Dźwierzchno

Dźwierzchno

wieś
Kościół pw. św. Katarzyny
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Powiat	inowrocławski
Gmina	Złotniki Kujawskie
Sołectwo	Dźwierzchno[2]
Liczba ludności (31 grudnia 2013[3])	95
Strefa numeracyjna	52
Kod pocztowy	88-180[4]
Tablice rejestracyjne	CIN
SIMC	0100240
Położenie na mapie gminy Złotniki Kujawskie Dźwierzchno
Położenie na mapie Polski Dźwierzchno
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Dźwierzchno
Położenie na mapie powiatu inowrocławskiego Dźwierzchno
52°52′11″N 18°04′44″E/52,869722 18,078889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Dźwierzchno – wieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie inowrocławskim, w gminie Złotniki Kujawskie^[5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bydgoskiego.

Dawna nazwa

W czasie zaborów miejscowość ta nosiła nazwę Kaisertreu. W roku 1920 dekretem ministra W. Seydy z 30 stycznia 1920 r. nastąpiła zmiana nazwy na Dźwierzchno^[6].

Historia

Dźwierzchno to jedna z najstarszych wsi w Polsce, wspominana jest w dokumentach kościelnych z X wieku^[7].

Źródła historyczne podają nazwę wsi w formach Dźwierzhno alias Dzwierzno, Dzvirstino, Drwisna; w roku 1390 pisano także Dzwirdzino. W XIX wieku wieś położona była w powiecie inowrocławskim^[7].

Według katalogu biskupów kujawskich pierwszy biskup kruszwicki, Lucidus, założył tu kościół i przy nim został pochowany. Datę śmierci podaje katalog na rok 993^[7].

Również i następcy jego: Laurentius (zmarły 1014) i Marcellinus (zmarły 1033) tu mają spoczywać (Mon. Pol. IV, 25)^[7].

W dokumentach z roku 1250 własność kościoła inowrocławskiego. W roku 1268 otrzymuje wieś drogą zamiany Ziemomysł, książę kujawski, wraz z młynem, jeziorem i winnicą. Kaplica kościelna pozostanie własnością prepozytury kruszwickiej (wieś posiada wówczas 17 łanów chłopskich Dok. 187, 13 i 213, 38). Wieś wspominana jest także w dokumentach z roku 1390 (K. W., n. 1894)^[7].

Wieś pierwotnie znajdowała się tam, gdzie dziś jest cmentarz – kilkaset metrów od dzisiejszego kościoła pw. Św. Katarzyny. Miejsce pierwotnego kościoła (pod tym samym wezwaniem) oznaczone jest drewnianym krzyżem. Znajduje się tam też tablica informacyjna mówiąca o istnieniu w tym miejscu grodu, drewnianego kościoła - miejsca rezydowania i pochowania wspomnianych powyżej biskupów kujawskich.

W wieku XIX wieś posiadała 8 domów, 80 mieszkańców w tym 60 ewangelików, 20 katolików. Analfabetów było 22. Kościół parafialny należał do dekanatu inowrocławskiego i administrowany był wspólnie z kościołem w Tucznie. Ówczesna stacja pocztowa i kolei żelaznych w Złotnikach (Guldenhof) była odległa o 7 kilometrów^[8].

Współczesny kościół pw. Św. Katarzyny jest w stylu gotyckim, wg tablicy informacyjnej wewnątrz został ufundowany sumptem króla pruskiego w 1905r., wyświęcony 24.07.1907r. Odbudowany w 1978r. po pożarze z 13.10.1975 r.

W wieku XIX prowadzono na terenie wsi wykopaliska archeologiczne – pod wsią na roli gospodarza Michalskiego odkopano grób kamienny a w nim urnę czarną^[8].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 29328
2. Wykaz sołectw, wsi wchodzących w skład sołectwa, sołtysów i przewodniczących rad sołeckich. Gmina Złotniki Kujawskie. [dostęp 2014-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-16)].
3. Stan ludności gminy Złotniki Kujawskie na dzień 31.12.2013 r.. Gmina Złotniki Kujawskie, 10 lutego 2014. [dostęp 2014-12-16].
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 246 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
5. Przeglądanie TERYT (Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2013-10-26].
6. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Byłej Dzielnicy Pruskiej z 28 lutego 1920 r. nr 9 poz. 74 str. 175
7. Dźwierzchno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 467 .
8. Dźwierzchno, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 305 .