21°54′38″E / 42.26222°N 21.91056°E / 42.26222; 21.91056
Регион	Североисточен
Општина	Старо Нагоричане
Област	Козјачија
Население	48 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	1302
Повик. бр.	031
Шифра на КО	17036
Надм. вис.	540-680 м
Жегљане на општинската карта Атарот на Жегљане во рамките на општината
Жегљане на Ризницата

Жегљане — село во Општина Старо Нагоричане, во областа Козјачија, во околината на градот Куманово.

Географија и местоположба

Стари напуштени куќи во главниот дел на селото Жегљане

Населбата се наоѓа во областа Козјачија, во северниот дел на територијата на Општина Старо Нагоричане, од левата страна на реката Пчиња. Селото е раштркано и има ридски карактер, чии маала се издигаат на надморска височина од 540 до 680 метри.^[2] Од самиот град Куманово е оддалечено 30 километри.^[2]

Атарот зафаќа површина од 10 км². На него обработливото земјиште зазема површина од 464,5 хектари, на пасиштата отпаѓаат 327,3 хектари, а на шумите 185,3 хектари.^[2]

Села со кои се граничи Жегљане се: Степанце, Малотино и Кокино.^[3]

Жегљане е село од разбиен тип. Во секое маало живеат жители од еден род, поради што маалата се наречени по имињата на родовите.^[3]

Историја

Споменикот за основањето на Македонската дивизија

За времето кога е основано денешното село нема официјални историски извори. Меѓутоа, може да се заклучи дека се работи за старо село: има неколку родови за кои не се знае од каде потекнуваат; воедно, старата селска црква „Св. Ѓорѓи“ потекнува од 1867 година.^[3]

Во XIX век, Жегљане било христијанско село во рамките на Кумановската каза на Отоманското Царство.

На 10 октомври 1944 година во ова село е создадена Кумановската (македонска) дивизија, во чиј состав влегоа Шеснаесеттата, Седумнаесеттата и Осумнаесеттата македонска НО бригада.^[4]

Стопанство

Селото има полјоделско-сточарска функција.^[2]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 286 —     1953 339 +18.5% 1961 328 −3.2% 1971 289 −11.9% 1981 210 −27.3%	Година Нас. ±% 1991 128 −39.0% 1994 112 −12.5% 2002 86 −23.2% 2021 48 −44.2%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Жегљане имало 315 жители.^[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Жегљане имало 386 жители.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 350 Македонци.^[7]

Во 1961 година селото броело 328 жители, додека во 1994 година бројот се намалил на 112 жители, од кои 102 Македонци и 10 Срби.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Жегљане имало 86 жители, сите Македонци.^[8]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 48 жители, од кои 45 Македонци и 3 лица без податоци.^[9]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	315	386	286	339	328	289	210	128	112	86	48

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]

Родови

Во Жегљане постојат стари и доселени родови:^[3]

• Стари родови се: Рубејци (6 к.) и Станковци (2 к.), потекнуваат од ист предок и слават Свети Никола; Мартиновци (5 к.), Кљунчинци (3 к.) и Коларци (2 к.), потекнуваат од ист предок и слават Свети Архангел; Пуринци (5 к.), слават Свети Архангел, сместени кон селото Степанце; Поповци (2 к.), слават Свети Архангел, род од кој потекнувале селските свештеници; Биволарци (1 к.) и Ковијанци (1 к.), слават Свети Архангел.
• Доселени родови се: Рогожарци (8 к.), слават Петковден, дојдени од негде; Малисорци (4 к.), слават Свети Архангел, дојдени од Малесија; Рамаданци (3 к.), слават Света Сава, доделени од негде; Козјачани (3 к.), слават Свети Архангел.

Општествени установи

• Поранешно основно училиште

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Старо Нагоричане, една од малкуте општини кои не биле изменети со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Старо Нагоричане.

Во периодот 1950-1952, селото било седиште на некогашната општина Жегљане, во која влегувале селата Жегљане, Карловце, Кокино, Коинце и Степанце.

Во периодот 1952-1955, селото било исто така седиште на тогашната општина Жегљане, во која покрај селото Жегљане се наоѓале и селата Враготурце, Врачевце, Драгоманце, Карловце, Коинце, Кокино, Малотино, М’гленце, Пелинце, Пузајка и Степанце.

Во периодот 1955-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Старо Нагоричане.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Куманово.

Личности

Личности родени во Жегљање:

• Милица Антевска — учесник во НОВ на Македонија
• Пена Антевска — учесник во НОВ на Македонија
• Дана Божиновска — учесник во НОВ на Македонија

Културни и природни знаменитости

Главната селска црква „Св. Ѓорѓи“ во селото

Цркви^[14]

• Црква „Св. Ѓорѓи“ — главна селска црква, сместена во главниот дел на селото

Споменици

• Споменик од НОБ за создавањето на партизанската бригада

Редовни настани

• Велигден — народен собир
• Преображение — народен собир
• 26 февруари — чествување на датумот на основање на 3. Македонска партизанска бригада во селото

Иселеништво

Жителите на Жегљане најмногу се иселувале во периодот помеѓу двете светски војни и во периодот по Втората светска војна. Најмногу иселеници има во Куманово (околу 30 к.) и по некои низински кумановски села. Две семејства се преселиле во Шабац и Глогањ во Србија.^[3]

Галерија

• 
  Руинирана куќа во селото
• 
  Стара градба спроти селската црква
• 
  Поглед на старото училиште
• 
  Руинирана градба во селото
• 
  Селските гробишта во Жегљане
• 
  Дел од истурените маала на селото кон Карловце
• 
  Дел од истурените маала на селото кон Карловце
• 
  Крави над селото

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 123. Посетено на 13 април 2017.
3. Трифуноски, Јован (1974). Кумановска област. Скопје.
4. „ВРЕМЕПЛОВ“. Дневник. 10 октомври 2011. Посетено на 2011-11-30.^{[мртва врска]}
5. Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 216.
6. D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 128-129.
7. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
8. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 19 март 2017.
9. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
10. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
11. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
12. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
13. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
14. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.

Надворешни врски

• Жегљане на Ризницата ^?