Björn Collinder

Erik Alfred Torbjörn „Björn“ Collinder

Björn Collinder (ur. 22 lipca 1894 w Sundsvall, zm. 20 maja 1983 w Wiedniu) – szwedzki językoznawca-uralista.

Życie

[edytuj | edytuj kod]

Björn Collinder urodził się w Sundsvall jako syn nauczyciela szkoły średniej Erika Collinder i Violi Horney[1]. W roku 1912 rozpoczął studia w uniwersytecie w Uppsali, początkowo w zakresie języków nordyckich, lecz ostatecznie poświęcił się językom ugrofińskim, zwłaszcza saami. W latach 1921–1922 przeprowadził podróż naukową do Finlandii, a 1924 pracował jako prasowy attaché w fińskiej ambasadzie w Szwecji. Jego praca doktorska Über den finnisch-ugrischen Stufenwechsellehre ukazała się w 1929. Był professorem uniwersytetu w Uppsali 1933–1961. Stał się doktorem honoris causa uniwersytetu w Helsinkach 1960.[2] Jako profesor wizytujący wykładał w Stanach Zjednoczonych Ameryki: Uniwersytet Indiany 1947, Uniwersytet Minnesoty 1948, Uniwersytet Kalifornijski 1963; w Australii w Australian National University 1963, oraz w Uniwersytecie Wiedeńskim w trzech periodach 1963–1964, 1966–1967 i 1971–1972.[1]

Ożenił się w 1940 ze śpiewaczką Brittą Norrby-Collinder[3].

Działalność językoznawcza

[edytuj | edytuj kod]

Znany był jako nie tylko badacz poszczególnych języków uralskich, ale także zwolennik ustalania związków genetycznych pomiędzy rodzinami językowymi, np. związków uralsko-indoeuropejskich, uralsko-ałtajskich czy uralsko-jukagirskich, przez co w pewnym stopniu współprzygotowywał grunt pod teorię nostratyczną.

Dla studentów filologii uralskich podstawowe znaczenie mają jego prace o charakterze pół-podręcznikowym: Fenno-Ugric Vocabulary: An Etymological Dictionary of the Uralic Languages (1955), Survey of the Uralic Languages (1957), Comparative Grammar of the Uralic Languages (1960) oraz An Introduction to the Uralic Languages (1965) - stanowią one swego rodzaju wzajemnie się uzupełniające tomy "tetralogii podręczników uralistycznych".

W zakresie języka szwedzkiego był Collinder zdecydowanym purystą, sprzeciwiał się przejawom mody językowej, zwłaszcza wpływom języka angielskiego[2].

Collinder był także aktywny jako tłumacz. Między innymi przetłumaczył na szwedzki język fiński epos Kalevala (pierwsze wydanie 1948 z ilustracjami Akseli Gallen-Kallela), a także staroangielski poemat Beowulf (1954), dramat Eurypidesa Cyklop (1955), Eddę młodszą (1958) i Eddę starszą (1957), oraz dramaty Williama Shakespearea i Sofoklesa[2].

Wybór prac

[edytuj | edytuj kod]
  • 1929 Über den finnisch-lappischen Quantitätswechsel I, Uppsala.
  • 1934 Indo-uralisches Sprachgut, Uppsala.
  • 1938 Lautlehre des waldlappischen Dialektes von Gällivare, Helsinki.
  • 1939 Reichstürkische Lautstudien, Uppsala.
  • 1940 Jukagirisch und Uralisch, Uppsala.
  • 1943 Lappisches Wörterverzeichnis aus Härjedalen, Uppsala.
  • 1949 The Lapps, New York.
  • 1949 The Lappish Dialect of Jukkasjärvi: A Morphological Survey, Uppsala.
  • 1954 Scandinavica et fenno-ugrica, Uppsala.
  • 1964 The Kalevala and its background, Stockholm.
  • 1965 Hat das Uralische Verwandte? Eine sprachvergleichende Untersuchung, Uppsala
  • 1968 Kritische Bemerkungen zum Saussure'schen Cours de linguistique générale, Uppsala.
  • 1970 Noam Chomsky und die generative Grammatik. Eine kritische Betrachtung, Uppsala.
  • 1978 Sprache und Sprachen. Einführung in die Sprachwissenschaft, Hamburg.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Vem är det : Svensk biografisk handbok 1977, Stockholm: Norstedt, 1976, s. 188, ISBN 91-1-766022-X.
  2. ↑ a b c Kari Tarkiainen, COLLINDER, Björn, [w:] Biografiskt lexikon för Finland [online] [dostęp 2018-01-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-17].
  3. ↑ Vem är det : Svensk biografisk handbok 1977, Stockholm: Norstedt, 1976, s. 762, ISBN 91-1-766022-X.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]