Wikipedia:Er is een deadline

Dit is een essay. De pagina beschrijft niet een officiële regel of richtlijn, maar geeft enkel de mening weer van de auteur(s). Voel je vrij om aanpassingen te maken of erover te discussiëren op de overlegpagina.

Overzicht
beheerpagina's

Deze pagina in een notendop: De overlevingskans van kennis staat continu op het spel. Draag bij aan Wikipedia voordat het te laat is.

De verloren Bibliotheek van Alexandrië, slechts een van de vele vernietigde bibliotheken uit de oudheid, ging verloren lang voordat Wikisource de kans kreeg om de inhoud ervan voor de ondergang te behoeden.

Nazi's in Berlijn verbrandden boeken van Joodse auteurs, de collectie van het Institut für Sexualwissenschaft, en andere werken die werden gezien als "on-Duits". (10 mei 1933)

Het ingestorte Historisch archief van de stad Keulen (maart 2009)

Praktisch elke dag gaan er verschillende vormen van kennis voor altijd verloren zonder dat er kopieën beschikbaar zijn. Wanneer een natuurramp een regio treft of er oorlog uitbreekt, worden bibliotheken, archieven, musea, monumenten en andere artefacten van erfgoed, waardevolle gebouwen, incunabelen en unieke objecten vernietigd of in het beste geval geconfronteerd met de dreiging van de vernietiging. Verder nemen er iedere dag mensen schatten aan kennis mee in hun graf. Deze gebeurtenissen verwijderen stukjes van de menselijke kennis en soms zelfs hele culturen.

Historische voorbeelden van verlies van kennis

Er zijn tal van voorbeelden van permanent verlies van kennis alvorens Wikipedia's bestaan:^[1]

• De Bibliotheek van Alexandrië, het Huis der Wijsheid en de Keizerlijke Bibliotheek van Constantinopel zijn een aantal van de vele grote bibliotheken uit de oudheid die zijn vernietigd. Ook veel oude Chinese encyclopedieën gingen door de jaren heen geheel of gedeeltelijk verloren.
• Een brand in de Centrale Bibliotheek van Birmingham in 1879 veroorzaakte grote schade. Van de 50.000 volumes die er opgeslagen lagen, konden er slechts 1.000 gered worden.^[2]
• Tijdens de Ierse burgeroorlog vernietigde een explosie in de Four Courts in Dublin op 30 juni 1922 het Nationaal Archief van Ierland.^[3]
• Kerken, kloosters, conventen en bibliotheken werden vernietigd tijdens de Spaanse Burgeroorlog.^[4]
• In 1937 vernietigde een brand in een opslagkluis alle originele negatieven van de films van Fox Film Corporation van voor 1935.^[5]
• Honderden bibliotheken en archieven werden samen met hun inhoud vernietigd tijdens de Tweede Wereldoorlog.^[1][6][7]
• Meer dan 6.000 Tibetaanse kloosters werden samen met hun unieke beelden, wandtapijten en manuscripten verwoest tijdens de Culturele Revolutie.^[8]
• De Nationale en Universiteitsbibliotheek van Bosnië en Herzegovina werd in 1992 samen met duizenden onvervangbare teksten beschoten en platgebrand tijdens het beleg van Sarajevo in de Bosnische Oorlog.^[9]
• Enkele van de originele Apollo 11-maanlandingstapes in hoge kwaliteit zijn overschreven en verloren gegaan.^[10]

Moderne voorbeelden van verlies van kennis

Helaas is de vernietiging van kennis niet opgehouden na Wikipedia's oprichting in 2001. Hieronder een aantal voorbeelden:

