Antoni Szylling

Antoni Szylling

generał dywizji
Data i miejsce urodzenia	31 sierpnia 1884 Płoniawy-Bramura, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	17 czerwca 1971 Montreal, Kanada
Przebieg służby
Lata służby	1914–1947
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Jednostki	44 pułk piechoty 28 Dywizja Piechoty 23 Dywizja Piechoty 8 Dywizja Piechoty Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Armia „Kraków”
Stanowiska	dowódca pułku piechoty dowódca piechoty dywizyjnej dowódca dywizji piechoty generał do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych dowódca armii
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Szylling (ur. 31 sierpnia 1884 w Płoniawach, zm. 17 czerwca 1971 w Montrealu) – generał dywizji Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Był synem Aleksandra i Aleksandry z Ryksów. 7-klasową szkołę handlową z egzaminem dojrzałości ukończył w 1904 r. Brał czynny udział w tajnych organizacjach bojowych „Proletariat” i bojówkach PPS. W jego mieszkaniu, których miał kilka, przechowywana była broń i nielegalna „bibuła”, a także ukrywali się członkowie PPS oraz innych organizacji niepodległościowych. Aresztowany, kilkakrotnie siedział półtora miesiąca w Cytadeli Warszawskiej (Pawilon X) oraz dwukrotnie w więzieniu przy ul. Daniłłowiczowskiej w Warszawie. Pozbawiony w drodze administracyjnej praw wykształceniowych wcielony został do wojska rosyjskiego w głębi Rosji, gdzie przebywał 2 lata. W latach 1909–1912 ukończył w Wyższej Szkole Rolniczej w Warszawie 6-semestrowe Kursy Przemysłowo-Rolnicze. Po odbyciu praktyki rolniczej pracował samodzielnie jako agronom. Od 26 kwietnia 1912 do 1 maja 1913 był kierownikiem folwarku doświadczalnego i asystentem w Stacji Zootechnicznej w Szamocinie w byłym pow. warszawskim.

1 sierpnia 1914 został zmobilizowany do armii rosyjskiej, w której zakończył służbę w stopniu sztabskapitana.

20 października 1917 przeszedł do II Korpusu Polskiego w Rosji. Do stopnia majora awansował w 1918. Po bitwie pod Kaniowem dostał się do niewoli niemieckiej.

27 stycznia 1919 został przyjęty do Wojska Polskiego z zatwierdzeniem posiadanego stopnia majora i przydzielony z dniem 18 stycznia 1919 do Oddziału IX Sztabu Generalnego^[1]. W Oddziale IX Personalnym objął stanowisko kierownika Sekcji „B”^[2]. W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził 44 pułkiem piechoty. Z dniem 1 marca 1922, na własną prośbę, został przeniesiony do rezerwy^[3]. W 1922, będąc już w rezerwie, zweryfikowany został w stopniu pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i wysoką trzynastą lokatą w korpusie oficerów rezerwowych piechoty. Pracował na własnym gospodarstwie pod Grodnem na swojej resztówce w Lerypolu.

Z dniem 25 grudnia 1925 został powołany do służby czynnej i przydzielony do dyspozycji dowódcy 28 Dywizji Piechoty w Warszawie celem odbycia praktyki^[4]. Z dniem 1 stycznia 1926 został przemianowany z oficera rezerwy na oficera zawodowego, w stopniu pułkownika, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1919 roku i 2. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. W grudniu 1926 został przeniesiony do 23 Dywizji Piechoty w Katowicach na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej^[6]. W międzyczasie, od 3 stycznia do 24 czerwca 1927, był słuchaczem III Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie. 2 maja 1928 mianowany został dowódcą 8 Dywizji Piechoty w Twierdzy Modlin. 1 stycznia 1929 Prezydent RP Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 roku i 4. lokatą w korpusie generałów^[7].

25 maja 1937 mianowany został generałem do prac przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych. 1 września 1938 awansował w hierarchii GISZ na inspektora terenowego na odcinku południowo-zachodnim, tj. śląskim. 23 marca 1939 został powołany na stanowisko dowódcy Armii „Kraków”.

