Cheapside (Londyn)

Cheapside
City of London
Ilustracja
Państwo

 Wielka Brytania

Miejscowość

Londyn

Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Położenie na mapie Wielkiego Londynu
Mapa konturowa Wielkiego Londynu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Położenie na mapie City of London
Mapa konturowa City of London, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Ziemia51°30′50,6″N 0°05′37,4″W/51,514056 -0,093722
Multimedia w Wikimedia Commons
Cheapside w 1639

Cheapside – ulica w centrum Londynu, jedna z głównych ulic City of London, dawny główny ośrodek handlowy miasta.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Bieg Cheapside wytyczono w czasach Alfreda Wielkiego, który przebudowywał i fortyfikował Londyn[1]. Pierwotnie nazywano ją West Cheap (Westcheape)[2][3][4]. Nazwa pochodzi od staroangielskiego ceap lub chepe oznaczającego rynek, targ[5][1]. Stanowiła przedłużenie Poultry biegnące do katedry św. Pawła[2][4]. Była też w przeszłości znacznie szersza niż obecnie[4]. Na obu jej końcach znajdowały się od średniowiecza ważne ujęcia wody[5].

Ulica stanowiła główny ośrodek handlowy miasta, mieścił się na niej targ[5][1][2][3][4]. Rzemieślnicy i handlarze różnych profesji koncentrowali się w różnych miejscach ulicy i jej przecznic[5]. W XIII w. król Henryk III nakazał przeniesienie stąd handlu solą, kukurydzą i rybami[5]. Ok. 1300 znajdowało się tu 400 sklepów[1]. Od XIV w. skoncentrowali się tutaj złotnicy (a w XVII w. Karol I Stuart próbował oczyścić ulicę ze wszystkich poza nimi[3]), także tutaj handlowano jedwabiem[2]. Głównym ośrodkiem handlowym miasta Cheapside pozostawała do XIX w., a z czasem przewagę nad złotnikami (którzy w czasach elżbietańskich mieli tu całe rzędy sklepów) zdobył handel przedmiotami codziennego użytku[1]. W XVI w. na zachodnim końcu ulicy zbudowano gmach giełdy królewskiej (Royal Exchange), pełniący funkcje handlowe, od drugiej połowy XVIII w. stanowiący centrum finansowe (wówczas to swoją siedzibę znalazł tutaj Lloyd’s), w 2001 przekształcony w centrum handlowe[1].

Cheapside było też ważnym szlakiem komunikacyjnym między Westminsterem i londyńską Tower[4]. Ulicę wykorzystywano także podczas licznych uroczystości[2][4][6], m.in. tędy przechodziły procesje koronacyjne[6] czy uroczyste pochody z nowymi burmistrzami Londynu po ich zaprzysiężeniu[2][6]. Tutaj urządzano także niekiedy egzekucje[5][2][7], znajdował się tu też pręgierz[5]. Podczas turnieju urządzonego na terenie przylegającym do ulicy w 1331 zawaliła się jedna z trybun, na której znajdowała się królowa Anglii Filipa[5][2][6]. Później królowi i jego otoczeniu podczas podobnych okazji służyła kamienna konstrukcja[5][2]. Kilkakrotnie Cheapside było areną zamieszek mieszczan londyńskich, m.in. za panowania Ryszarda I Lwie Serce i Henryka VIII Tudora[3].

W końcu XIII w. na środku ulicy wzniesiono jeden z dwunastu krzyży Eleonory ustawionych w miejscach, w których zatrzymywał się pochód z ciałem żony Edwarda I Eleonory zmierzający do Opactwa Westminsterskiego[2][4][7]. Kilkakrotnie go odnawiano i przerabiano (w tym po uszkodzeniach, jakich doznał w 1581), a podczas niektórych uroczystości nawet złocono. Z inicjatywy purytan jako symbol przesądów został zburzony 2 maja 1643[5][2][7].