• De Iraakse Nationale Bibliotheek en Archief en andere gebouwen werden geplunderd en verbrand tijdens de invasie van dat land in 2003.^[11]
• Een deel van de collectie van de Hertogin Anna Amalia Bibliotheek in Duitsland ging verloren tijdens een brand in 2004, minder dan twee maanden voor de geplande verplaatsing van de collectie.^[12]
• Door de Zeebeving in de Indische Oceaan in 2004 raakten bibliotheken en archieven in vele landen beschadigd.
• Het Historisch archief van de stad Keulen stortte in in 2009.^[13]
• Op 26 oktober 2009 crashte de website GeoCities, waardoor er 38 miljoen pagina's verdwenen.^[14] De pagina's konden slechts gedeeltelijk gered worden door het Archive Team.
• Een groot deel van Haïti's erfgoed is beschadigd geraakt of vernietigd tijdens de Aardbeving in Haïti van 2010.^[15] Iets meer dan een maand later, trof Chili's erfenis een soortgelijke ramp.
• Het Egyptisch Museum in Caïro werd geplunderd tijdens de Egyptische revolutie in 2011.^[16]
• Het historische Egyptisch Wetenschappelijk Instituut stortte in in december 2011.^[17] Volgens een eerste schatting waren slechts 30.000 volumes opgeslagen op een totaal van 200.000.^[18]
• In mei 2012 werden de heiligdommen die deel uitmaakten van het Timboektoe Werelderfgoed verwoest door de islamitische groepering Ansar Dine.^[19][20]
• Tijdens de aardbevingen in Noord-Italië in 2012 raakte een aantal gebouwen en kerken beschadigd.
• In juni 2012 verbrandden vele documenten tijdens een brand in het secretariaatsgebouw van Mumbai.^[21][22]
• Syrisch erfgoed werd beschadigd, vernield en geplunderd tijdens de Syrische Burgeroorlog.^[23]

Toekomstige bedreigingen

De huidige dekking van Wikimedia Commons is onevenwichtig. We moeten de huidige wereld behouden voor de toekomstige generaties. Stel je een project voor als Geograph Britain and Ireland,^[24] maar dan wereldwijd.

De huidige dekking van Wikimedia Commons is onevenwichtig. We moeten de huidige wereld behouden voor de toekomstige generaties. Stel je een project voor als Geograph Britain and Ireland, maar dan wereldwijd.

Vandaag de dag worden veel talen in de wereld met uitsterven bedreigd^[25] omdat "er nog maar paar bejaarde sprekers leven".^[26]

Bovendien worden elke dag honderden websites op het internet gesloten; de gemiddelde levensduur van een webpagina is slechts 77 dagen.^[27] Die websites fungeren in veel gevallen als referentie. Projecten als Internet Archive, WebCite en archive.today en vrijwilligersgroepen zoals het Archive Team^[28] proberen enkele ervan te redden door kopieën op te slaan, maar vele andere webpagina's zijn voor altijd verloren. Dit probleem geldt ook voor de Wikimedia-projecten, en mirrors zijn nodig om langdurige bewaring van de gegevens te verzekeren.

De rol van Wikipedia

Wikipedia en haar zusterprojecten kunnen - en moeten - al deze vormen van kennis opslaan, door middel van het creëren van artikelen, het uploaden van afbeeldingen en opnamen naar Wikimedia Commons, het behoud van talen op Wiktionary en het transcriberen van boeken op Wikisource. Evenementen als Wiki Loves Monuments kunnen helpen om monumenten te vereeuwigen in de wereld voordat ze worden beschadigd of vernietigd.^[29]

Er is een deadline. Dit is een race tegen de klok.

Galerij

• 
  Symbool van de New York Society for the Suppression of Vice, vereniging die pleitte voor boekverbranding.
• 
  Boekverbranding in het begin van het Militaire regime van Pinochet.
• 
  Een cello-speler in de Nationale en Universiteitsbibliotheek van Bosnië en Herzegovina te Sarajevo.
• 
  Het beschadigde Museum voor Hedendaagse Kunst in Santiago, Chili.
• 
  Rode pad (Bufo periglenes), nu uitgestorven.
• 
  Brand in de Hertogin Anna Amalia Bibliotheek, 2004.
• 
  Sint-Pauluskerk in Mirabello, Ferrara.
• 
  Het gemeentehuis van Sant'Agostino

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Wikipedia:There is a deadline op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

