ATV Georges Lemaître

ATV Georges Lemaître

Dane misji
Indeks COSPAR	2014-044A
Zaangażowani	ESA
Oznaczenie kodowe	ATV-5
Pojazd
Statek kosmiczny	Automatyczny Statek Transportowy
Masa pojazdu	20 245 kg
Rakieta nośna	Ariane 5 ES
Start
Miejsce startu	Gujańskie Centrum Kosmiczne ELA-3
Początek misji	29 lipca 2014 23:47:45 UTC
Misja na Międzynarodową Stację Kosmiczną
Lądowanie na ISS	Zwiezda
Pobyt na ISS	186 d 12 min 12.08.2014 13:30 UTC – 14.02.2015 13:42 UTC
Lądowanie
Miejsce lądowania	deorbitacja
Lądowanie	15 lutego 2015 18:04 UTC
Czas trwania misji	200 d 18 h 16 min 15 s
Multimedia w Wikimedia Commons

ATV Georges Lemaître (inne nazwy Automatyczny Statek Transportowy nr 5 lub ATV-5) – piąta i ostatnia misja Automatycznego Statku Transportowego (ATV), wykonana przez Europejską Agencję Kosmiczną w celu zaopatrzenia Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Wykorzystany podczas niej statek zaopatrzeniowy został nazwany „Georges Lemaître” na cześć belgijskiego księdza i astronoma, współtwórcy współczesnej kosmologii relatywistycznej oraz twórcy hipotezy Wielkiego Wybuchu^[1].

Przebieg misji

Start misji nastąpił 29 lipca 2014 roku o 23:47:45 czasu UTC. Operowana przez prywatne przedsiębiorstwo Arianespace rakieta nośna Ariane 5 ES wystartowała ze statkiem ATV-5 ze stanowiska startowego ELA-3 Gujańskiego Centrum Kosmicznego^[2]. Ważący 20 245 kg ATV Georges Lemaître był najcięższym pojazdem kiedykolwiek wyniesionym na orbitę przez rakietę z rodziny Ariane i pobił rekord ustanowiony w czasie misji ATV Albert Einstein^[3].

Statek ATV-5 wykonał automatyczny manewr dokowania do modułu Zwiezda Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 12 sierpnia 2014 o 13:29:53 UTC^[4].

A czasie misji ATV-5 wykonano dwa eksperymenty przy wykorzystaniu statku ATV Georges Lemaître. Pierwszym z nich był Laser InfraRed Imaging Sensors (LIRIS) polegający na laserowym obrazowaniu obiektów przy użyciu promieniowania podczerwonego. Eksperyment ten miał na celu zbadanie możliwości dokowania statków kosmicznych z tzw. niewspółpracującymi obiektami, jak np. kosmiczne śmieci lub kapsuły przewożące próbki pobrane z ciał niebieskich^[5].

Drugi eksperyment również wykorzystywał promieniowanie podczerwone. Wewnątrz ATV Georges Lemaître umieszczono bowiem kamerę rejestrującą obraz w podczerwieni, która zbierała dane podczas rozpadania i spalania się statku w czasie wchodzenia w atmosferę. Urządzenie to przesyłało dane do jednego z satelitów Iridium. Odebrano dane z akcelerometru, magnetometru, termometru oraz szczegóły dotyczące rotacji, a także informację o wykonaniu ok. 6000 zdjęć. Niestety transmisja samych zdjęć nie powiodła się^[6].

ATV Georges Lemaître musiał zostać dwukrotnie wykorzystany do pilnej zmiany orbity stacji w związku z zagrożeniem zderzenia się z kosmicznymi śmieciami. Manewry takie wykonano:

• 27 października 2014 o 17:42 UTC – zwiększono prędkość stacji o 0,5 m/s w celu uniknięcia zderzenia stacji z pozostałościami po satelicie Kosmos 2251^[7],
• 12 listopada 2014 o 12:35 UTC – zwiększono prędkość stacji o 0,5 m/s w celu uniknięcia zderzenia ze szczątkami chińskiego satelity rozpoznawczego Yaogan^[8].

Poza tymi manewrami wykonano również, przy pomocy silników statku ATV-5, kilka planowanych zmian orbity stacji^[9][10][11]:

• 14 sierpnia 2014 o 16:58 UTC – podniesienie orbity o 2 km,
• 27 sierpnia 2014 o 08:37 UTC – podniesienie orbity o 1 km,
• 14 września 2014 o 02:08 UTC
• 8 października 2014 o 09:13 UTC – zwiększenie prędkości stacji o 1,22 m/s,
• 28 stycznia 2014 o 18:40 UTC – obniżenie orbity o 0,7 km.

Statek ATV-5 pozostał zadokowany do ISS przez 180 dni. 14 lutego 2015 roku o 13:42 UTC odłączył się od stacji i zaczął się od niej oddalać^[12]. Kolejnego dnia o 17:26 wykonano manewr jego deorbitacji, w wyniku czego statek spłonął w atmosferze o 18:04 UTC^[13].

Ładunek

Statek ATV Georges Lemaître zabrał na Międzynarodową Stację Kosmiczną ok. 6616 kg zaopatrzenia, w tym^[14]:

• 860 kg paliwa do przepompowania do zbiorników stacji,
• 2118 kg paliwa potrzebnego do korekty orbity ISS,
• 843 kg wody pitnej,
• 100 kg gazów (powietrze i tlen),
• 2695 kg środków i sprzętu w sekcji ciśnieniowej (1400 różnych przedmiotów).

Przed odcumowaniem statku ATV-5 od ISS jego sekcja ciśnieniowa została wypełniona śmieciami i niepotrzebnymi sprzętami o łącznej masie 2147 kg. Dodatkowo do jego pustych zbiorników przepompowano 353 litry odpadów płynnych. Ładunki te spłonęły razem ze statkiem podczas wchodzenia w atmosferę^[15].

Galeria

• 
  Statek ATV-5 w końcowej fazie dokowania do modułu Zwiezda
• 
  Alexander Gerst (z lewej) i Aleksandr Skworcow monitorują przy pomocy systemu TORU manewr automatycznego dokowania statku ATV Georges Lemaître
• 
  Alexander Gerst wewnątrz modułu ciśnieniowego statku ATV-5

Zobacz też

• Lista bezzałogowych lotów kosmicznych do ISS

Przypisy

1. Fifth ATV named after Georges Lemaitre [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
2. Ostatni ATV [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08] .
3. ATV-5 MID-MISSION REPORT: EXCELLENT [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
4. ATV-5 częścią ISS [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08] .
5. ATV-5 set to test new rendezvous sensors [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
6. ATV's internal camera delivered data but not images [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
7. ATV-5 PUSHES STATION AWAY FROM SPACE DEBRIS [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
8. ATV-5 DELIVERS SECOND URGENT DEBRIS AVOIDANCE [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
9. Sojuz TMA-12M [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08] .
10. Sojuz TMA-13M [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08] .
11. Sojuz TMA-14M [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08] .
12. ATV-5 UNDOCKS FROM SPACE STATION [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
13. Ostatni ATV zdeorbitowany [online], Loty kosmiczne [dostęp 2016-08-08] .
14. ATV STATUS: READY FOR FLIGHT [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .
15. ATV-5 READY FOR FINAL TASKS AND UNDOCKING [online], ESA [dostęp 2016-08-08] .