Odd Brochmann

Odd Brochmann
Statsborgarskap	Noreg
Fødd	21. desember 1909 Christiania
Død	27. oktober 1992 (82 år) København
Yrke	arkitekt, illustratør, barnebokforfattar, kunsthistorikar
Far	Diderik Brochmann
Ektefelle	Karen Brochmann
Odd Brochmann på Commons

Odd Brochmann (21. desember 1909–27. oktober 1992) var ein norsk arkitekt, professor, illustratør, forfattar, stilhistorikar og statsstipendiat.

Familie

Odd Brochmann var fødd i i Kristiania som son av Diderik Brochmann. Han var bror av forfattaren og omsetjaren Zinken Hopp.

Lunde barneskule i Skien, teikna av Odd og Karen Brochmann og bygde på 1950-talet.

Arkitektur

Odd Brochmann var utdanna arkitekt frå Noregs tekniske høgskole (NTH) 1928–1934, og etablerte arkitektkontoret Karen & Odd Brochmann i Oslo i 1937, i lag med den fyrste konasi Karen, f. Berner. Dei dreiv praksis saman til 1965. I perioden 1939-1940 dreiv dei praksisen frå Bergen, elles heldt dei til i Oslo.^[1] Eit av byggverka dei teikna saman var Raudekrossen sin «åndssvakeanstalt» for barn og ungdom (Bakkebøanstalten), på Bakkebø utanfor Egersund.^[2] Eit anna verk var Lunde barneskule i Skien. Ein del av skuleanlegget, det såkalla S-bygget, har som det første skulebygget frå 1950-talet vorte freda av Riksantikvaren.^[3] I 1952 innleidde dei eit samarbeid med arkitekten Dag Rognlien. Dei tre arkitektane dreiv praksisen saman til 1965, då overtok Rognlien firmaet åleine.^[4] Arbeidet omfatta burettslag og sosiale institusjonar.

Bygningar i utval^[5]

• 1939: Bergenshallen
• 1946: Eigen bustad, Skådalsveien, Oslo
• 1947-1948: Røde Kors' åndssvakeanstalt for barn og ungdom (Bakkebøanstalten) i Egersund
• 1950: Astmahjemmet i Kongsberg
• Tidlig på 1950-tallet: Lunde barneskole, Skien
• 1953: Rjukan Yrkesskole, Rjukan
• 1953: Møglestu husmorskole, Lillesand
• 1955: Sogn behandlingshjem
• 1956: Hellandheimen, Molde
• 1958: Paviljong for Reisetrafikkforeningen i Oslo
• 1963-1965: Lohøgda borettslag, Oslo

Under og etter andre verdskrigen deltok Odd Brochmann i Oslo Byes Vel sin store «boligundersøkelse», og var hovudansvarlag for utgjevinga av bøker basert på desse undersøkingane. Han var professor ved NTH 1956–57, og avvikla arkitektpraksisen sin midt på 1960-talet. Han busette seg deretter i København, der han verka som skribent (blant anna i Politiken 1964–66) og som lærar ved Kunstakademiets arkitektskole.

Forfattarskap

Brochmann laga nokre hefte med morskapslesning i 1930-åra, skreiv for studentrevyar, og illustrerte barnebøker av Heljar Mjøen og Einar Schibbye. Sjølv debuterte han med Barnas historiebok i 1942, som vart følgt opp av Et eventyr om Norge i tekst og tegninger i to bind (1943–44) der systera Zinken Hopp skreiv, og han teikna. Av forfattarskapen hans for barn er det i dag dei to bøkene tileigna dottera Marianne som vert hugsa: Mariannes brev (1946) og Marianne på sykehus (1948). Mariannes brev er historia om reisa til eit brev frå Marianne i Svolvær til Kristin i Trysil. Boka skildrar dermed postgangen i Noreg på 1940-talet.^[6] Oppfølgjaren frå 1948 handlar om då Svolvær-jenta Marianne ved eit uhell svelgde ei brosje og måtte sendast til Rikshospitalet i Oslo for å opererast. I 1948 vart Marianne på sykehus løna med Kirkedepartementets Kultur- og litteraturpris for barne- og ungdomslitteratur (3. premie). Marianne på sykehus vart òg filmatisert i 1950, og filmen fekk same tittel som boka. Begge bøkene om Marianne er prega av ei optimistisk framstilling av høva i det moderne samfunnet.^[7] For barnebokforlaget til Åsmund S. Lærdal skreiv og illustrerte han to bøker: Nonnene på Jomfruland : historie om Jomfruland, om nonnene som budde der i gamle dagar og om fyret på øya, som vart utgjeve i 1947, og deretter måleboka Alle tiders malebok, Drakt parade for gutter og jenter.^[8][9] I 1949 gav han ut barneboka Trekløveret, som er interessant, ikkje minst fordi teksta vekslar mellom dansk, norsk og svensk. Dette speglar at boka har tre forteljarstemmer: den danske guten Kaj, som fortel om si reise til Noreg, den norske jenta Kari, som fortel om sitt besøk i Sverige; og den svenske guten Göran, som fortel om sitt opphald i Danmark. Boka er illustrert av forfattaren.^[10]

