Darzlubie

Darzlubie

wieś
Budynek szkoły w Darżlubiu
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Powiat	pucki
Gmina	Puck
Liczba ludności (2022)	879[2]
Strefa numeracyjna	58
Kod pocztowy	84-100[3]
Tablice rejestracyjne	GPU
SIMC	0170363
Położenie na mapie gminy wiejskiej Puck Darzlubie
Położenie na mapie Polski Darzlubie
Położenie na mapie województwa pomorskiego Darzlubie
Położenie na mapie powiatu puckiego Darzlubie
54°42′12″N 18°19′26″E/54,703333 18,323889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Darzlubie (także jako Darżlubie; kaszb. Darżlëbié^[4]) – wieś kaszubska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie puckim, w gminie Puck, na Kępie Puckiej i na północno-wschodnim krańcu Puszczy Darżlubskiej^[5].

Wieś Opactwa Cystersów w Oliwie w powiecie puckim województwa pomorskiego w II połowie XVI wieku^[6]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Historia

Pierwsze wzmianki o Darzlubiu pochodzą z roku 1296 jako „Darsolube” – własność rycerza Radosława ze Strugi. W 1300 roku rycerz Radosław sprzedał Darzlubie wraz z kilkoma okolicznymi wsiami rycerzowi, nazwanemu w przekazie z 1300 roku miles de Darsolube. W roku 1333 Darzlubie otrzymali cystersi oliwscy od Krzyżaków w zamian za posiadłości w Swornigaciach. Wieś należała do Cystersów do 1772 roku. Według przekazu z 1773 roku we wsi mieszkało 28 osób^[7]. W 1920 roku w Darzlubiu było ponad 100 gospodarstw, w których mieszkało około 800 osób. Przed 1920 wieś nosiła nazwę niemiecką Darslub^[8].

Nazwa

Nazwa miejscowości utworzona od nazwy osobowej *Darżelub (pomorskie imię nie poświadczone w źródłach) za pomocą dzierżawczego przyrostka *-je – „własność Darżeluba”. Pierwszy człon tego imienia ma dawną formę stopnia wyższego od przymiotnika *dorgъ, znaczącego drogi, przyjmującego pomorską postać darże- (droższy), zaś człon drugi pochodzi od czasownika *lubiti^[9][10].

Formy nazwy stosowane do czasu odzyskania przez Polskę niepodległości po I wojnie światowej:

• Darsolubie (1300)^[9]
• Darselube, Darsilube, Darsollub (1333)^[9]
• Darselub (1342)^[9]
• Daczelub (1534)^[9]
• Darliup (1570)^[9]
• Darzlub (1627)^[9]
• Darzlubie (1682)^[9]
• Darzlub (1789)^[9]
• Darzlubie, Darszlub (1879)^[9]
• Darzlub (1880)^[11]
• niem. Darslub (1893^[12], 1914^[13])

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nazwa miejscowości funkcjonowała zarówno w zapisie Darzlubie, jak i Darżlubie. W wykazie nazw miejscowości opublikowanym przez Główny Urząd Statystyczny po spisie powszechnym z 1921 roku miejscowość widnieje pod nazwą Darzlubie^[14]. Ta sama nazwa wymieniona została w wykazie miejscowości opracowanym w latach 30. pod kierunkiem Tadeusza Bystrzyckiego^[15]. Na mapach topograficznych Wojskowego Instytutu Geograficznego początkowo także stosowany był zapis Darzlubie – nazwa w tej postaci znalazła się na mapach z 1923^[16][17] i 1927 roku^[18], jednak na mapach późniejszych stosowano zapis Darżlubie – nazwa w tej postaci znalazła się na mapach z lat 1931^[19], 1934^[20], 1936^[21], 1937^[22][23] i 1938^[24].

Po wybuchu II wojny światowej miejscowości przywrócono dawną nazwę niemiecką Darslub, którą w roku 1942 lub 1943 zmieniono na Darpstedt^[25]. Po zakończeniu wojny w dalszym ciągu istnieje dualizm nazewniczy. W 1980 roku nazwa w formie Darzlubie została potwierdzona jako urzędowa^[26], w tej formie powtórzona została w Wykazie urzędowych nazw miejscowości i ich części z 2012 roku^[27], a wcześniej pojawiła się w Spisie miejscowości PRL z 1967 roku^[28]. Nazwa w formie Darżlubie wymieniona za to została w wykazie Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej z 1991 roku, opracowanym przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych^[29], pojawia również na mapach topograficznych wydawanych przez Głównego Geodetę Kraju (1:10 000^[30], 1:25 000^[31], 1:50 000^[32], 1:100 000^[33]), a także na topograficznych mapach wojskowych (np. 1:50 000 z 1987 roku^[34], 1:100 000 z 1994 roku^[35] i 1:200 000 z 1995 roku^[36]), na mapach turystycznych (np. mapie PPWK z 2004 roku^[37]) i w innych publikacjach (np. w Polsko-kaszubskim słowniku nazw miejscowych i fizjograficznych z 2006 roku^[4]).

Od nazwy miejscowości nazwane zostały lasy: Puszcza Darżlubska (Puszcza Darzlubska) i Lasy Oliwsko-Darżlubskie, a także rezerwat przyrody Darzlubskie Buki i Darżlubskie Źródliska.

