Balsam peruwiański

Balsam peruwiański w butelce

Balsam peruwiański (łac. Balsamum peruvianum FP XIII, syn. Balsamum peruvianum verum, Balsamum peruvianum nigrum, Balsamum indicum nigrum) – patologiczna wydzielina otrzymywana poprzez mechaniczne uszkodzenie kory drzewa woniawca balsamowego (Myroxylon balsamum Harms var. pereirae Leguminosae) z rodziny motylkowatych, rosnącego w Ameryce Południowej. Jego nazwa pochodzi stąd, że przed wiekami ziemie na których rosły drzewa balsamiczne podlegały hiszpańskiemu wicekrólowi Peru i produkty eksportowane przez Atlantyk znajdowały się w skrzyniach z jego pieczęcią. W Europie towar ten pojawił się w roku 1524 i wkrótce został uznany za tak dobry lek, że ówczesny papież specjalną bullą zabronił ścinać drzewo balsamowe[1].

Monografia surowca farmaceutycznego na stan obecny (2024) znajduje się w Farmakopei Polskiej XIII[2], która definiuje go jako ciemnobrunatną, niezbyt gęstą i niewysychającą na powietrzu ciecz, o gorzkawo-ostrym zapachu przypominającym wanilię. Balsam peruwiański bardzo trudno rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w etanolu (najlepiej w 90%), chloroformie, kwasie octowym oraz w wodnych roztworach wodzianu chloralu. Nie miesza się z olejami tłustymi, z wyjątkiem oleju rącznikowego (z którym miesza się dobrze). Trudno miesza się z wazeliną, lanoliną. Gęstość wynosi 1,14 - 1,165. Liczba kwasowa 56-84. Liczba zmydlenia – nie mniej niż 224.

Balsam peruwiański jest bogaty w związki fenolowe i terpenowe o silnych właściwościach odkażających: benzoesan benzylu, cynamonian benzylu, kwas cynamonowy, kwas benzoesowy, ponadto seskwiterpeny, farnezol, wanilinę. Balsam peruwiański farmakopealnej jakości powinien zawierać co najmniej 50% cynameiny[3].

Znajduje stosowanie miejscowo, per se (w stomatologii, chirurgii oraz weterynarii), a także w dermatologii, proktologii pod różnorodnymi postaciami leku recepturowego (maści, pasty, mazidła, emulsje, czopki, zawiesiny) w zakresie stężeń 2 - 50%. Używany w wielu chorobach skóry, szczególnie w leczeniu oparzeń, odmrożeń i trudno gojących się ran. Ponadto w leczeniu świerzbu. Wykazuje działanie antyseptyczne i przeciwzapalne oraz pobudzające regenerację tkanek. Jest składową preparatu galenowego: maści Mikulicza.

W farmacji miała także znaczenie odmiana balsamu peruwiańskiego o jasnej barwie (Balsamum peruvianum album)[1], a także jego namiastka "balsam peruwiański sztuczny" (Balsamum peruvianum artificiale)[4].

Balsam peruwiański jest również stosowany w testach płatkowych jako jeden ze wskaźników alergii na kosmetyki. Dzięki wielu uczulającym składnikom daje odczyny krzyżowe z wieloma różnymi produktami pochodzenia roślinnego i na tym polega jego duża wartość diagnostyczna.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Jan Kazimierz Podlewski, Alicja Chwalibogowska-Podlewska, Leki współczesnej terapii, Marian Adamkiewicz (oprac.), Warszawa: „Split Trading” Wydawnictwa Fundacji Büchnera, 2001, ISBN 83-85632-56-5, OCLC 68674528.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Joanna Typek, Od natury do receptury - Balsam z królestwa Peru, „Farmacja Krakowska”, 11 (2), 2008, s. 30-32 [dostęp 2019-06-10].
  2. ↑ Znowelizowana monografia szczegółowa surowca FP XIII t.2 > Balsamum peruvianum - str. 1612
  3. ↑ Henryk Różański, Balsam peruwiański – Balsamum peruvianum [online], rozanski.li [dostęp 2019-06-10].
  4. ↑ Oferta niemieckiego wytwórcy surowców recepturowych (1989) Caesar&Loretz GmbH "Caelo". Sortiments- und Preisliste 1989 (wersja drukowana) > nr produktu : g 21 Balsamum peruvianum artificiale Künstlicher Perubalsam.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.