Bibliografi (utval)

Barnebøker

• 1943: Et eventyr om Norge : i tekst og tegninger. Bind 1 – medforfattere: Zinken Hopp og Haakon Shetelig^[11]
• 1944: Et eventyr om Norge : i tekst og tegninger. Bind 2 – medforfattere: Zinken Hopp og Haakon Shetelig^[12]
• 1946: Mariannes brev
• 1947: Nonnene på Jomfruland : historien om Jomfruland, om nonnene som bodde der i gamle dager og om fyret på øya.^[13] Nyutgivelse ved Tårnbrygga kystkultursenter, Jomfruland (2010).^[14]
• (ukjent årstall): Alle tiders malebok, Drakt parade for gutter og piker, Lærdal forlag^[9]
• 1948: Marianne på sykehus ^[15]
• 1949: Trekløveret ^[16]
• 1950: Barnas historiebok ^[17]

Vaksenbøker

• 1940: Gjenreisningen og det norske i vår byggeskikk ^[18]
• 1944: Hus i Norge : en første hjelp til forståelse av vår byggeskikk ^[19]
• 1945: Tiden, stilen og vi ^[20]
• 1947: Nonnene på Jomfruland : historien om Jomfruland, om nonnene som bodde der i gamle dager og om fyret på øya ^[21]
• 1947: Oslo katedralskoles gymnasiesamfunn "Kattuglen" 100 år – medforfattere: Odd Refsdal og Carl Fredrik Engelstad^[22]
• 1948: Mennesker og boliger : familieundersøkelsens resultater. Oslo Byes Vel's Boligundersøkelser bind II ^[23]
• 1952: Livsform og boligform. Oslo Byes Vel's Boligundersøkelser bind IV ^[24]
• 1953: En bok om stygt og pent : som handler om tingenes form, vesen og innhold, og om det inntrykk de gjør på oss ^[25]
• 1956: Om hus og land og menig mann ^[26]
• 1958: By og bolig : en beretning om boligkulturens utvikling i Oslo. Oslo Byes Vel's Boligundersøkelser nr. 1 ^[27]
• 1960: Inne : en bok om rom, bohave og mennesker ^[28]
• 1961: Bedret boligbruk – Oslo Byes Vel's Boligundersøkelser nr. 5 ^[29]
• 1963: Intellektuelle i alle land : av en sjelevandrers opptegnelser ^[30]
• 1966: Artikkelen Fargane i den nye bustadskulturen (oversatt til nynorsk av Arnt Løftingsmo) i artikkelsamlingen Ei bok om fargane, som var basert på en foredragsserie i NRK Radio i 1961 og 1962 ^[31]
• 1966: Kapittelet Oslo i boken Nordiske hovedsteder. (Kapittelet om København var tegnet og illustrert av Ebbe Sadolin; kapittelet om Stockholm av Åke Holmberg, og kapittelet om Helsingfors av Henrik Tikkanen.) ^[32]
• 1966: Glassmaleri i Norden ^[33]
• 1967: Arkitekturens former ^[34]
• 1968: Den nye bok om stygt og pent : om tingenes vesen og innhold og om de inntrykk de gjør ^[35]
• 1969: Hus : en bok om mål og midler, stort og smått i byggekunsten med eksempler fra europeisk nutid og fortid ^[36]
• 1971: Hus i Oslo ^[37]
• 1979: Bygget i Norge : en arkitekturhistorisk beretning. B. 1 ^[38]
• 1981: Bygget i Norge : en arkitekturhistorisk beretning. B. 2 ^[39]
• 1982: Du verden : en bok om hva som kan hende på mange reiser i fremmede land ^[40]
• 1984: Bendik og den hellige Agatha : kulturvennlig røverroman
• 1986: Arkitektur - hva er det? : en sammenfattende fremstilling av mål og midler i arkitekturen ^[41]
• 1986: - disse arkitektene : en historie om deres liv og virke i Norge ^[42]
• 1987: Rent bord : en historie om funksjonalismen og funksjonalistene i Norge ^[43]
• 1989: Stadskonduktøren : om Georg Bull og Christiania i historismens år ^[44]
• 1991: Odd Brochmann – tegninger Nasjonalgalleriet; utstillingskatalog ^[45]