Zabytki

Zabytki Darzlubia to:^{[potrzebny przypis]}

• Przydrożna kapliczka św. Rozalii (patronki Darzlubia) z I poł. XIX wieku
• Kilka domów o konstrukcji szkieletowej

Inne

• Na zachód od Darzlubia znajduje się śródleśny rezerwat przyrody Darżlubskie Buki.
• Od nazwy Darzlubie wzięły nazwę nocne marsze na orientację „Darżlub” organizowane od roku 1976 przez Studenckie Koło Przewodników Turystycznych^[7]
• W 1880 roku odkryto na terenie Darzlubia grób skrzynkowy z IV wieku p.n.e.^[7]

Zobacz też

• Aglomeracja trójmiejska
• Groty Mechowskie
• Wielka Piaśnica
• Starzyno
• Werblinia

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 21538
2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 209 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Polsko-kaszubski słownik nazw miejscowych i fizjograficznych. Andrzej Chludziński (red.). Gdańsk: Region, 2006, s. 27. ISBN 978-83-87258-86-3.
5. TomaszT. Górecki TomaszT., Kaszuby : przewodnik turystyczny, wyd. 9 zm. i rozszerz, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2006, s. 26, ISBN 83-60437-11-4, OCLC 749961599 [dostęp 2020-07-01] .
6. Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w.: rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 103.
7. Franciszek Mamuszka, Ziemia Pucka, Warszawa, PTTk „Kraj”, 1989, ISBN 83-7005-170-7.
8. Według dr. F. Lorentza „Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskiem” (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3).
9. Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany. Kazimierz Rymut (red.). T. II: C-D. Kraków: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, 1997. ISBN 83-85579-64-8. Brak numerów stron w książce
10. Maria Malec: Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003. ISBN 83-01-13857-2. Brak numerów stron w książce
11. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 1. Warszawa: 1880, s. 907.
12. Karte des Deutschen Reiches 1:100 000 – Generalstabskarte – 046 Neustadt a. d. Rheda; Königlich-Preussische Landesaufnahme 1893.
13. Übersichtskarte von Mitteleuropa 1:300 000 – P55 Stolp; Königlich-Preussische Landesaufnahme 1914.
14. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 11: Województwo pomorskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1926, s. 40.
15. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorialnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych. Tadeusz Bystrzycki (red.). Przemyśl: Książnica Naukowa, 1933, s. 309.
16. Mapa Operacyjna Polski 1:300 000, 33 Stolp (Slupsk), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1923.
17. Mapa Taktyczna Polski 1:100 000, Pas 30 Słup 26 Wejherowo; Wojskowy Instytut Geograficzny, 1923.
18. Mapa Taktyczna Polski 1:100 000, Pas 30 Słup 27 Gdynia; Wojskowy Instytut Geograficzny, 1927.
19. Mapa Taktyczna Polski 1:100 000, Pas 29,30 Słup 27 Gdynia; Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1931.
20. Mapa Operacyjna Polski 1:300 000, 34 Gdynia-Gdańsk, Wojskowy Instytut Geograficzny, 1934.
21. Mapa Operacyjna Polski 1:300 000, 33 Wejherowo-Słupsk, Wojskowy Instytut Geograficzny, 1936.
22. Mapa Taktyczna Polski 1:100 000, Pas 30 Słup 26 Wejherowo; Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1937.
23. Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000, Pas 30-Słup 26-C Darżlubie, Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1937.
24. Mapa Taktyczna Polski 1:100 000, Pas 29,30 Słup 27 Gdynia; Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1938.
25. Andrzej Marcinkiewicz: Słownik niemieckich nazw miejscowości Drugiej Rzeczypospolitej pod kontrolą III Rzeszy (1939-1945). Warszawa: Oficyna Naukowa, 2003, s. 73. ISBN 83-88164-69-4.
26. Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce. T. 1: A-J. Warszawa: Ministerstwo Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska, Główny Urząd Statystyczny, 1980, s. 298.
27. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części Dz.U. z 2013 r. poz. 200.
28. Spis miejscowości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1967, s. 198.
29. Nazwy geograficzne Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa, Wrocław: Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa. Główny Geodeta Kraju. Urząd Rady Ministrów. Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych imienia Eugeniusza Romera, 1991, s. 175. ISBN 83-7000-071-1.
30. Mapa topograficzna Polski 1:10 000, ark. N-34-37-D-c-4 Połczyno, Główny Geodeta Kraju, Warszawa 2000.
31. Mapa topograficzna Polski 1:25 000, ark. 305.33 Puck, Główny Geodeta Kraju, Warszawa 1983.
32. Mapa topograficzna Polski 1:50 000, ark. N-34-37-D Puck, Główny Geodeta Kraju, Warszawa 2001.
33. Mapa topograficzna Polski 1:100 000, ark. 81.05.1 Gdynia, Główny Geodeta Kraju, Warszawa 1981.
34. Mapa topograficzna Polski 1:50 000, ark. N-34-37-D Puck, Sztab Generalny Wojska Polskiego, 1987.
35. Mapa topograficzna Polski 1:100 000, ark. N-34-37/38 Władysławowo, Zarząd Topograficzny Sztabu Generalnego, Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, Wojskowe Zakłady Kartograficzne, Warszawa 1994.
36. Mapa topograficzna Polski 1:200 000, ark. N-34-VII/VIII Puck i Gdańsk, Sztab Generalny Wojska Polskiego, Warszawa 1995.
37. Ziemia Kaszubska. Mapa turystyczna 1:100 000, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa 2004.

Linki zewnętrzne

• Darzlub, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 907 .