Wapuskanectes
Wapuskanectes betsynichollsae is een lid van de Plesiosauria dat in het vroege Krijt leefde in het gebied van het huidige Noord-Amerika.
Vondst en naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]Sinds 1992 exploiteert Syncrude Canada een dagmijn in de Athabascan Oil Sands van Alberta, Canada. Bij het delven van het oliezand, vooral bij het verwijderen van een toplaag van bitumen, stuit men soms op skeletten van zeereptielen. In 1998 bracht kwam bij Fort McMurray een skelet van een plesiosauriër aan het licht waarvan de achterste helft vernietigd was, alsmede de nek en de kop. Voorzichtig werd het overblijvende blok, 110 centimeter lang en 135 centimeter breed, gedeeltelijk van de bovenzijde en onderzijde af geprepareerd; de botten van de voorzijde en achterzijde waren nog zeer gaaf.
In 2006 werd de typesoort Wapuskanectes betsynichollsae benoemd en beschreven door Patrick Scott Druckenmiller en Anthony P. Russell. De geslachtsnaam combineert het Cree wapuska, "meer met schuimkoppen erop", met het Grieks nèktès, "zwemmer". Dit verwijst naar de Wabiskawlagen: wabiskaw is een corruptie van wapuska. De soortaanduiding eert wijlen Elizabeth Nicholls, de conservator zeereptielen van het Royal Tyrrell Museum of Palaeontology.
Het holotype, TMP 98.49.02, is gevonden in de Wabiskawafzetting van de Clearwaterformatie die dateert uit het vroege Albien, ongeveer 112 miljoen jaar oud. Het bestaat uit een skelet zonder schedel. Op de bovenzijde zijn dertien wervels zichtbaar, de rechterhelft van de schoudergordel en ribben; aan de onderzijde de rest van de schoudergordel, beide opperarmbeenderen, andere elementen uit de voorste ledematen en zes buikribben. De botten liggen grotendeels in verband. Het betreft een volwassen individu.
Later gevonden specimina die toegewezen zijn aan een cf. Wapuskanectes zijn TMP 2011.88.1 en TMP 2012.50.1. Ze vullen, hoewel ook weer zwaar beschadigd door de wegschaaf, het holotype aan in details van de nek, de staart, het bekken en de achtervinnen. Ze omvatten ook grote hoeveelheden gastrolieten.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]De lichaamslengte van Wapuskanectes is door Gregory S. Paul geschat op tien meter, het gewicht op twee ton.
In 2006 werden verschillende onderscheidende kenmerken aangegeven. Ze vormen een unieke combinatie van op zich niet unieke eigenschappen. De interclavicula is rechthoekig met afgeronde hoeken en met een inkeping aan ofwel de voorrand of de achterrand (die waren bij het holotype niet te onderscheiden). De onderste tak van het schouderblad bereikt de middenlijn maar heeft geen breed contact met zijn tegenhanger. Het schouderblad heeft een opvallende puntige tak naar achteren richting ravenbeksbeen lopen. Het schouderblad heeft, althans bij het volwassen dier, een goed ontwikkeld contact met het ravenbeksbeen, de pectorale beenbalk vormend. Het ravenbeksbeen heeft een goed ontwikkelde voorste tak aan de middenlijn die fors aan de beenbalk bijdraagt. Het ravenbeksbeen heeft, althans bij het volwassen dier, een fors naar beneden uitstekende tak aan de middenlijn. Het hartvormige venster tussen de ravenbeksbeenderen wordt door deze van achteren volledig omsloten. Het opperarmbeen heeft een extra facet achter de middenas.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]
Wapuskanectes is in de Elasmosauridae geplaatst, in een basale positie. Hij was in 2006 de geologisch oudste elasmosauride die uit Noord-Amerika bekend was.
Een analyse uit 2016 gaf de volgende positie in de evolutionaire stamboom.
| Elasmosauridae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Literatuur
[bewerken | brontekst bewerken]- Patrick S. Druckenmiller & Anthony P. Russell. 2006. "A new elasmosaurid plesiosaur (Reptilia: Sauropterygia) from the Lower Cretaceous Clearwater Formation, northeastern Alberta, Canada". Paludicola. 5(4): 184–199