Kjelder

1. «Karen Berner Brochmann – Norsk kunstnerleksikon». Store norske leksikon (på norsk). Henta 15. april 2017. 
2. «Uhørte stemmer og glemte steder. Fortellinger fra utviklingshemmedes historie.». www.institusjon.no. «Den ligger vakkert til, Røde Kors’ nye åndssvakeanstalt for barn og ungdom, på Bakkebø utenfor Egersund. (---) Det er arkitektparet Karen og Odd Brochmann som har tegnet anlegget, og de har virkelig klart å forene det stilfulle med det praktiske.» 
3. «Småskolebygget på Lunde barneskole fredet». Riksantikvaren. Henta 16. juni 2009. 
4. Gunnarsjaa, Arne (1999). «Brochmanns arkitektkontor, Karen og Odd». Arkitekturleksikon. Abstrakt forlag. s. 127. ISBN 8279350071. 
5. Gunnarsjaa, Arne (1999). «Brochmanns arkitektkontor, Karen og Odd». Arkitekturleksikon. Abstrakt forlag. s. 127. ISBN 8279350071. 
6. Mariannes brev ; [og], Marianne på sykehus. Stabekk. 1972. ISBN 8252504566. 
7. Norsk barnelitteraturhistorie. 2006. s 166
8. Nonnene på Jomfruland: historien om Jomfruland, om nonnene som bodde der i gamle dager og om fyret på øya. Stavanger. 1947. 
9. «Odd Brochmann». nett.vestadmin.no. 
10. Brochmann, Odd (1949). Trekløveret. Aschehoug. 
11. Brochmann, Odd; Shetelig, Haakon; Hopp, Zinken; Brochmann, Odd (illustratør) (1943). Et eventyr om Norge: i tekst og tegninger. Johan Grundt Tanum. 
12. Brochmann, Odd; Shetelig, Haakon; Hopp, Zinken; Brochmann, Odd (illustratør) (1944). Et eventyr om Norge: i tekst og tegninger. Johan Grundt Tanum. 
13. «Odd Brochmann». Det var en gang en tresko... Lekene fra Åsmund S. Lærdal(nett.vestadmin.no). Henta 12. august 2017. 
14. Brochmann, Odd 1909-1992; Brochmann, Odd (2010). Nonnene på Jomfruland: historien om Jomfruland, om nonnene som bodde der i gamle dager og om fyret på øya. Tårnbrygga kystkultursenter. ISBN 9788299831505. 
15. Brochmann, Odd (1948). Marianne på sykehus. Aschehoug. 
16. Brochmann, Odd (1949). Trekløveret. Aschehoug. 
17. Brochmann, Odd (1942). Barnas historiebok. Tanum. 
18. Brochmann, Odd (1940). Gjenreisningen og det norske i vår byggeskikk. I kommisjon hos Grøndahl. 
19. Brochmann, Odd; Brochmann, Odd (1944). Hus i Norge: en første hjelp til forståelse av vår byggeskikk. Aschehoug. 
20. Brochmann, Odd (1945). Tiden, stilen og vi. Dreyer. 
21. Brochmann, Odd (1947). Nonnene på Jomfruland: historien om Jomfruland, om nonnene som bodde der i gamle dager og om fyret på øya. Lærdal. 
22. Brochmann, Odd; Refsdal, Odd; Engelstad, Carl Fredrik (1947). Oslo katedralskoles gymnasiesamfunn "Kattuglen" 100 år. Gymnasiesamfunnet. 
23. Brochmann, Odd; Waal, Nic; Størmer, Fredrik; Anonsen, Carl (1948). Mennesker og boliger: familieundersøkelsens resultater. Tanum. 
