Adam Kisiel

Ten artykuł dotyczy wojewody kijowskiego. Zobacz też: Adam Franciszek Kisiel (zm. 1719).
Adam z Brusiłowa Swiatołd Kisiel
Magnifico Dn. Adamo de Brusilow Sventoldicio Kisiel Domino et haeredi in Huszcza Gnoino et Kisielgrod Palatino Braclarierisi, Capilaneo Noszoviae, Kioviensis, et demum Palatinus Kioviensis etc. cet.
Ilustracja
Herb
Namiot
Data urodzenia

1600

Data i miejsce śmierci

3 maja 1653
Brześć Litewski

Żona

Anastazja Bohuszewiczówna

Adam Swiętołdycz-Swiatołd Kisiel z Brusiłowa, łac. Adamo de Brusilow Sventoldicio Kisiel, ukr. Адам з Брусилова Свентольдич Кисіль herbu Namiot (ur. w 1600 r., zm. 3 maja 1653 w Brześciu Litewskim)[1][2][3] – wojewoda kijowski w latach 1649–1653, wojewoda bracławski w latach 1648–1649, kasztelan czernihowski w latach 1639–1646, kasztelan kijowski w latach 1646–1648, podkomorzy czernihowski w latach 1633–1639, podczaszy wołyński w latach 1628–1633, sekretarz królewski w 1632 roku, starosta tłumacki[2], rotmistrz królewski w 1632 roku, ekonom kobryński w 1649 roku[4].

Odegrał pewną rolę podczas powstań kozackich jako przedstawiciel obozu ugodowego. Był ostatnim prawosławnym senatorem I Rzeczypospolitej i ostatnim wojewodą rezydującym w Kijowie.

Właściciel Kisielina (daw. Kisielgród), Huszczy i Brusiłowa.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W młodości studiował na Akademii w Zamościu. W armii koronnej od 1617 roku. Poseł województwa kijowskiego na sejm 1628 roku, deputat tego województwa na Trybunał Skarbowy Koronny w 1628 roku[5]. W czasie elekcji 1632 roku został sędzią generalnego sądu kapturowego[6]. Był elektorem Władysława IV Wazy z województwa wołyńskiego w 1632 roku[7]. Jeszcze jako starosta nossowski wziął udział w latach 1632–1634 w wojnie smoleńskiej. W grudniu 1632 roku obok kasztelana kamienieckiego Kazimierza Piaseczyńskiego oraz księcia Jaremy Wiśniowieckiego dowodził oddziałem jazdy i Kozaków zaporoskich, walczącym w starciu zakończonym jednym z pierwszych polskich zwycięstw, rozbijając moskiewski podjazd. W lutym zagon Kisiela, Piaseczyńskiego i Wiśniowieckiego działał w okolicach Putywla; podczas drugiego najazdu w maju 1633 Wiśniowiecki, Piaseczyński i Kisiel oblegali Putywl, po czym po odstąpieniu Kozaków, 19 czerwca polscy dowódcy ruszyli w głąb terytorium przeciwnika, pustosząc m.in. okolice Kurska i Briańska i odcinając posiłki od głównej armii Szeina.

Był protegowanym kanclerza Tomasza Zamoyskiego.

Poseł na sejmy 1624, 1629, 1631, 1632 i 1641 roku z wołyńskiego, poseł na sejmy 1628, 1633, 1638, 1640 z województwa kijowskiego, poseł na sejmy 1637 i 1639 roku z województwa czernihowskiego. Jako senator wziął udział w sejmach: nadzwyczajnym 1647 roku, obu sejmach 1648 roku, 1649/1650 roku i 1653 roku[8].

W czasie powstania Kozaków w 1637, na czele których stanął Paweł Pawluk, Adam Kisiel prowadził pertraktacje ze zbuntowanymi, odciągając wielu od wzięcia udziału w nim. Po zdławieniu powstania Kisiel udał się do Trechtymirowa i rozpoczął rejestr 6000 Kozaków według nowego systemu: przysięga na posłuszeństwo królowi i Rzeczypospolitej, posłuszeństwo starszyźnie, zaniechanie wypraw na terytorium tureckie i spalenie czółen.

