Henry St. John, 1. Viscount Bolingbroke
.jpg)
Henry St John, 1st Viscount Bolingbroke, Baron Saint John of Lydiard Tregoze and Battersea, (* 16. September 1678; † 12. Dezember 1751), weer en engelschen Politiker un Philosophen.
Butenminister unner Königin Anne
[ännern | Bornkood ännern]Bolingbroke (Utspraak so, as „Ballenbrook“) studeer in Oxford. Toeerst leev he nich as de normolen Lüde un tüdel ok man bloß so rüm. In dat Johr 1701 is he denn avers Liddmaat vun dat Ünnerhuus wurrn. Dat duer gor nich lang, denn harr he bi de Partei vun de Tories wat to seggen. Ofschoonst he nu to düsse Partei tohören dö, schoster de Hartog vun Malborough em 1704 en Baantje as Sekretär vun'n Krieg to. Man de Partei vun de Whigs güng dor gegenan un dor möss he 1708 Bott geven. En Tietlang hett Bolingbroke sik nu torüch trocken un sik mit Wetenschup befaat. Man he hett sik nich vun'n Hoff rünner jagen laten un harr ok wieterhen mit de Königin Anna to doon. Dat weer de Tiet, as he ok en goden Fründ vun Jonathan Swift wurrn is. In dat Johr 1710 is he denn Butenminister wurrn. He hett dor en groten Andeel an harrt, dat 1713 de Freden vun Utrecht twuschen Grootbritannien un Frankriek afslaten wurrn is. Düsse Freden bedüüd för Grootbritannien, dat nu de Krieg um de Spaansche Kroon toenne weer. Den Hartog vun Marlborough harr Bolingbroke dorför vun de Böhn nehmen mösst. Marlborough woll düssen Freden nich un de ganzen Whigs in't Königriek ok nich, ü.a., vunwegen dat se dor goot an verdeent harrn. In dat Johr 1712 is he to'n Baron St John un Viscount Bolingbroke maakt wurrn.
Nu seeg dat avers mit de Königin Anna nich goot ut un een konn dor up töven, dat se in de neegste Tiet starven dö. Kinner harr Anna nich. Dor meen Bolingbroke, de Tories, de konnen anners nich an de Regeern blieven, as wenn en König ut dat Huus Stuart kamen dö. He versöch nu also, James Francis Edward Stuart na vörn to bringen. Gegen de Whigs ehre Macht streed he gegenan, ünner annern, as he en ganzen Swarm nee Afordenten in dat Böverhuus unnerbringen dö. Ok in dat Ünnerhuus versöch he, de Tories stärker to maken. Korte Tiet vör de Königin ehren Dood kreeg Bolingbroke den Updrag, ene nee Regeern up de Beene to stellen. He greep na de Macht un versöch, de Stuarts up'n Throon to bringen, man de Raat vun den Staat scheer sik nich üm siene Meenung un maak Georg I. ut dat Huus Hannober to'n neen König.
Buten Lands un gegen de Regeern
[ännern | Bornkood ännern]Bolingbroke möss nu doch vun'n Hoff. he neih ut un keem na Paris. Dor hett he sik ganz vörn inspannen laten vun Stuart, man amenne hett de em nich över'n Weg troot un hett em rutsmeten. He versöch en poor Mol vergeevs, na England torüch to kehren, man eerst 1723 kreeg he dor Verlööv to. He kreeg al sien Egendom torüch, man bi de Politik, dor dröff he nich mehr mitspelen. Ok sien Sitt in't Böverhuus möss leddig blieven. He meen, dor steek de Premierminister Robert Walpole achter. Em hett he in allerhand Schriften angrepen. Faken hett he bi sien Schrievwarks nich toföögt, wer dat schreven harr. He weer en vun de eersten Lüde vun de Oppositschoon. Dat weer de so nömmte „Landpartei“ (country party). Amenne kregen se Walpole un siene „Hoffpartei“ (court party) unner.
Bolingbroke dreev sik nich bloß in de Politik rüm, he schreev ok Warken över Politik. In dat Johr 1738 kemen „Dissertation on parties“ un de „Idea of a patriot king“ rut. Sien „Letters on the study of history“ sünd vun de grote Jury vun Westminster ankeken wurrn as en Schrift, de gefährlich is för Religion, Staat un Kark. Dor is se denn um verdammt wurrn.
Literatur
[ännern | Bornkood ännern]- Hans Herzfeld (Hrsg.): Geschichte in Gestalten. Bd.1 Frankfort an'n main, 1981. ISBN 3-596-24524-9 S.168f.