W kampanii wrześniowej 1939 dowodził Armią „Kraków”, której zadaniem była obrona przemysłowego regionu Górnego Śląska i południowego skrzydła polskiego frontu.

Antoni Szylling kierował Armią „Kraków” z wielką rozwagą, unikając rozwiązań ryzykanckich, a wybierając optymalne. Dzięki temu, kilkakrotnie oskrzydlany i otaczany, zdołał przeprowadzić oddziały bez efektownych, ale przegranych wielkich bitew znad granicy aż na Lubelszczyznę, wypełniając zresztą skrupulatnie instrukcje naczelnego wodza – Paweł Wieczorkiewicz, „Wrzesień 1939”.

2 września Armia Kraków opuściła swoje pozycje po tym, jak niemieckie zagony pancerne wdarły się w głąb polskiej obrony na styku obrony Armii „Kraków” z Armią „Karpaty” na południu i Armią „Łódź”. Gen. Szylling, pomimo tak ciężkiej sytuacji, dał wyraz opanowania żołnierskiego rzemiosła najwyższej próby przeprowadzając Armię „Kraków” (kilkakrotnie otaczany), aż na Lubelszczyznę. 7 września, w obliczu oskrzydlenia Armii zarówno od północy, jak i od południa, wypowiedział do oficerów sztabu słowa: Miłe to nie jest, ale dzięki temu nadarza się nam wreszcie pierwsza sposobność wykonania natarcia^[8]. Następnego dnia wydał znamienny rozkaz: Wielkie jednostki, każda oddzielnie i wszystkie razem, stanowią jeden blok posuwający i wspierający się wzajemnie. Nie wydzielać żadnych oddziałów ani batalionów, które odosobnione muszą zginąć. Ubezpieczać się i rozpoznawać na bliskie odległości^[9].

Był taktykiem i jako taki uznawał konieczność oszczędzania wojska z myślą o użyciu oddziałów przy lepszej okazji^[10]. Ze strategicznego punktu widzenia i oceny całej kampanii obrona Śląska choćby o dzień dłużej nie miała większego znaczenia. 19 września 1939 gen. Szylling wraz z ostatkami jego armii w grupie wojsk dowodzonych przez gen. Tadeusza Piskora (dowódca Armii „Lublin”) dotarły pod Tomaszów Lubelski. Szylling proponował pozorowany atak na Tomaszów, zaś właściwy przez Narol nad Tanwią. Jednak gen. Tadeusz Piskor zdecydował się atakować wyłącznie Tomaszów. Oddziały polskie stoczyły swą ostatnią bitwę – niemiecka zapora w Tomaszowie była zbyt silna, pozostała jedynie kapitulacja.

20 września po raz drugi dostał się do niemieckiej niewoli. Niemal cały okres wojny, do 30 kwietnia 1945 spędził gen. Szylling w obozie jenieckim VII A Murnau. Wyzwolony przez Amerykanów – wyjechał najpierw do Francji, następnie do Wielkiej Brytanii i Kanady. Na generała dywizji został awansowany ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1946 roku w korpusie generałów^[11].

Zakupił i prowadził farmę rolną, co pozwalało mu na uzyskanie środków utrzymania^[12]. Był członkiem Instytutu Piłsudskiego^[13].

Zmarł 17 czerwca 1971 roku w Montrealu. Pochowany na cmentarzu Saint-Sauveur-des-Monts^[11]. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 277-4-25)^[14].

Awanse

• chorąży – 1907
• podporucznik
• porucznik
• sztabskapitan
• kapitan
• major – 15 kwietnia 1918
• podpułkownik – 1920
• pułkownik – 1922, zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• generał brygady – 1 stycznia 1929 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 4. lokatą w korpusie generałów
• generał dywizji – ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1946, awansowany przez władze emigracyjne

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 137
• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1921)^[15]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1934)^[16][17]
• Krzyż Niepodległości (17 marca 1938)^[18]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[19][20]
• Krzyż Walecznych (trzykrotnie, po raz pierwszy w 1921)^[21]
• Złoty Krzyż Zasługi (19 marca 1931)^[22]
• Komandor Orderu Legii Honorowej (III Republika Francuska, 1936)^[23]
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (III Republika Francuska, zezwolenie Naczelnika Państwa w 1922)^[24]
• Medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”) (zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921)^[25]