Był elektorem Jana II Kazimierza w 1648 roku z województwa bracławskiego i województwa czernihowskiego[9], podpisał jego pacta conventa[10]. Na początku powstania Chmielnickiego wysłał do Kozaków prawosławnego mnicha, Petroniego Łaskę, który próbował nakłonić ich do zaprzestania działań wojennych. Uchwalona 22 lipca 1648 rezolucja sejmu wyznaczyła Kisiela oraz podstolego poznańskiego Aleksandra Sielskiego, podkomorzego przemyskiego Franciszka Dubrawskiego i podkomorzego mozyrskiego Teodora Michała Obuchowicza do prowadzenia rokowań z Chmielnickim[11]. Rozmowy rozpoczęły się w lutym 1649 w Perejasławiu i zakończyły fiaskiem[12]. Po zawartej z Kozakami ugodzie zborowskiej w dniu 6 listopada 1649 roku ponownie objął we władanie zamek w Kijowie, gdzie prowadził rokowania z Chmielnickim przybyłym do miasta 7 grudnia. Po tym, gdy nie doszło do porozumienia, wojewoda wyjechał na sejm i powrócił z powrotem do Kijowa 13 marca 1650 roku prowadzić dalsze rozmowy z Chmielnickim. Po jego wyjeździe do Czehrynia, Kisiel wyjechał z Kijowa we wrześniu 1650 roku. Po bitwie pod Beresteczkiem i ugodzie w Białej Cerkwi wojewoda Kisiel w grudniu 1651 roku ponownie przybył do Kijowa i pozostał w nim do połowy 1652 roku[13]. Był ostatnim prawosławnym senatorem I Rzeczypospolitej i ostatnim wojewodą rezydującym w Kijowie.

Fundator prawosławnych klasztorów w Maksakowsku i Niskieniczach[14]. W tym ostatnim monasterze został też pochowany[1].

Był wyznawcą prawosławia[15].

W filmie Ogniem i mieczem i 4 - odcinkowym serialu pod tym samym tytułem w roli wojewody wystąpił Gustaw Holoubek.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Zbigniew Wójcik, Adam Kisiel Świętołdycz z Brusiłowa, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny [online], Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny [dostęp 2022-09-01]. Wersja drukowana: Polski Słownik Biograficzny, t. XII, Instytut Historii PAN, 1966–1967.
  2. ↑ a b Krzysztof Chłapowski, Starostowie niegrodowi w Koronie 1565-1795 Materiały źródłowe, Warszawa, Bellerive-sur-Allier 2017, s. 240.
  3. ↑ Kisiel Adam Świętołdycz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-09-01].
  4. ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 156.
  5. ↑ Volumina Legum, t. III, Petersburg 1859, s. 277.
  6. ↑ Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey, między Warszawą a Wolą, Przez opisane Artykuły, do samego tylko Aktu Elekcyey należące, vchwalony y postanowiony. Roku Pańskiego, M. DC. XXXII. Dnia 27. Września, s. 7.
  7. ↑ Suffragia Woiewodztw y Ziem Koronnych, y W. X. Litewskiego, Zgodnie ná Naiásnieyssego Władisława Zygmunta ... roku 1632 [b.n.s.].
  8. ↑ Leszek Andrzej Wierzbicki, Senatorowie koronni na sejmach Rzeczypospolitej, Warszawa 2017, s. 77.
  9. ↑ Elektorów poczet, którzy niegdyś głosowali na elektorów Jana Kazimierza roku 1648, Jana III. roku 1674, Augusta II. roku 1697, i Stanisława Augusta roku 1764, najjaśniejszych Królów Polskich, Wielkich Książąt Litewskich, i.t.d. / ułożył i wydał Oswald Zaprzaniec z Siemuszowej Pietruski, Lwów 1845, s. 147.
  10. ↑ Porządek na seymie walnym elekcyey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego aktu elekcyey należące, vchwalony y postanowiony roku Pańskiego M.DC.XLVIII, dnia VI października s. 20.
  11. ↑ Skład delegacji : Wawrzyniec Jan Rudawski, Historja polska od śmierci Władysława IV aż do pokoju oliwskiego, czyli dzieje panowania Jana Kazimierza od 1648 do 1660 r. T. 1 Mohylew - Petersburg 1855, s. 29n. Instrukcja dla delegatów Punkta komisji z Kozakami : Karol Szajnocha, Dwa lata dziejów naszych Lwów 1869, s. 179 i 384n. Omówienie : Ludwik Kubala, Jerzy Ossoliński, Warszawa 1924, s. 291n i 451.
  12. ↑ Dyaryusz podróży do Pereaslawia i traktowania tamtejszego z Chmielnickim Panów Koniissarzów Polskich, przez Wojciecha Miaskowskiego Podkomorzego Lwowskiego spisany od 1 Stycznia do 7 Marca 1649, w: Księga pamiętnicza Jakuba Michałowskiego, wyd. Antoni Zygmunt Helcel, Kraków 1864, Dok nr 103, s. 369 - 386.
  13. ↑ Kresopedia: Kijów.
  14. ↑ U. A. Pawluczuk: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 26. ISBN 978-83-7431-127-4.
  15. ↑ Petro Kulakovs'kij, Urzędnicy ziemscy Czernihowszczyzny i Siewierszczyzny (do 1648 r.), w: Studia Źródłoznawcze = Commentationes T. 38 (2000), s. 65.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Wojewodowie bracławscy

Wojewodowie kijowscy