---

1. (en) Lost Memory — Libraries and Archived Destroyed in the Twentieth Century (Gearchiveerd op WebCite)
2. (en) Notes on the history of Birmingham Public Libraries (1861-1961), Birmingham, 1962
3. (en) Ruin of Public Record Office marked loss of great archive. Irish Times (30 juni 2012). Gearchiveerd op 30 januari 2020. Geraadpleegd op 17 december 2023.
4. (es) El martirio de los libros: una aproximación a la destrucción bibliográfica durante la Guerra Civil (Gearchiveerd op WebCite)
5. (en) "$45,000 Fire Drives Families From Homes in Little Ferry", Bergen Evening Record, 9 juli 1937, p. 1. Geciteerd door Richard Koszarski in Fort Lee: The Film Town, Indiana University Press, 2005, pp. 339–341. ISBN 978-0-86196-652-3.
6. (en) It Has Been Done Before! Reconstituting War-Ravaged Libraries (Gearchiveerd op WebCite)
7. (en) Engelstalige Wikipedia: Aftermath of the Warsaw Uprising, Planned destruction of Warsaw en Polish culture during World War II
8. (en) Tibetan monks: A controlled life (Gearchiveerd op WebCite)
9. (en) Erasing the Past: The Destruction of Libraries and Archives in Bosnia-Herzegovina (Gearchiveerd op WebCite)
10. (en) moon walk footage erased
11. (en) Photos of the Iraq National Library 2003–08. Gearchiveerd op 27-04-2010. Geraadpleegd op 05-07-2012.
12. (de) Hilfe für Anna Amalia (Gearchiveerd op WebCite)
13. (en) Archive Collapse Disaster for Historians - Spiegel Online International (Gearchiveerd op WebCite)
14. (en) Shechmeister, Matthew, Ghost Pages: A Wired.com Farewell to GeoCities. Wired.com (03-11-2009). Geraadpleegd op 20-02-2012.
15. (en) Haiti Cultural Recovery Project (Gearchiveerd op Wayback Machine)
16. (en) Breaking: Images of Egyptian Museum Damage -UPDATE 34- King Tut Objects Damaged? (Gearchiveerd op WebCite)
17. (en) Amid army crackdown, Egypt’s richest library set on fire (Gearchiveerd op WebCite)
18. (es) Un incendio durante los disturbios de El Cairo destruye el original de la 'Descripción de Egipto' encargada por Napoleón (Gearchiveerd op WebCite)
19. (en) Timbuktu's Sidi Yahia mosque 'attacked by Mali militants' (Gearchiveerd op WebCite)
20. (en) Islamists vow to smash every mausoleum in Timbuktu (Gearchiveerd op WebCite)
21. (en) Towering inferno engulfs Mumbai’s seat of power (Gearchiveerd op WebCite)
22. (en) Mumbai government building engulfed in fire (Gearchiveerd op WebCite)
23. (en) Damage to the soul: Syria's cultural heritage in conflict (Gearchiveerd op WebCite)
24. (en) The Geograph Britain and Ireland project (Gearchiveerd op WebCite)
25. (en) Endangered Languages Project (Gearchiveerd op WebCite)
26. (en) Endangered languages Ethnologue: Languages of the World. (Gearchiveerd op WebCite)
27. (en) Internet Archive Frequently Asked Questions (Gearchiveerd op WebCite)
28. (en) Archive Team website (Gearchiveerd op WebCite)
29. (nl) Wiki Loves Monuments - Nederlandse website (Engelse website gearchiveerd op WebCite)

· ·

Essays (betogen) over Wikipedia

Over essays: Essay · Over wat Wikipedia is: De samenvatting van de menselijke kennis · Encyclopediciteit · Fancruft · Inclusionisme · Verwijdering of behoud van Wikipedia-artikelen · Vijf zuilen plus een · Over nieuwkomers: Bijt de nieuwelingen niet · Deel geen sjablonen uit alsof het koekjes zijn · Verwelkom bewerkingen van anoniemen · Over gedrag: Artikelbazen · Loopgravendiscussie · Omgaan met diva's · Omgaan met trollen · Oude koeien · Verstorend bewerkgedrag · Over regels: Gebruik gezond verstand · Het systeem bespelen · Wat "negeer alle regels" betekent · Wees geen eikel · Wees meedogenloos · Werp je collegialiteit in de strijd · Wikijurisme · Over zorgvuldigheid: Hermelientje · Pas op met Google-treffertellingen · Diversen: Een bedankje kan nooit kwaad · Er is een deadline · Kwetsbaarheid van de encyclopedie · Waarom zulke moeilijke woorden?