On Ilkla Moor Baht 'at

On Ilkla Moor Baht ’at
On Ilkla Moor Baht ’at, op de melodie van Cranbrook (download·info)

On Ilkla Moor Baht ’at is een Engels lied dat als het officieuze volkslied van Yorkshire geldt[1]. Het lied is in het Yorkshire-dialect en betekent: op Ilkley Moor zonder hoed. De melodie van het lied was oorspronkelijk een kerkelijke hymne getiteld Cranbrook van de hand van Thomas Clark, een schoenmaker uit Canterbury, en werd gecomponeerd in 1805. De auteur van de tekst is niet met zekerheid bekend, al wil de traditie dat een koor uit Halifax de woorden bedacht tijdens een bezoek aan Ilkley Moor.

Taal

[bewerken | brontekst bewerken]

On Ilkla Moor Baht ’at is geheel in de traditionele streektaal van Yorkshire, waarin het bezigen van de persoonlijke voornaamwoorden thou en thee tot op heden gebruikelijk is. In het Standaardengels luidt het bekende beginvers Wheear ’ast tha bin sin’ ah saw thee? dan ook gewoonlijk: Where have you been since I saw you? Dit is vergelijkbaar met het informele gebruik van gij en u in het Vlaams. De uitgang -y of -ey wordt meestal als een sjwa (/ə/) gerealiseerd; vandaar de spelling Ilkla in plaats van het Standaardengelse Ilkley. Ook typisch voor het Yorkshire-dialect is dat het bepaald lidwoord the als een /t/ wordt uitgesproken.

Inhoud

[bewerken | brontekst bewerken]
De heide van Ilkley Moor, waarop het lied zich afspeelt

Het lied speelt zich af op Ilkley Moor, een hooggelegen heide in het gelijknamige Ilkley ten westen van Leeds, die een populaire toeristische bestemming is. Het koor richt zich in de tweede persoon tot iemand die zich op Ilkley Moor heeft begeven, zonder een hoofddeksel op te zetten. Hij had ginds een romantisch uitje met ene Mary Jane. Maar het is gevaarlijk, zonder hoed op Ilkley Moor rond te lopen: hij zal sterven aan onderkoeling. Daarop zullen ze hem op de heide moeten begraven, en de aardwormen zullen hem opeten. Vervolgens zullen eenden komen om de wormen op te eten, en tot slot zullen de zangers op hun beurt de eenden opeten.

Volgens Dr. Arnold Kellett zou het lied gebaseerd zijn op een incident dat zich op Ilkley Moor voordeed toen een koor uit Halifax er een picknick hield, en zou de tekst in de vroege tweede helft van de 19de eeuw ontstaan zijn. De eerste gedrukte versie dateert evenwel pas uit 1916.

Tekst

[bewerken | brontekst bewerken]
Yorkshire-dialect
Wheear ’ast tha bin sin’ ah saw thee, ah saw thee?
On Ilkla Mooar baht ’at
Wheear ’ast tha bin sin’ ah saw thee, ah saw thee?
Wheear ’ast tha bin sin’ ah saw thee?
On Ilkla Mooar baht ’at
On Ilkla Mooar baht ’at
On Ilkla Mooar baht ’at
Tha’s been a cooartin’ Mary Jane
Tha’s bahn’ to catch thy deeath o’ cowd
Then us’ll ha’ to bury thee
Then t’worms’ll come an’ eyt thee up
Then t’ducks’ll come an’ eyt up t’worms
Then us’ll go an’ eyt up t’ducks
Then us’ll all ha’ etten thee
That’s wheear we get us ooan back
Vertaling
Waar zijt gij geweest sinds ik u laatst zag, u laatst zag?
Op Ilkley Moor zonder hoed
Waar zijt gij geweest sinds ik u laatst zag, u laatst zag?
Waar zijt gij geweest sinds ik u laatst zag?
Op Ilkley Moor zonder hoed
Op Ilkley Moor zonder hoed
Op Ilkley Moor zonder hoed
Ge hebt Mary Jane het hof gemaakt
Ge zult zeker omkomen van de koude
Dan zullen wij u moeten begraven
Dan zullen de wormen u komen opeten
Dan zullen de eenden de wormen komen opeten
Dan zullen wij de eenden gaan opeten
Dan zullen wij allen u opgegeten hebben
Zo zullen wij ons wreken

Er bestaan lichtelijk afwijkende varianten, waarbij stukjes strofe worden toegevoegd die bijvoorbeeld naar cricket of rugby verwijzen. In Leeds eindigt het refrein bijvoorbeeld vaak met And we all got wet.

Verspreiding

[bewerken | brontekst bewerken]

On Ilka Moor Baht ’at is in het Verenigd Koninkrijk een populair volkswijsje, en de oorspronkelijke herkomst als zijnde een kerkhymne is slechts bij weinig mensen bekend. Er bestaan vele culturele verwijzingen naar, zoals bijvoorbeeld in Heartbeat en All Creatures Great and Small. Het is eveneens een mars van het Yorkshire Regiment.

Acteur Brian Blessed, zelf afkomstig uit Mexborough, heeft een rapversie van On Ilkla Moor Baht ’at opgenomen.[2]

Literatuur

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Arnold Kellett (1998), On Ilkla Mooar baht ’at: the story of the song. Smith Settle. ISBN 1-85825-109-5.