Łosiów

Łosiów

wieś
Pałac w Łosiowie
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	brzeski
Gmina	Lewin Brzeski
Wysokość	169 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	1510[2]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	49-330[3]
Tablice rejestracyjne	OB
SIMC	0498187
Położenie na mapie gminy Lewin Brzeski Łosiów
Położenie na mapie Polski Łosiów
Położenie na mapie województwa opolskiego Łosiów
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Łosiów
50°47′25″N 17°34′01″E/50,790278 17,566944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Łosiów (niem. Lossen)^[4] – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Lewin Brzeski^[5]

Północno-zachodnia część wsi wznosi się na jednym z dwóch najwyższych na Ziemi Brzeskiej wzgórzu o wysokości około 181 m n.p.m. (Wał Łosiowsko-Michałowski).

Co roku w maju na terenie parku są organizowane targi pod nazwą „Wiosna kwiatów”, przyciągające dziesiątki tysięcy osób z całego województwa. Wydarzenie organizowane jest przez Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego (OODR), z siedzibą w Łosiowie.

Wiosna kwiatów skupia stoiska z branży ogrodniczej oraz rolniczej, prócz tego wiele stoisk oferuje swoje naturalne wyroby.

We wsi jest przystanek kolejowy Łosiów.

Nazwa

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy łąka lub las^[6]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 r. we Wrocławiu wymienia nazwę miejscowości Lossina podając jej znaczenie „Heidedorf”, czyli po polsku „Wieś na łące, wrzosowisku”^[6]. Miejscowość została wymieniona w zlatynizowanej, staropolskiej formie Lossowe w łacińskim dokumencie wydanym w 1238 r. przez Henryka II^[7]. Wymieniona pod nazwą Lossow w dokumencie wydanym w 1332 r. w Łosiowie^[8] oraz w 1342 r. we Wrocławiu^[9]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Lossen^[6], w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1189 r. z dokumentów biskupa wrocławskiego Żyrosława. Od 1207 do 1810 Łosiów był siedzibą komturstwa zakonu maltańskiego joannitów. W 1945 wieś została włączona do Polski. 11 sierpnia 1954 od wybuchu miny zginęła tu grupka chłopców w wieku od 6 do 14 lat^[10] (dzieci pochowane są na cmentarzu w Lewinie Brzeskim^[11]).

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łosiów. W latach 1973–1975 miejscowość była siedzibą gminy Łosiów. Od 1975 r. Łosiów należy do gminy Lewin Brzeski.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[12]:

• kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela zbudowany został w 1255 r. jako własność joannitów (Rycerski Zakon Kawalerów Maltańskich, którzy przebywali tutaj blisko sześć wieków). Obecny barokowy kościół zbudowany został w 1703 r. i 1728–1731 – XVIII w. z zachowaniem fragmentów murów gotyckich. Odnowiony w 1935 r. Podczas II wojny ucierpiał, po 1945 r. przechodził remonty. W 2008 r. przeszedł gruntowną renowację elewacji i pokrycia dachowego. Kościół jest orientowany (ołtarzem zwróconym w kierunku Ziemi Świętej), o kształcie krzyża łacińskiego, murowany z cegły i otynkowany. Bryła kościoła to: prezbiterium, nawa z dwiema kaplicami i wieża. Prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, z zakrystiami po bokach. Wyższa i szersza od niego nawa ma dwie kaplice boczne, otwarte do niej arkadami, nad którymi umieszczono kamienne epitafia z inskrypcjami. Na szczycie nawy znajdują się dwa plafony i krzyż maltański. Nawę zamyka chór muzyczny murowany, wsparty na dwóch ozdobnych filarach. Prezbiterium i nawa mają sklepienia kolebkowe, w kaplicach kolebkowe z lunetami. otwory okienne zamknięte są półkoliście, a dach jest dwuspadowy. Na wieży umieszczono odlany w pracowni Jakuba Goetza gotycki dzwon z 1610 r. Sklepienia świątyni zdobią późnobarokowe iluzjonistyczne polichromowe malunki, z połowy XVIII wieku, przedstawiające sceny z życia św. Jana Chrzciciela, patrona łosiowskiej parafii. Ołtarz główny pochodzi z początków XVIII wieku. W części centralnej rzeźbionej nadbudowy jest Chrystus wsparty na kuli ziemskiej, z namalowanym obrazem świątyni i zabudowań klasztornych oraz postacie – Maryi i Marii Magdaleny. W polu środkowym umieszczono postać św. Jana Nepomucena wśród obłoków i aniołów. Po bokach są alegorie Kościoła Miłującego i Kościoła walczącego. Na tabernakulum znajduje się krzyż maltański. Najcenniejszym i najstarszym zabytkiem kościoła jest gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem „Piękna Madonna” (Matka Boska Łosiowska) z 1410 r., wykonana z drewna lipowego przez Jana Józefa Weissa z Otmuchowa, umieszczona w ołtarzu bocznym, w bogato zdobionej motywami akantu późnobarokowej ramie z 1704 r. Uwagę przyciągają: w kaplicy południowej rzeźba Chrystusa Bolesnego (Frasobliwego) z XVII wieku, barokowa ambona, bogato zdobione regencyjne organy z XVIII wieku, misternie rzeźbione balaski, marmurowa chrzcielnica, cztery ławy z barokową płaskorzeźbioną dekoracją o motywach roślinnych na bokach, liczne maltańskie krzyże i kartusze herbowe. cenne obrazy to: Zaślubiny Mistyczne św. Katarzyny (XVIII w.), Biczowanie Chrystusa (pocz. XX w.) W kruchcie zachodniej zachowały się płyty nagrobne z XVI-XVIII w. Najciekawsza upamiętnia komtura Fryderyka von Pannwitza, zmarłego w 1580 r. Przed Kościołem posadowiona jest barokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1709 r., z kartuszem herbowym i inskrypcją. Łosiowski kościół należy do nielicznych w tej części Śląska, który prawie przez cały czas swojego istnienia był świątynią katolicką.
• zespół pałacowy
  • park o powierzchni 5,25 ha. Rosną tu takie gatunki jak magnolia, orzech czarny, miłorząb, platan. W parku naliczono ponad 80 gatunków drzew i krzewów.
• Pałac w Łosiowie. W najwyższym punkcie parku stoi pałac z przełomu XIX/XX w. z efektowną jońską kolumnadą. Na terenie przypałacowym znajduje się misa basenowa oraz fontanna. Fasada budynku 2019 r. została całkowicie odrestaurowana (wraz z wymianą dachówki). Pałac jest widoczny w promieniu kilkunastu kilometrów, pełni funkcję wizytową miejscowości.

inne zabytki:

• kościół ewangelicki został rozebrany po 1945 r., dziś na jego miejscu stoi sklep.
• teren kompleksu OODR (Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego), do którego prowadzi alejka obok kościoła; ośrodek zajmuje teren dawnego majątku ziemskiego, z którego zachowało się kilka budynków gospodarczych, pałac, spichlerz, park przypałacowy. Kompleks OODR położony jest w zabytkowym parku.

• 
  Park pałacowy
• 
  Pałac
• 
  Pałac
• 
  Park
• 
  Kościół św. Jana Chrzciciela
• 
  Kościół św. Jana Chrzciciela

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73397
2. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 698 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 37, OCLC 456751858  (niem.).
7. Grünhagen 1870 ↓, s. 2.
8. Grünhagen 1870 ↓, s. 12.
9. Grünhagen 1870 ↓, s. 243.
10. PTTK Opole, XXXVI Rajd „Opolska Jesień” – Lewin Brzeski – 19.10.2013 r.
11. Napisy na nagrobkach in situ.
12. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 13 .

Bibliografia

• Colmar Grünhagen: Codex Diplomaticus Silesiae T. 9 Urkunden der Stadt Brieg. Breslau: Josef Max & COMP., 1870.

Kontrola autorytatywna (wieś w Polsce):

• VIAF: 122728573
• GND: 4791698-9