Henry James sr. was een van de twaalf kinderen van William James (1771-1832), afkomstig uit Bailieborough, County Cavan, Ierland, die emigreerde naar de Verenigde Staten en er een behoorlijk fortuin verdiende in de immobiliën en het bankieren.
Op 13-jarige leeftijd verloor Henry een been, nadat hij een brand in een schuur probeerde te blussen.
Hij studeerde theologie aan het Princeton Theological Seminary, maar werd geen predikant. Hij werd later swedenborgianist. Hij had veel intellectuele vrienden zoals Henry David Thoreau en Ralph Waldo Emerson die regelmatig over de vloer kwamen.
James was getrouwd met Mary Robertson Walsh, met wie hij vijf kinderen kreeg. De oudste twee kinderen zijn William James en Henry James jr. Hij overleed een klein jaar nadat zijn vrouw in januari 1882 was overleden in Boston.
Moralism and Christianity; or Man's Experience and Destiny (1850), AMS Press reprint: ISBN 0-404-10084-8
Lectures and Miscellanies (1852)
The Church of Christ Not an Ecclesiasticism (1854) AMS Press 1983 reprint: ISBN 0-404-10082-1
The Nature of Evil, Considered in a Letter to the Rev. Edward Beecher, D.D., Author of "The Conflict of Ages" (1855) AMS Press 1983 reprint ISBN 0-404-10086-4
Christianity the Logic of Creation (1857) AMS Press 1983 reprint: ISBN 0-404-10080-5
The Social Significance of Our Institutions (1861)
Substance and Shadow; or Morality and Religion in Their Relation to Life (1863) AMS Press 1983 reprint: ISBN 0-404-10088-0
The Secret of Swedenborg, Being an Elucidation of His Doctrine of the Divine Natural Humanity (1869) AMS Press 1983 reprint: ISBN 0-404-10087-2
Society the Redeemed Form of Man, and the Earnest of God's Omnipotence in Human Nature, Affirmed in Letters to a Friend (1879)
The Literary Remains of Henry James (1885), edited by his son, William James. Literature House 1970 reprint: ISBN 0-8398-0950-6
Deck, R. H. "Notes on the Theology of Henry James Sr.". Psychohistory Rev. 1979 Summer-Fall;8(1-2):60-2.
Feinstein, Howard M. Becoming William James. Ithaca: Cornell University Press, 1984. A psychological interpretation of Henry James Sr. as son and father.
Grattan, C. Hartley. The Three Jameses: A Family of Minds: Henry James, Sr., William James, Henry James. 1932. Introduction by Oscar Gargill. New York University Press, 1962. Book II is devoted to Henry James Sr.
Lewis, R.W.B. The Jameses: A Family Narrative. New York: Farrar, Straus and Giroux, 1991. ISBN 0-374-17861-5
Matthiessen, F.O. The James Family, Including Selections from the Writings of Henry James, Senior, William, Henry, & Alice James. New York: Alfred Knopf 1947. Vintage Books 1980 edition: ISBN 0-394-74243-5. Contains selections from Henry James Sr.'s Autobiography, a fragment from The Literary Remains of Henry James; some of his letters to Emerson; an extract from Moralism and Christianity; and extracts from The Social Significance of Our Institutions.
Perry, Ralph Barton. The Thought and Character of William James, As Revealed in Unpublished Correspondence and Notes, Together with His Published Writings. Vol. I: Inheritance and Vocation. Boston: Little, Brown, 1936. Greenwood reprint: ISBN 0-8371-7520-8. Vanderbilt University Press 1996 reprint: ISBN 0-8265-1279-8. Part I ("His Father's Son") delves into the life of Henry James Sr.
Taylor, Andrew. Henry James and the Father Question. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.