ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ

ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ
ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ ਦਾ ਪੋਰਟਰੇਟ
ਜਨਮ	(1911-07-21)21 ਜੁਲਾਈ 1911 Bamna, Sabarkantha, ਗੁਜਰਾਤ
ਮੌਤ	19 ਦਸੰਬਰ 1988(1988-12-19) (ਉਮਰ 77) ਮੁੰਬਈ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ
ਕਿੱਤਾ	ਕਵੀ, ਨਾਵਲਕਾਰ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਭਾਰਤ
ਵੈੱਬਸਾਈਟ
umashankarjoshi.in

ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੇਠਾਲਾਲ ਜੋਸ਼ੀ (ਗੁਜਰਾਤੀ: ઉમાશંકર જોશી) (21 ਜੁਲਾਈ 1911 – 19 ਦਸੰਬਰ 1988) ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ, ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ। ਉਹ 1967 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਗਿਆਨਪੀਠ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[2]

ਜੀਵਨੀ

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲ

ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ ਦਾ ਜਨਮ ਜੇਠਾਲਾਲ ਕਮਲਜੀ ਅਤੇ ਨਵਲਬਾਈ ਦੇ ਘਰ ਬਮਨਾ (ਹੁਣ ਅਰਾਵਲੀ ਜ਼ਿਲੇ, ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਭੀਲੋਡਾ ਤਾਲੁਕਾ ਵਿੱਚ) ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[3] ਉਸ ਦੇ ਛੇ ਭਰਾ ਅਤੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਸਮੇਤ ਅੱਠ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਸਨ

ਉਮਾਸ਼ੰਕਰ ਜੋਸ਼ੀ^[4] ਦੇ ਪਿਤਾ, ਜੇਠਾਲਾਲ, ਜੋ ਕਈ ਜਗੀਰਾਂ ਦੇ ਕਾਰਭਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ। 1916 ਵਿੱਚ, ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਬਾਮਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਕਾਰਨ ਦੋ ਸਾਲ ਚੌਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ। ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਜੇਠਾਲਾਲ ਨੇ ਜੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਇਦਰ ਦੇ ਸਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਇੱਕ ਲੜਕੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿਸਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਆਰਥੋਡਾਕਸ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ "ਬਹੁਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਭਾਵਪੂਰਤ ਭਾਸ਼ਾ" ਸੁਣੀ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸਦੀ ਭਵਿੱਖ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਟਕ ਲਿਖਣ ਵਿੱਚ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਰਾਵਲੀ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਮਨਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਰੰਗੀਨ ਮਾਨਸੂਨ ਮੇਲਿਆਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਪਿੰਡ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉੱਤੇ ਡੂੰਘਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ "ਗੀਤਕ ਨਾੜੀ" ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ।

ਹਵਾਲੇ

1. Modern Gujarati Poetry: A Selection by Rita Kothari. 1998. pp. 82, 85.
2. "Jnanpith Laureates Official listings". Jnanpith Website. Archived from the original on 2007-10-13. Retrieved 2015-02-04. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
3. "Uma Shankar".
4. "उमाशंकर जोशी - भारतकोश, ज्ञान का हिन्दी महासागर". m.bharatdiscovery.org. Retrieved 2022-12-07.