ജന്തർ മന്തർ, ഉജ്ജയിൻ
| Jantar Mantar | |
|---|---|
 Sun Dial at Vedh Shala | |
| Location | Ujjain, Madhya Pradesh, India |
| Coordinates | 23°10′17″N 75°45′59″E / 23.1713°N 75.7665°E |
| Area | Malwa |
| Elevation | 75.6 meters |
| Built | 1725 |
| Rebuilt | 1974 |
| Restored | 1982 |
| Owner | Ujjain Municipal Corporation |
പുണ്യനഗരമായ ന്യൂ ഉജ്ജയിനിലാണ് ജന്തർ മന്തർ അഥവാ വേദ് ശാല എന്ന പേരിലുള്ള ജ്യോതിശാസ്ത്ര നിരീക്ഷണാലയം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. 1725-ൽ മഹാരാജ ജയ് സിംഗ് രണ്ടാമൻ നിർമ്മിച്ച 13 വാസ്തുവിദ്യാ ജ്യോതിശാസ്ത്ര ഉപകരണങ്ങൾ അടങ്ങുന്ന ഒരു നിരീക്ഷണാലയമാണിത്. മഹാരാജ ജയ് സിംഗ് രണ്ടാമൻ ഉജ്ജയിൻ ഗവർണറായിരുന്നപ്പോൾ അദ്ദേഹം നിർമ്മിച്ച അഞ്ച് ജന്തർ മന്തർ നിരീക്ഷണാലയങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് ഈ നിരീക്ഷണാലയം.[1][2][3]
സ്ഥാനം
[തിരുത്തുക]ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി, ഇന്ത്യൻ പാരമ്പര്യത്തിലെ രേഖാംശത്തിൻ്റെ ആദ്യത്തെ മെറിഡിയൻ കടന്നുപോകുന്നതിനാൽ ഉജ്ജയിൻ നഗരത്തെ ഇന്ത്യയുടെ ഗ്രീൻവിച്ച് ആയി കണക്കാക്കുന്നു. മാത്രമല്ല, ഇത് ഉത്തരായനരേഖാ പ്രദേശത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ജ്യോതിശാസ്ത്ര മേഖലയിൽ ഉജ്ജൈനിക്ക് വേറെയും പ്രാധാന്യങ്ങളുണ്ട്, ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള മഹത്തായ കൃതികളായ സൂര്യ സിദ്ധാന്തം, പഞ്ച് സിദ്ധാന്തം എന്നിവ രചിക്കപ്പെട്ടത് ഉജ്ജയിനിയിലാണ്.[4]
പ്രാദേശിക സമയം, ഉയരം (സ്ഥലത്തിൻ്റെ) എന്നിവയും സൂര്യൻ്റെയും നക്ഷത്രങ്ങളുടെയും ഗ്രഹങ്ങളുടെയും അപചയം അളക്കുന്നതിനും ഗ്രഹണങ്ങൾ നിർണ്ണയിക്കുന്നതിനും ലക്ഷ്യമിട്ടാണ് ഉജ്ജയിനിൽ ഒരു ജന്തർ മന്തർ അഥവാ വേദ ശാല നിർമ്മിച്ചത്. ഇവിടെ നിരവധി പ്രത്യേക ഉപകരണങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ച് നക്ഷത്രങ്ങളുടെയും ഗ്രഹങ്ങളുടെയും ചലനം, വേഗത, ഗുണങ്ങൾ എന്നിവയും രേഖപ്പെടുത്തിയിരുന്നു.