W większości drewniana zabudowa Cheapside padła ofiarą wielkiego pożaru Londynu w 1666[4][8]. Spłonął wówczas także znajdujące się tutaj kościoły, w tym kościół St Mary-le-Bow[5][4][1], który jako jedyny został następnie odbudowany według projektu Christophera Wrena[5][1][7]. W czasach wiktoriańskich stopniowy postęp zabudowy (duże budynki mieszczące biura, magazyny i sklepy[5]) spowodował zwężenie szerokiej niegdyś ulicy, nadal jednak była główną ulicą zakupową miasta[4]. Ponownie większość Cheapside została zniszczona w 1941 podczas niemieckich nalotów na Londyn[5][4] (w tym także po raz kolejny kościół St Mary-le-Bow[5][1]). W ramach powojennej odbudowy nie zadbano o oddanie dawnego charakteru architektonicznego ulicy[4]. Ocalały m.in. krypty kościoła St Mary-le-Bow pochodzące z lat 80. XI wieku oraz ciąg siedemnastowiecznych sklepów zbudowanych po Wielkim Pożarze w okolicy skrzyżowania z Wood Street[1].

Przy Cheapside urodził się John Milton[9], a także arcybiskup Canterbury Tomasz Becket[5][10][11]. Mieszkał tu John Keats[5]. Pojawia się w wielu utworach literackich – np. u Geoffreya Chaucera[2][12], Thomasa Middletona[13], Williama Wordswortha[14] czy Jane Austen[15].

Cheapside stanowiło symboliczne centrum Londynu – rodowitym londyńczykiem (cockneyem) miała być wyłącznie osoba urodzona w zasięgu dzwonów kościoła St Mary-le-Bow[16].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j Stephen Inwood: Historic London: An Explorer's Companion. London: Pan Macmillan, 2008, s. 25, 123, 237–238. ISBN 978-0-230-70598-2.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l Cheapside. W: Henry B. Wheatley: London, Past and Present: Its History, Associations and Traditions. T. 1. London: John Murray, 1891, s. 368–374.
  3. ↑ a b c d Cheapside—Introductory and Historical. W: Walter Thornbury: Old and New London. T. I. London: Cassell, Petter & Galpin, 1878, s. 304–315.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Brian Girling: Lost London in Colour. Stroud: Amberley Publishing, 2013, s. 120. ISBN 978-1-4456-1512-7.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Jason N. Goldsmith: Cheapside. W: Ben Weinreb, Christopher Hibbert, Julia Keay, John Keay: The London Encyclopaedia. Wyd. 3. London: Macmillan, 2008, s. 153–154. ISBN 978-1-4050-4925-2.
  6. ↑ a b c d Cheapside: Shows and pageants. W: Walter Thornbury: Old and New London. T. I. London: Cassell, Petter & Galpin, 1878, s. 315–332.
  7. ↑ a b c d Cheapside: The central area. W: Walter Thornbury: Old and New London. T. I. London: Cassell, Petter & Galpin, 1878, s. 332–346.
  8. ↑ Magdalena Alagna: The Great Fire of London of 1666. New York: The Rosen Publishing Group, 2004, s. 27–28. ISBN 0-8239-4485-9.
  9. ↑ Stephen Dobranski: The Cambridge Introduction to Milton. Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. xiv. ISBN 978-0-521-89818-8.
  10. ↑ David Long: A History of London in 100 Places. London: Oneworld, 2014, s. 36. ISBN 978-1-78074-413-1.
  11. ↑ Saint Thomas Becket, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-12-04] (ang.).
  12. ↑ Rosalyn Rossignol: Critical Companion to Chaucer: A Literary Reference to His Life and Work. New York: Facts On File, 2006, s. 379. ISBN 0-8160-6193-9.
  13. ↑ Gail Kern Paster: The Idea of the City in the Age of Shakespeare. Athens: The University of Georgia Press, 2012, s. 151–172. ISBN 978-0-8203-3857-6.
  14. ↑ Jason N. Goldsmith: Wordsworth's Lyrical Ballads, 1800. W: The Oxford Handbook of William Wordsworth. Richard Gravil, Daniel Robinson (ed.). Oxford: Oxford University Press, 2015, s. 279. ISBN 978-0-19-101965-4.
  15. ↑ Clara Tuite: Romantic Austen: Sexual Politics and the Literary Canon. Cambridge: Cambridge University Press, 2002, s. 140–141. ISBN 978-0-521-80859-0.
  16. ↑ Cockney, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-12-04] (ang.).