Bystrzyca Dolna
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
692[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
58-100[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DSW |
| SIMC |
0856014 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Świdnica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu świdnickiego  | |
 50°48′34″N 16°28′30″E/50,809444 16,475000[1]
| |
| Strona internetowa | |
Bystrzyca Dolna (pol. hist. Bystrzyca, niem. Nieder Weistritz, do 1898 Polnisch Weistricz[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie świdnickim, w gminie Świdnica.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Wieś położona na lewym brzegu Bystrzycy.
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości wywodzi się od bystrego, szybkiego nurtu rzeki Bystrzycy, nad którą leży wieś[5]. Niemiecki nauczyciel Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą nazwę miejscowości wymienia zlatynizowaną nazwę Bistritz podając jej znaczenie "Dorf am reissenden Gebirgsbach" czyli "Wieś nad rwącym potokiem górskim"[5]
Pierwsze zapisy historyczne o wsi pochodzą już z wieku XII. Wzmiankowana jest po raz pierwszy w łacińskim dokumencie z 1250 roku wydanym przez papieża Innocentego IV w Lyonie gdzie zanotowana została w zlatynizowanej, staropolskiej formie „Bistricie”[6].
Miejscowość ta w okresie 9 stuleci miała 13 nazw: Bistritcza - 1149/1150 r., Wystricza - 1300 r., Polnisch Weistritz - 1318 r., Wistricz - 1330 r., Wistricz - 1334 r., Wistricia polonicalis - 1340 r., Polnisschen Weissericz - 1362 r., Polnisch Weistritz - 1372 r., Polnischweistric - 1666 r., Pohl (nisch) Weiseritz - 1743 r., Weistriz Polnisch - 1785 r., Bystrzyca Polska[4] - 1887 r., Nieder Weistritz - 1898 r.[7], Bystrzyca Dolna - od 1945 r.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Położenie u boku Świdnicy powodowało, że podczas wszystkich wojen wojska niszczyły wieś.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- zespół pałacowo-parkowy:
- pałac, rezydencja powstała najpewniej w XVI w. jako zamek wodny, rozebrany w 1830 r. Dzisiejszy neorenesansowy charakter pochodzi z lat 1886-1887 - XIX w. i jest efektem rozbudowy leśniczówki. Założenie powstało na rzucie prostokąta, jest dwukondygnacjowe, kryte dachem mansardowym z lukarnami. Dobudowane skrzydło, gdzie mieści się rozległy taras pochodzi najpewniej z początku XX w. Pałac pełni funkcje budynku mieszkalnego
- piękny park ze stawem oraz około 200-letnimi dębami; do parku prowadzi wybudowana w 1870 roku monumentalna brama, z drugiej połowy XIX w.
- cmentarz kościelny, na terenie parku
- aleja, na cmentarzu kościelnym, z pierwszej połowy XIX w.
- cmentarz kościelny, na terenie parku
- aleja topolowa, przy drodze wzdłuż zabudowań folwarcznych, z pierwszej połowy XIX w.
- aleja dębowa jednorzędowa, przy głównej drodze wiejskiej, z początku XIX w.
inne zabytki:
- stary kamienny mur, zachował się od strony północno-wschodniej pałacu
- kościół pw. św. Józefa; pochodzący z końca XIX wieku, ale nie posiada on istotnej wartości historycznej
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14150
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 132 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Bystrzyca Polska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Tom VIII, str. 599
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 8, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Grünhagen 1866 ↓, s. 280.
- ↑ Zmiana nazwy z Polnisch Weistritz na Nieder Weistritz nastąpiła 24 XI 1898 r. Zob. Dzieje Świdnicy w datach, Świdnica 2009, s. 98.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 165. [dostęp 2012-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Colmar Grünhagen, Regesten zur Schlesischen Geschichte, Breslau: Josef Max & KOMP., 1866 (niem.).
- Rezydencje ziemi świdnickiej, zespół redakcyjny: W. Rośkowicz, S. Nowotny, R. Skowron, Świdnica 1997, s. 11.
