Czaszówka stożkowata

Czaszówka stożkowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Gromada

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pierścieniakowate

Rodzaj

czaszówka

Gatunek

czaszówka stożkowata

Nazwa systematyczna
Deconica inquilina (Fr.) Romagn.
Revue Mycol., Paris 2(6): 244 (1937)
Multimedia w Wikimedia Commons

Czaszówka stożkowata (Deconica inquilina (Fr.) Romagn. – gatunek grzybów należący do rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Deconica, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus inquilunus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Henri Charles Louis Romagnesi w 1937 r.[1]

Synonimy[2]:

  • Agaricus inquilinus Fr. 1818
  • Agaricus inquilinus var. phacidius Fr. 1818
  • Agaricus inquilinus var. squarrosulus Fr. 1828
  • Deconica muscorum P.D. Orton 1960
  • Geophila inquilina (Fr.) Kühner & Romagn. 1953
  • Hylophila inquilina (Fr.) Quél. 1886
  • Naucoria inquilina (Fr.) P. Kumm. 1871
  • Psilocybe inquilina (Fr.) Bres. 1931
  • Psilocybe muscorum (P.D. Orton) M.M. Moser, 1967
  • Tubaria inquilina (Fr.) Gillet 1876)

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Psilocybe inquilina[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Deconica nazwa polska stała się niespójna z nazwą naukową. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała nazwę czaszówka stożkowata[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 0,5–2 cm, początkowo półkulisty, potem wypukły, na koniec płaskołukowaty, czasami z niewielkim garbkiem. Powierzchnia o barwie od czerwonawo brązowej przez ceglasto brązową do jasnożółto lub żółtawo brązowej. Jest higrofaniczny; w stanie wilgotnym jego powierzchnia blaknie do barwy słomkowej. W stanie wilgotnym kapelusz jest żłobkowany prawie na całej powierzchni, w stanie suchym tylko na brzegu. Pokryty jest żelatynowatą, łatwo ściągalną i błoniastą skórką, czasami z kłaczkowatymi, białawymi resztkami osłony[5].

Blaszki

Przyrośnięte lub nieco zbiegające, czerwonawo-brązowe do purpurowo brązowych. Ostrza tej samej barwy[5].

Trzon

Wysokość 2–4 cm, grubość 1,5–2 mm, cylindryczny, równo gruby, często wygięty. Powierzchnia o barwie od białawej do czerwonawo brązowej, pokryta równoległymi brązowymi włókienkami, ponadto z resztkami szybko zanikającej zasnówki. Przy podstawie często występuje biała grzybnia[5].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki: W wysypie purpurowo brązowe, 7–8,8 (–10) × 4,5–6,6 µm, romboidalne do elipsoidalnych z przodu, elipsoidalne z boku. Podstawki: 4–zarodnikowe. Pleurocystyd brak. Cheilocystydy butelkowate do półbutelkowatych (15–) 18–38 × 5–8 µm, z długą szyjką o szerokości 2,5–3,8 µm[5].

Gatunki podobne

Cechą charakterystyczną łysiczki stożkowatej jest to, że trudno ją wyrwać bez przełamania trzonu lub wyrwania wraz z okazem kępek trawy.Ta cecha w połączeniu z innymi; zbiegające blaszki, wypukły kapelusz i mocno przeźroczyście żłobione brzegi, wyróżnia ten gatunek makroskopowo wśród innych łysiczek[5].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Znane jest jej występowanie w Ameryce Północnej i Europie, podano także jedno stanowisko w Argentynie[6]. Władysław Wojewoda w 2003 r. podał w Polsce liczne stanowiska z uwagą, że rozprzestrzenienie i stopień zagrożenia nie są znane[3].

Grzyb saprotroficzny. Występuje w różnego typu lasach i zaroślach, na polach i w sadach, wśród opadłych liści i traw na resztkach drzewnych. Owocniki zazwyczaj od maja do października[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-28] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-12-28] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 569, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 5 lutego 2025 (pol.).
  5. ↑ a b c d e Psilocybe inquilina [online] [dostęp 2020-12-28] (ang.).
  6. ↑ Psilocybe inquilina [online], Discover Life [dostęp 2020-12-28] (ang.).