Provelosaurus

Provelosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Perm
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Orde: Procolophonomorpha Familie: Pareiasauridae
Geslacht
Provelosaurus Lee, 1997
Typesoort
Pareiasaurus americanus
Portaal    Biologie Herpetologie

Provelosaurus^[1][2] is een geslacht van uitgestorven pareiasauriden uit het Laat-Perm van Brazilië.

Vondst en naamgeving

Het fossiel werd in de jaren zeventig gevonden op de weg tussen Aceguá en Bagé in de Paleorrota, Rio Grande do Sul, in een laag van de Rio do Rasto-formatie, ongeveer 260 miljoen jaar oud.

In 1985 werd de vondst door Dina Celeste Araújo benoemd als een Zuid-Amerikaanse soort van het geslacht Pareiasaurus: Pareiasaurus americanus. De soortaanduiding verwijst naar de herkomst uit Amerika.^[3]

Het holotype is UFRGS PV 0231 P, een gedeeltelijk skelet met schedel. Paratypen waren de exemplaren UFRGS PV 0232 P, het bekken van een jong dier, en UFRGS PV 0233 P, een postcraniaal skelet.^{[4][5][6][7][8][9]}

In 1997 benoemde Michael Lee het aparte geslacht Provelosaurus.^[10] De geslachtsnaam betekent 'vóór Velosaurus'. Lee merkte op dat het meer verwantschap vertoont met de kleine, sterk afgeleide, Zuid-Afrikaanse dwergpareiasauria (Pumiliopareiasauria genoemd door Jalil & Janvier 2005) dan bij de meer typische Pareiasaurus. Volgens Lee overbrugt Provelosaurus de morfologische kloof tussen de gevorderde Zuid-Afrikaanse en de meer algemene pareiasauriërs. De Afrikaanse en Braziliaanse fauna lijkt vaak erg op elkaar.

In 2005 werd nog de schedel MCP 4263PV toegewezen. In 2021 werden nog eens drie specimina toegewezen, gevonden in 2008: UFRGS-PV-0358-P: een schedel; UFRGS-PV-0359-P: een skelet; en UFRGS-PV-0376-P: een schoudergordel en rib.

Beschrijving

Het holotype is het grootste bekende exemplaar. De lengte ervan werd in 2021 geschat op honderdtwintig centimeter.

Volgens Lee was Provelosaurus een metaspecies, dus een voorouderlijke soort zonder autapomorfieën. Wel zou er een unieke combinatie van basale en afgeleide eigenschappen aanwezig zijn.

In 2005 werden twee autapomorfieën vastgesteld. Het quadratojugale heeft een glad oppervlak aan de onderste buitenkant met aan het uiteinde twee opvallende cilndervormige bulten. Het squamosum is verticaal verbreed.^[11] In 2021 werden nog eens vijf autapomorfieën toegevoegd. De voorste maxillaire tanden zijn zeer lang en dun, 1,7 maal langer dan breed, met slechts zeven knobbels. Het prefrontale is verticaal verbreed en vormt de volledige voorrand van de oogkas. De bult op het angulare van de onderkaak heeft een driehoekig profiel in zijaanzicht met een schuine voorrand en een achterrand die haaks staat op de kaakrand. De interclavicula van de schoudergordel heeft een lange middenschacht met een lengte gelijk aan die van de dwarstakken. De halswervels hebben verticaal afgeplatte vleugelvormige zijuitsteeksels.^[12]

De voorste maxillaire tanden hebben verlengde bases en staan ver uit elkaar. De onderkant van het bovenkaaksbeen is glad. De slapen zijn echter bezet door vele knobbels.

Fylogenie

In 2021 werd bevestigd dat Provelosaurus americanus, een van de oudste bekende pareaisauriërs, nauwer verwant is aan de Karoo-dwergsoorten maar er toch van gescheiden wordt door een lange verbogen ontwikkelingslijn.

Bronnen, noten en/of referenties

1. Provelosaurus. www.prehistoric-wildlife.com. Geraadpleegd op 19-07-2022.
2. Fossilworks: Provelosaurus. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 19-07-2022.
3. Araújo D.C.F. 1985. "Sobre Pareiasaurus americanus sp. nov., do Permiano Superior do Rio Grande do Sul, Brasil. 1. Diagnose especifica". Anais Academie do Brasileira de Ciências 57: 63-66
4. Araújo, D.C.F. 1985. "Estudo do material sul-americano de Pareiasauroidea: II – Descrição osteológica de crânio de Pareiasaurus americanus". Anais da Academia Brasileira de Ciências 57: 67-85
5. .Araújo, D.C.F. 1986. "Estudo do material sul-americano de Pareiasauroidea: III – Descrição osteológica da escápula-coracóide de Pareiasaurus americanus". Anais da Academia Brasileira de Ciências 58: 381-387
6. Araújo, D.C.F. 1986. "Estudo do material sul-americano de Pareiasauroidea: IV – Descrição osteológica do propódio e epipódio dos membros anterior e posterior de Pareiasaurus americanus". Anais da Academia Brasileira de Ciências 58: 389-403
7. Araújo-Barberena, D.C. 1987. "Armadura osteodérmica de Pareiasaurus americanus Araújo 1985 (Cotylosauria, Procolophonia, Pareiasauroidea) do Permiano Superior do Rio Grande do Sul". Paula Coutiana 1: 11–16
8. Araújo-Barberena, D. C. 1989. "Estudo do material Sul-Americano de Pareiasauroidea. V: Descrição da pelvis de Pareiasaurus americanus Araújo, 1985". Anais da Academia Brasileira de Ciêncas. 61: 285–294
9. Araújo-Barberena, D.C. 1989. "Estudo do material Sul-Americano de Pareiasauroidea. VI: Descrição do esqueleto axial de Pareiasaurus americanus Araújo, 1985". Anais da Academia Brasileira de Ciêncas 12: 295–309
10. M.S.Y. Lee. 1997. "A taxonomic revision of pareiasaurian reptiles: implications for Permian terrestrial paleoecology". Modern Geology 21: 231-298
11. Cisneros, J. C., Abdala, F., and Malabarba, M. C. 2005. "Pareiasaurids from the Rio do Rasto Formation, southern Brazil: biostratigraphic implications for Permian faunas of the Paraná Basin". Revista Brasileira de Paleontologia. 8: 13–24
12. Juan C. Cisneros, Paula Dentzien-Dias and Heitor Francischini. 2021. "The Brazilian Pareiasaur Revisited". Frontiers in Ecology and Evolution

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Provelosaurus op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.