Dame Gruew

Dame Grujew
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

19 stycznia 1871
Smilewo

Data i miejsce śmierci

10 grudnia 1906
okolice Małeszewa

Multimedia w Wikimedia Commons

Dame Gruew[a] (ur. 19 stycznia 1871 w Smiłewie, zm. 10 grudnia 1906 w okolicy Małeszewa) – jeden z twórców Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1892, będąc studentem uniwersytetu w Sofii, założył tajne kółko studenckie, które zamierzał przekształcić w zbrojną organizację walczącą o niepodległość Macedonii[1]. Jego działalność wyszła na jaw i stała się przyczyną usunięcia go z uczelni. W związku z tym Grujew udał się do Bitoli, gdzie pozyskiwał zwolenników dla swoich idei wśród nauczycieli[1]. W 1893 brał udział w założeniu Wewnętrznej Macedońskiej Organizacji Rewolucyjnej[2]. W ocenie Pawła Olszewskiego i Ireny Stawowy-Kawki była to macedońska organizacja niepodległościowa o jasnym programie politycznym[1][2], chociaż w literaturze spotyka się też twierdzenia, że celem WMRO była bułgaryzacja Macedonii[1]. Diana Mishkova wskazuje, że sam Grujew opowiadał się za współpracą macedońsko-bułgarską w walce z Turkami[3].

Martwe ciało Dame Grueva

W 1894 Grujew wszedł w skład Centralnego Macedońskiego Komitetu Rewolucyjnego, głównego organu WMRO, jako jego sekretarz[1]. Przyczynił się również do powstania terenowych struktur organizacji w zachodniej Macedonii. W 1900 udał się do Bitoli, gdzie miał stać na ich czele, został jednak szybko aresztowany i zesłany do Podrum Kale[1]. Stale utrzymywał jednak kontakty z organizacją w Bitoli, zaś w 1903 wrócił do Salonik i tam spotkał się z Goce Dełczewem i innymi przywódcami WMRO, w celu ustalenia terminu powstania zbrojnego. Początkowo wyznaczono maj 1903 jako moment wystąpienia, jednak gorszy od przewidywanego stan przygotowań w terenie skłonił kierownictwo organizacji do jego odwołania. 17 kwietnia 1903 w Bitoli Dame Gruew, Borys Sarafow i Anastas Łozanczew ogłosili powstanie sztabu głównego powstania i opublikowali jego manifest, z żądaniem autonomii Macedonii w ramach państwa tureckiego[1].

Po klęsce powstania ilindeńskiego w sierpniu 1903 Gruew zaangażował się w przygotowania do nowej insurekcji. W maju 1904 powołał kongres prilepski podległy bitolskiemu okręgowi WMRO, latem 1905 mianowano go dowódcą okręgu Skopje[1].

W 1905 Gruew przewodniczył kongresowi WMRO, który miał przezwyciężyć wewnętrzne różnice między konserwatywnym a lewicowym skrzydłem organizacji. Odbył się on w Monasterze Rylskim i nie zakończył wewnętrznych sporów w organizacji. Jedną z podjętych decyzji był wybór Komitetu Centralnego, którego członkiem został m.in. Grujew[4].

W drodze powrotnej do Salonik Grujew ze swoim oddziałem został otoczony przez siły tureckie i zginął w walce[1].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Zapis w postaci Dame Grujew z oryg. bułg. formy Даме Груев zgodny jest zalecanymi na wikipedii zasadami transkrypcji nazwisk bułgarskich. W polskojęzycznych opracowaniach dotyczących dziejów Bułgarii zapis ten występuje sporadycznie. Używa jej np. Andrzej Malinowski w opracowaniu Kwestia macedońska w Bułgarii w latach 1878-1918, Toruń 2006, a także Jarosław Rubacha w pracy Bułgarski sen o Bizancjum. Polityka zagraniczna Bułgarii w latach 1878-1913, Warszawa 2004. Tadeusz Wasilewski w Historii Bułgarii, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1988 używa formy Dame Gruew, podobnie jak Tadeusz Czekalski w opracowaniu Bułgaria, wydanym w serii Historia państw świata w XX i XXI wieku, Warszawa 2010. Spotykany jest również zapis Dame Gruev, zob. Irena Stawowy-Kawka, Historia Macedonii, Wrocław-Warszawa-Kraków 2000.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i Paweł Olszewski: Macedonia : historia i współczesność. Radom: Wyższa Szkoła Handlowa, 2010, s. 47-48. ISBN 83-921255-9-2. OCLC 750674169. (pol.).
  2. ↑ a b I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 144. ISBN 83-04-04549-4.
  3. ↑ D. Mishkova: We, the people: politics of national peculiarity in Southeastern Europe. Central European University Press, 2009, s. 125. ISBN 978-963-9776-28-9.
  4. ↑ I. Stawowy-Kawka: Historia Macedonii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 159. ISBN 83-04-04549-4.