Dorothy Donegan

Dorothy Donegan
Ilustracja
Dorothy Donegan (lata 50.)
Data i miejsce urodzenia

6 kwietnia 1922
Chicago

Data i miejsce śmierci

19 maja 1998
Los Angeles

Instrumenty

fortepian

Gatunki

jazz (swing, bebop), stride, boogie-woogie, muzyka poważna

Zawód

muzyk (pianistka, wokalistka)

Multimedia w Wikimedia Commons

Dorothy Donegan (ur. 6 kwietnia 1922 w Chicago, zm. 19 maja 1998 w Los Angeles)[1] – afroamerykańska pianistka jazzowa i klasyczna, oraz okazjonalna wokalistka. Laureatka NEA Jazz Masters Award 1992[2].

Dorothy Donegan: Zauważyłam, że ludzie nie chcą przez cały wieczór słuchać muzyki. Chcą zabawy[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jej ojciec, Don H., pracował jako szef kuchni w wagonach restauracyjnych pociągów The Chicago, Burlington and Quincy Railroad[4]. Amatorsko grał na trąbce. Matka była nauczycielką, ale nie pracowała[4]. Uzupełniała budżet rodzinny wynajmem domowych pokoi. Dorothy miała młodszego brata – Leona. Matka kupiła jej pianino i w wieku dziewięciu lat rozpoczęła naukę gry. Przez pięć lat brała lekcje u Alfreda N. Simmsa, którego uczennicą była także Cleopatra Brown[4]. Uznana za cudowne dziecko, kształciła się potem pod kierunkiem Rudolpha Ganza z Chicago Musical College[4]. Ukończyła DuSable High School, w której uczyła się u Waltera Dyetta, nauczyciela m.in. wokalistki Diny Washington, saksofonistów Johnny’ego Griffina i „Vona” Freemana, oraz pianisty Gene’a Ammonsa[4].

Nigdy nie wygasła w niej miłość do muzyki poważnej, stąd też później kontynuowała studia w tej dziedzinie na Uniwersytecie Południowej Kalifornii[5]. Kształciła się też na kursach mistrzowskich na Uniwersytecie Maryland, kiedy występowała w rejonie Waszyngtonu. Dzięki graniu muzyki klasycznej i jazzu stała się oryginalną pianistkę o wielkim wyczuciu harmonii[5].

W 1943 jako pierwsza Afroamerykanka dała koncert w chicagowskiej sali Orchestra Hall, który stał się znaczącym punktem w jej karierze artystycznej[2]. W tym czasie trafiła pod skrzydła Arta Tatuma, zainteresowanego młodą, utalentowana pianistką. Miał jej później powiedzieć, że „jest jego ulubioną kobietą, grającą na fortepianie”[4]. „Nigdy nie wiadomo, co ona zagra, stale zaskakuje” – mawiał[4]. Pracowała wówczas w barach i klubach Wietrznego Miasta. W 1944 pojawiła się w filmowej komedii muzycznej Sensations of 1945, w której wystąpili m.in. Eleanor Powell, W.C. Fields oraz bandliderzy Cab Calloway, Woody Herman i ich orkiestry[6].

Jej pierwsze płyty sprzedawały się źle. Natomiast koncerty cieszyły się powodzeniem[3]. Na estradzie okazywała duże poczucie humoru, niekiedy graniczące z komizmem. Zawsze grała z wielką energią, siedząc i często wymachując nogami, lub stojąc[3]. Nigdy jednak nie przestawała być wirtuozem fortepianu. Recenzent gazety „The New York Times” tak ocenił jej występy: „Ekstrawagancja pomogła jej znaleźć pracę w branży w dużym stopniu nieprzyjaznej dla kobiet. W pewnym sensie było to także jej niepowodzenie, gdyż nierzadko krytykowano jej koncerty za przerost osobowości artystki”[7]. Przez zdecydowanie większą część kariery występowała w trio z kontrabasem i perkusją. Jej koncert w hotelu Sheraton Center w 1980 pobił wszystkie dotychczasowe rekordy frekwencji[2]. Choć od kilku dziesięcioleci była na estradzie i grała niemal wszędzie, dopiero w 1987 po raz pierwszy pojawiła się w słynnym nowojorskim klubie The Village Vanguard[2]. W latach 80. zaczęły się także lepiej sprzedawać jej płyty. Przez wiele lat twierdziła, że „jej karierę ograniczały jej stałe apele o zrównanie stawek dla kobiet z męskimi”[7].

