Artur Oppman

Artur Oppman
Or-Ot
Ilustracja
podpułkownik oświatowy podpułkownik oświatowy
Data i miejsce urodzenia

14 sierpnia 1867
Warszawa

Data i miejsce śmierci

4 listopada 1931
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1920–1925

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka

podpis
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Oficer Orderu Palm Akademickich (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Posłuchaj tego artykułu

Plik audio został utworzony na podstawie wersji z 13 maja 2014 i nie obejmuje późniejszych edycji.
Artykuły audio
Artur Oppman
Grób Artura Oppmana na cmentarzu Powązkowskim

Artur Franciszek Michał Oppman, ps. Or-Ot (ur. 14 sierpnia 1867 w Warszawie, zm. 4 listopada 1931 tamże) – polski poeta okresu Młodej Polski, publicysta, varsavianista, w latach 1901–1905 redaktor tygodnika „Wędrowiec”, w latach 1918–1920 redaktor „Tygodnika Ilustrowanego”.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Artur Franciszek Michał Oppman urodził się 14 sierpnia 1867 w Warszawie. Pochodził z niemieckiej rodziny mieszczańskiej, która w 1708 przybyła do Polski z Turyngii. Związki z Polską były w rodzinie bardzo silne: jego matka i babka były Polkami, dziadek brał udział w powstaniu listopadowym, ojciec w powstaniu styczniowym. Uczył się początkowo w II Gimnazjum w Warszawie, jednak zrażony silną rusyfikacją szkoły, po kilku latach przeniósł się do Szkoły Handlowej im. Leopolda Kronenberga w Warszawie. Tam podjął swoje pierwsze próby poetyckie. Z drukiem pierwszego wiersza wiąże się jego pseudonim literacki, gdyż zecer, składając do druku wiersz niewyraźnie podpisany przez autora dwiema pierwszymi literami imienia i nazwiska (Ar-Op), odczytał je jako Or-Ot. Młodzieńcze utwory poety były drukowane w „Kurierze Warszawskim”, „Wędrowcu” i „Kurierze Codziennym”, które promowały młode talenty. W latach 1883–1885 publikował swoje utwory również w „Tygodniku Ilustrowanym”, „Kłosach” i „Świcie”.

W latach 1890–1892 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Interesował się szczególnie językiem i literaturą XVI w. Po zawarciu małżeństwa z Władysławą Trynkiewiczówną przerwał studia i wrócił do Warszawy. Często chodził na Stare Miasto, poznawał życie plebsu, jego zwyczaje, warszawskie legendy. W 1893 ukazał się zbiór wierszy Ze Starego Miasta, a w 1894 tomik Pieśni, pisany dla pokrzepienia serc. Uznaniem cieszyły się jego wiersze opisujące urok Starego Miasta. Jego wiersze były drukowane w „Biesiadzie Literackiej”, „Bluszczu”, „Kłosach”, „Tygodniku Mód i Powieści”, a także w „Wędrowcu” (którego redaktorem był w latach 1901–1905). Nadzwyczaj intensywne były jego kontakty ze światem literackim i artystycznym Warszawy. W jego domu przy ul. Kanonia 8 bywali m.in.: Bolesław Prus, Stefan Żeromski, Felicjan Faleński, Władysław Reymont, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Bolesław Leśmian, Antoni Lange, Wojciech Kossak, Jan Lechoń i inni. Napisał wiele utworów dla dzieci. Dzięki prostocie i melodyjności uczynił bajkę dla dzieci swoistym dziełem sztuki. Zajmował się również redagowaniem kalendarzy, almanachów i zbiorów poezji. Był członkiem Straży Piśmiennictwa Polskiego, troszczącej się o rozwój kultury i nieskazitelność polszczyzny, a także członkiem honorowym Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914 roku, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m.in., że krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich[1].

W 1920 zaciągnął się jako szeregowiec do piechoty. 27 lutego 1921 Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski mianował go, „warunkowo, aż do wyjaśnienia sprawy jego przyjęcia do wojska, naczelnym redaktorem pisma «Żołnierz Polski»”[2]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Oddziale III Naukowo-Szkolnym Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych, pozostając na ewidencji 5 pułku piechoty Legionów[3]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1. lokatą w korpusie oficerów administracji, dział naukowo-oświatowy. W latach 1923–1924 pełnił służbę w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym w Warszawie, kierowanym przez pułkownika Wacława Tokarza. 31 marca 1924 awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1923 i 1. lokatą w korpusie oficerów administracji, dział naukowo-oświatowy[4][5]. Z dniem 31 stycznia 1925 został przeniesiony w stan spoczynku[6][7].