Przypisy

1. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 12 z 4 lutego 1919 roku, poz. 416. Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 13 z 6 lutego 1919 roku, poz. 463.
2. Czarnecka 2003 ↓, s. 7.
3. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych Nr 6 z 18 marca 1922 r., s. 239.
4. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 11 marca 1926 roku, s. 87. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 12 kwietnia 1926 roku, s. 114.
5. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 17 z 19 kwietnia 1926 roku, s. 115. Pozostawanie przez okres prawie czterech lat w rezerwie spowodowało, że nie mógł być traktowany na równych prawach z innymi oficerami, którzy posiadali stopień pułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i pozostawali w tym okresie w służbie czynnej. Z tego powodu otrzymał starszeństwo z 1 lipca 1919 roku. W 1924 roku był jedynym pułkownikiem piechoty w służbie czynnej z tym starszeństwem.
6. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 52 z 7 grudnia 1926 roku.
7. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych, Nr 1 z 4 stycznia 1929 roku, s. 1.
8. Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, Wyd. Czytelnik Warszawa 1983, tom 2, s. 405.
9. tamże, s. 410
10. POLONIJNA AGENCJAP.A. INFORMACYJNA POLONIJNA AGENCJAP.A., POLONIJNA AGENCJA INFORMACYJNA POLECA: ANTONI SZYLLING - MOJE DOWODZENIE W ROKU 1939 [online], Polonijna Agencja Informacyjna [dostęp 2024-01-18]  (pol.).
11. Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 63.
12. Włodzimierz Nikitenko: Włóczędzy w generalskich mundurach. Historia.org.pl., 23 września 2014. [dostęp 2016-11-01]. (pol.).
13. Zmarli członkowie Instytutu. „Biuletyn”, s. 11, Marzec 1972. Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce. 
14. Cmentarz Stare Powązki: Witold Szylling, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24] .
15. Dekret Wodza Naczelnego L. 2862 z 13 kwietnia 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 16, poz. 560)
16. M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi w służbie wojskowej”.
17. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 13, s. 229, 11 listopada 1934. 
18. M.P. z 1938 r. nr 64, poz. 72 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości” – zamiast uprzednio nadanego Medalu Niepodległości (M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94).
19. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 631 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
20. Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych Nr 15 z 11 listopada 1928 r.
21. „W zamian za otrzymane wstążeczki biało-amarantowe b. armii gen. Hallera”, Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2097 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 42, s. 1666)
22. M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 101 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska”.
23. Dekoracja generałów orderem Legii Honorowej. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 224 z 30 września 1936. 
24. Decyzja Naczelnika Państwa L. 3625.22 G. M. I. z 1922 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 8, s. 250)
25. Decyzja Naczelnika Państwa z 12 grudnia 1921 r. (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 268)

Bibliografia

• Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 309–313. ISBN 83-7021-096-1.
• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski niepodległej. Warszawa: Editions Spotkania, 1991.
• Piotr Stawecki: Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 83-11-08262-6.
• Paweł Wieczorkiewicz, „Wrzesień 1939”.
• Regina Czarnecka. Organizacja Sztabu Generalnego WP (Naczelnego Dowództwa WP) w latach 1918–1921. „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej”. 26, 2003. Warszawa: Centralne Archiwum Wojskowe. ISSN 0137-5547. 
• Antoni Szylling, Moje dowodzenie w roku 1939. Przedmowa M. Zgórniak, opracowanie i przypisy P. Mikietyński, Kraków 2007.
• Grzegorz Mazur: Szylling Antoni. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 50. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2014, s. 17–19. ISBN 978-83-63352-36-3.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000117474358
• VIAF: 17023318
• LCCN: no2008014424
• GND: 1019952997
• SUDOC: 118626418
• PLWABN: 9810531812205606
• NUKAT: n2007102089

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3983764