W następnej dekadzie zajęła się nauczaniem. Wykładała na uniwersytetach Harvarda, Northeastern oraz w Manhattan School of Music[2]. Była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana, m.in. w 1993 wystąpiła w Białym Domu, a w 1994 otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Roosevelta[2]. W 1995 wystąpiła na Newport Jazz Festival, a swój ostatni duży koncert dała w 1997 na festiwalu jazzowym w kalifornijskim Concord.

Zmarła w swoim domu. Miała 76 lat. Przez dłuższy czas zmagała się z nowotworem jelita grubego[4]. Została pochowana na cmentarzu Inglewood Park w Los Angeles[8]

Małżeństwa i dzieci

[edytuj | edytuj kod]

Była trzykrotnie zamężna[3]. Dwoma mężami byli: Walter Eady i John T. McClain[9]. Wszystkie małżeństwa zakończyły się rozwodem – ostatni odbył się w 1974[3]. Miała dwóch synów.

Wybrana dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1953 The Feminine Touch – Hazel Scott–Mary Lou Williams–Dorothy Donegan–Cleo Brown–Ann Jenkins (Decca) – kompilacja
  • 1955 Dorothy Donegan (Jubilee Records)
  • 1956 Septemer Song (Jublilee)
  • 1957 At the Embers with Dorothy Donegan (Roulette)
  • 1958 Dorothy Donegan Plays for Jazz-30 (Jazz-30)
  • 1959
    • Live (Capitol)
    • Donnybrook with Donegan (Capitol)
  • 1961 It Happened One Night (Roulette)
  • 1963 Swingin' Jazz In Hi-Fi (Regina Records)
  • 1975 The Many Faces of Dorothy Donegan (Mahogany)
  • 1976 Dorothy Donegan (Four Leaf Clover Records)
  • 1980
    • Makin’ Whoopee (Black & Blue)
    • Live! (CNR)
  • 1981
    • The Explosive (Progressive Records)
    • Dorothy Donegan Live – Dorothy Donegan Featuring Jimmy Woode and Ed Thigpen (Jaylin's Live)
  • 1982 Sophisticated Lady (Ornament)
  • 1984 Dorothy Donegan Plays DIA (Design Institute America)
  • 1989
    • I Walk Along (Black & Blue)
    • Dorothy Donegan – Live at the Widder Bar 1986, Zürich (Timeles Recordds)
  • 1991 Dorothy Donegan – Live at the 1990 Floating Jazz Festival (Chiaroscuro Records)
  • 1995 I Just Want to Sing (Audiophile)
  • 1997 Dorothy Donegan – Live at Hollywood’s Living Room (Norma)
  • 2015 Dorothy Donegan – Live at the King of France Tavern (LiSem Records)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Dorothy Donegan. allmusic.com. [dostęp 2024-10-14]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f NEA Jazz Masters – Dorothy Donegan. National Endowment for the Arts. [dostęp 2024-10-14]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e Dorothy Donegan, Famous Jazz Pianist, Dies. „Jet”. [dostęp 2024-09-17]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h Wonder Woman. American Musicians II – Seventy-One Portraits in Jazz. [dostęp 2024-09-17]. (ang.).
  5. ↑ a b Dorothy Donegan. AllAbout Jazz. [dostęp 2024-10-15]. (ang.).
  6. ↑ Sensations of 1945 w bazie IMDb (ang.)
  7. ↑ a b Dorothy Donegan, 76, Flamboyant Jazz Pianist, Dies. „The New York Times”. [dostęp 2024-10-14]. (ang.).
  8. ↑ Dorothy Donegan. Find a Grave. [dostęp 2024-10-14]. (ang.).
  9. ↑ Dorothy Donegan w bazie IMDb (ang.)

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]