24. Brochmann, Odd (1952). Livsform og boligform. Johan Grundt Tanum. 
25. Brochmann, Odd (forfatter); Brochmann, Odd (illustratør) (1953). En bok om stygt og pent: som handler om tingenes form, vesen og innhold, og om det inntrykk de gjør på oss. Cappelen. 
26. Brochmann, Odd (forfatter); Brochmann, Odd (illustratør) (1956). Om hus og land og menig mann. Cappelen. 
27. Brochmann, Odd (1958). By og bolig: en beretning om boligkulturens utvikling i Oslo. Cappelen. 
28. Brochmann, Odd (forfatter); Brochmann, Odd (illustratør) (1960). Inne: en bok om rom, bohave og mennesker. Cappelen. 
29. Brochmann, Odd; Schjødt, Liv; Kinck-Hanssen, Freddie (1961). Bedret boligbruk. Tanum. 
30. Brochmann, Odd (forfatter); Brochmann, Odd (illustratør) (1963). Intellektuelle i alle land: av en sjelevandrers opptegnelser. Cappelen. 
31. Løftingsmo, Arnt (redaktør); Brochmann, Odd (én av flere artikkelforfattere) (1966). Ei bok om fargane: artiklar. Samlaget. 
32. Sadolin, Ebbe (kapittelet "København"); Brochmann, Odd (kapittelet "Oslo"); Holmberg, Åke (kapittelet "Stockholm"); Tikkanen, Henrik (kapittelet "Helsingfors") (1966). Nordiske hovedsteder. Aschehoug. 
33. Brochmann, Odd (tekst og tegninger) (1966). Glassmaleri i Norden. Drammens glassverk. 
34. Brochmann, Odd (1967). Arkitekturens former. Landslaget kunst i skolen. 
35. Brochmann, Odd (1968). Den nye bok om stygt og pent: om tingenes vesen og innhold og om de inntrykk de gjør. Cappelen. 
36. Brochmann, Odd (1969). Hus: en bok om mål og midler, stort og smått i byggekunsten med eksempler fra europeisk nutid og fortid. Cappelen. 
37. Brochmann, Odd (1971). Hus i Oslo. Cappelen. 
38. Brochmann, Odd (1979). Bygget i Norge: en arkitekturhistorisk beretning. Gyldendal. ISBN 8276941435. 
39. Brochmann, Odd (1981). Bygget i Norge: en arkitekturhistorisk beretning. Gyldendal. ISBN 8205123284. 
40. Brochmann, Odd (1982). Du verden: en bok om hva som kan hende på mange reiser i fremmede land. Gyldendal. ISBN 8205130310. 
41. Brochmann, Odd (1986). Arkitektur - hva er det?: en sammenfattende fremstilling av mål og midler i arkitekturen. Yrkesopplæring. ISBN 8258504150. 
42. Brochmann, Odd (1986). - disse arkitektene: en historie om deres liv og virke i Norge. Arkitektnytt. ISBN 8270780286. 
43. Brochmann, Odd (1987). Rent bord: en historie om funksjonalismen og funksjonalistene i Norge. Arkitektnytt. ISBN 8270780316. 
44. Brochmann, Odd (1989). Stadskonduktøren: om Georg Bull og Christiania i historismens år. Norsk arkitekturforlag. ISBN 8275320011. 
45. Odd Brochmann: tegninger. Nasjonalgalleriet, Kobberstikk- og håndtegningsamlingen. 1991. ISBN 8290744153. 

• Denne artikkelen bygger på «Odd Brochmann» frå Wikipedia på bokmål, den 21. september 2018.