ചരിത്രം
[തിരുത്തുക]1719-ൽ ഡൽഹി രാജാവായ മുഹമ്മദ് ഷായുടെ ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ മാൾവ ഗവർണറായിരിക്കെ ഉജ്ജയിനിൽ ആയിരുന്നപ്പോൾ ജയ് സിംഗ് രണ്ടാമൻ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ജയ്പൂർ മഹാരാജ സവായ് രാജാ ജയ്സിങ് ആണ് ഈ നിരീക്ഷണാലയം നിർമ്മിച്ചത്. ജയ് സിംഗ് രണ്ടാമൻ ശാസ്ത്രത്തിലും ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിലും ആഴമായ താൽപ്പര്യമുണ്ടായിരുന്ന ഒരു ജ്യോതിശാസ്ത്രജ്ഞൻ കൂടിയായിരുന്നു. 18-ആം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ തുടക്കത്തിൽ, നിരീക്ഷണാലയങ്ങളുടെ രൂപകല്പന, നിർമ്മാണം, സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നിവയും പ്രബലമായ സാങ്കേതികവിദ്യയും പഠിക്കാൻ അദ്ദേഹം തൻ്റെ പണ്ഡിതന്മാരെ പല രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് അയച്ചു. അവരുടെ നിരീക്ഷണങ്ങളും ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തെക്കുറിച്ചുള്ള നിരവധി കൈപ്പുസ്തകങ്ങളുമായി പണ്ഡിതന്മാർ മടങ്ങി. 1724 നും 1737 നും ഇടയിൽ ജയ് സിംഗ് രണ്ടാമൻ ജയ്പൂർ, മഥുര, ന്യൂഡൽഹി, ഉജ്ജയിൻ, വാരണാസി എന്നിവിടങ്ങളിൽ ആയി അഞ്ച് നിരീക്ഷണാലയങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചു.[5]
ഉജ്ജയിനിൽ എട്ട് വർഷത്തോളം ഗ്രഹങ്ങളുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ സ്വയം നിരീക്ഷിച്ചുകൊണ്ട് രാജാ ജയ്സിംഗ് നിരവധി പ്രധാന ജ്യോതിശാസ്ത്ര-ഗണിത ഉപകരണങ്ങളിൽ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തി. അതിനുശേഷം രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടോളം നിരീക്ഷണാലയം ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടാതെ കിടന്നു. തുടർന്ന് സിദ്ധാന്തവാഗീഷ്, ശ്രീ നാരായൺജി വ്യാസ്, ഗണക് ചുരാമണി, ശ്രീ ജി.എസ്. ആപ്‌തെ, ആദ്യ ഒബ്സർവേറ്ററി സൂപ്രണ്ട് മഹാരാജ മാധവ് റാവു സിന്ധ്യ എന്നിവരുടെ നിർദ്ദേശപ്രകാരം നിരീക്ഷണാലയം നവീകരിക്കുകയും സജീവമായ ഉപയോഗത്തിനായി തയ്യാറാക്കുകയും ചെയ്തു.[4] അതിനുശേഷം ഇന്നുവരെ അത് തുടർച്ചയായി പ്രവർത്തിക്കുന്നു. നാല് ഉപകരണങ്ങൾ, സൺ-ഡയൽ, നരിവലയ, ദിഗൻഷ, ട്രാൻസിറ്റ് ഉപകരണങ്ങൾ എന്നിവ രാജാ ജയ്സിങ് ആണ് നിർമ്മിച്ചത്. ശ്രീ ജി.എസ്. ആപ്‌തെയുടെ നേതൃത്വത്തിലാണ് ഇവിടുത്തെ ശങ്കു (ഗ്നോമോൻ) യന്ത്രം തയ്യാറാക്കിയിരിക്കുന്നത്.[4] 1974-ൽ ദിഗാൻഷ് യന്ത്രം പുനർനിർമ്മിച്ചു, 1982-ൽ ശങ്കു യന്ത്രം പുനർനിർമ്മിച്ചു. ഉപകരണങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിക്കുന്ന മാർബിൾ നോട്ടീസ് ബോർഡുകൾ 1983-ൽ ഹിന്ദിയിലും ഇംഗ്ലീഷിലും തയ്യാറാക്കി. 2003-ൽ, അന്നത്തെ ഉജ്ജൈൻ ഡിവിഷൻ കമ്മീഷണറായിരുന്ന സ്വർണ്ണമല റാവാല, വാനനിരീക്ഷണാലയം നവീകരിക്കാനും മനോഹരമാക്കാനും പരിശ്രമിച്ചു. 2004 ൽ ഇവിടെ, സന്ദർശകർക്ക് ഗ്രഹങ്ങളെ കാണുന്നതിന് 8 ഇഞ്ച് വ്യാസമുള്ള ഒരു ഓട്ടോമാറ്റിക് ടെലിസ്‌കോപ്പ് ആയ സിംഹാസ്ത് സ്ഥാപിച്ചു.[4] ബലൂണിൻ്റെ ആകൃതിയിലുള്ള ഒരു പുതിയ എഫെമെറിസ് കൂടി സ്ഥാപനത്തിൽ സ്ഥാപിച്ചിട്ടുണ്ട്.[4]
ഇതും കാണുക
[തിരുത്തുക]അവലംബം
[തിരുത്തുക]- ↑ Comprehensive report on history and instrument design at Jantar Mantar
- ↑ Articles on Jantar Mantar Archived 15 ഓഗസ്റ്റ് 2015 at the Wayback Machine
- ↑ Jantar Mantar - The Astronomical Observatories of Jai Singh II
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 "Observatory | District Ujjain, Government of Madhya Pradesh | India" (in ഇംഗ്ലീഷ്). Retrieved 2024-01-29.
- ↑ "Welcome To Holy City Ujjain - Ved Shala (Obaervatory)". ujjain.nic.in. Archived from the original on 2001-12-22.