Byczeń

Byczeń

wieś
Zespół młyna wodnego w Byczeniu
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	ząbkowicki
Gmina	Kamieniec Ząbkowicki
Liczba ludności (2011)	403[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-230[3]
Tablice rejestracyjne	DZA
SIMC	0852602
Położenie na mapie gminy Kamieniec Ząbkowicki Byczeń
Położenie na mapie Polski Byczeń
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Byczeń
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego Byczeń
50°31′20″N 16°54′17″E/50,522222 16,904722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Byczeń (niem. Baitzen^[4]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Kamieniec Ząbkowicki.

Integralne części wsi Byczeń^[5]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
nie nadano	Duży Byczeń	część wsi
nie nadano	Mały Byczeń	część wsi

Toponimia

Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia nazwę Baitzen oraz słowiańską Bycen. Obie nazwy zawiązują do byka – samca krowy.

Historia

We wsi istniał średniowieczny gródek, stanowiący centrum posiadłości obejmującej okoliczne wsie, należący do jednej z gałęzi znanej śląskiej rodziny szlacheckiej Pogorzelów. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1183 r. W XIII i XIV w. była posiadłością rycerską. W 1346 wieś stała się własnością cysterską, aż do czasów sekularyzacji w 1810 roku. Kościół we wsi, który był wymieniany już w 1283, został objęty przez zakonników. W 1393 wymienia się pierwszego sołtysa dziedzicznego, w 1397 karczmę. Wieś została zniszczona podczas najazdu husytów w 1427 oraz podczas wojny trzydziestoletniej^[6]. W 1765 we wsi mieszkało 13 kmieci, 19 zagrodników, 28 chałupników i 6 rzemieślników^[7].

Podział administracyjny

W latach 1954–1968 w granicach osiedla Kamieniec Ząbkowicki^[8][9].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wałbrzyskiego.

Nazwa

12 listopada 1946 nadano miejscowości polską nazwę Byczeń^[4].

Demografia

W 1933 r.^[10] w miejscowości mieszkały 643 osoby, a w 1939 r.^[11] – 581 osób^[12]. W 2009 r. było ich 425^[13], a w roku 2011 liczba mieszkańców spadła do 403^[2].

Liczba ludności Byczenia

Zabytki

Do rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są^[14]:

• kościół parafialny pw. św. Marcina z XVIII wieku
• plebania, obecnie dom mieszkalny nr 18
• zespół młyna wodnego (nr 88) z lat 1899–1939:
  • młyn
  • budynek mieszkalno-administracyjny
  • siłownia
  • tartak
  • obora
  • stodoła

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 13929
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 110 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
5. Otwarte Dane [online], dane.gov.pl [dostęp 2023-08-15] .
6. Byczeń – Na Szlaku [online] [dostęp 2023-11-04]  (pol.).
7. JerzyJ. Organiściak JerzyJ., Szlak Cysterski na Ziemi Ząbkowickiej, s. 12-13  (pol.).
8. Dz.U. z 1957 r. nr 59, poz. 317, vide gromada Kamieniec Ząbkowicki
9. Dz.U. z 1968 r. nr 21, poz. 133
10. Stan na 16 czerwca.
11. Stan na 17 maja.
12. Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Frankenstein. 2006. [dostęp 2013-03-11]. (niem.).
13. BDL :: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny, 2012. [dostęp 2013-03-11]. (pol.).
14. Architektura: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 31 grudnia 2012 r. – woj. dolnośląskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 2013-01-07. s. 243. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)]. (pol.).