Jego patriotyczne wiersze deklamowano na różnych koncertach, akademiach, inauguracjach. W 1928 otrzymał nagrodę literacką miasta Warszawa. W 1930 wyszły jego Śpiewy historyczne[8] i Pieśń o Rynku i zaułkach[9]. Ostatnim jego wierszem był utwór pt. Ostatnie strzały...[10] Pod koniec życia przeniósł się ze Starego Miasta na Żoliborz. Zmarł 4 listopada 1931 w Warszawie. Został pochowany w alei zasłużonych (grób 7)[11] na cmentarzu Powązkowskim. Nad jego grobem Jan Lorentowicz powiedział: Odszedł w zaświaty poeta, który w ciągu czterdziestu kilku lat swego życia twórczego miał jedną tylko namiętność: bezgraniczne ukochanie Ojczyzny. Pośmiertnie w 1936 ukazał się zbiór jego wierszy żołnierskich Służba poety.

Utwory

[edytuj | edytuj kod]

Legendy warszawskie[12]:

Pozostałe:

  • O chciwym Macieju, kusym Niemczyku i zaklętych skarbach na zaklętej górze
  • Wiersze: Lis i bocian, Baśń o grzybowych ludkach, Kruk i lis, Lis i kurka
  • Wiersze o Starym Mieście
  • Berek Jawor
  • Dachy
  • Dzwonnik Kacper Dławiduda
  • Gdy wieczorna spływa chwila złota...
  • Grajek
  • Gołębie
  • Kanonia
  • Kamienne Schodki
  • Konsyliarz Barnaba-Walenty
  • Maciej Flisak
  • Maciejowa i Bartłomiej
  • O Jasiu Dręczycielu, o Józiu Gapciu, o Cesi Cmokosi i o spalonej Zosi
  • Ostatni klasyk
  • Piwnica Fukierowska
  • „Pod Syreną”
  • „Rok 1918”
  • Rynek Starego Miasta
  • Rynek Staromiejski
  • Stare Miasto
  • Stary aktor
  • Stary dom
  • Stary kapral
  • Sień
  • Szeroki Dunaj
  • Trzy boginie
  • Zapalają latarnie
  • Zaułki ze zbioru wierszy Artura Oppmana „Pieśń o Rynku i Zaułkach[9]”
  • Baśń o szopce
  • Wiersz pt. „Krzyż Virtuti”

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W maju 1961 roku na kamienicy przy ul. Kanonia 8, w której mieszkał Artur Oppman, wmurowano tablicę pamiątkową[15].

Od 24 listopada 1961 ulica w Warszawie na terenie dzielnicy Żoliborz nosi nazwę ulicy Or-Ota[16]. Ulica o analogicznej nazwie znajduje się również w Częstochowie[17]. Natomiast ulice o pełnym brzmieniu imienia i nazwiska tego poety znajdują się we Wrocławiu, Łodzi i Poznaniu[18].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kazimierz Władysław Kumaniecki, Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego, Warszawa – Kraków 1920, s. 30.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 19 marca 1921 roku, s. 494.
  3. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 37, 798.
  4. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1411, 1540.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1278, 1401.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 9 stycznia 1925 roku, s. 6.
  7. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 894.
  8. ↑ Artur Oppman, Śpiewy historyczne [online], polona.pl [dostęp 2018-03-01].
  9. ↑ a b Artur Oppman, Pieśń o rynku i zaułkach. Nowy cykl o Starem Mieście [online], polona.pl [dostęp 2018-03-01].
  10. ↑ Dzieje powstania pomnika. W: Centrum Wyszkolenia Żandarmerii. Rocznik Pamiątkowy 1931. Grudziądz: 1931, s. 21–25.
  11. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ARTUR OPPMAN, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
  12. ↑ Artur Oppman, Legendy warszawskie [online], polona.pl [dostęp 2018-03-01].
  13. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 27.
  14. ↑ M.P. z 1925 r. nr 241, poz.989 „za zasługi, położone na polu oświaty wśród wojska”.
  15. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie. Rok 1961. „Warszawski kalendarz ilustrowany „Stolicy” 1963”, s. 114, 1962. 
  16. ↑ Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 1.
  17. ↑ Wynik wyszukiwania dla hasła: „Or-Ota” [online], Rejestr TERYT [dostęp 2018-02-23].
  18. ↑ Wynik wyszukiwania dla hasła: „Artura Oppmana”. [online], Rejestr TERYT [dostęp 2018-02-23].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]